Абу Муслим
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Муҳаммаднинг жони Унинг қабзасида бўлган Зотга қасамки, ушбу умматдан бирор киши - яҳудийми ё насронийми, мен ҳақимда эшитиб, кейин мен келтирган нарсага (динга) иймон келтирмай ўлса, у албатта, дўзах аҳлидан бўлади» (Имом Муслим ривоят қилган).
Ҳоди Абу Муҳаммад Мусо ибн ал-Махди ибн ал-Мансур. Унинг онаси барбар аёли, умму валад (чўри) эди, исми ал-Хайзурон бўлган.
«Китобни ўз қўли билан ёзиб, сўнгра уни арзон баҳога сотиш учун: «Бу Аллоҳнинг ҳузуридан», - дейдиганларга вайл бўлсин! Қўллари билан ёзган нарсалари туфайли уларга вайл бўлсин! Касб қилган нарсалари туфайли уларга вайл бўлсин!»
(«Бақара» сураси, 79-оят.)
Ислом илмлари орасида тасаввуф илми ҳам улкан аҳамиятга молик.
Бу сулҳ ҳижрий олтинчи йилнинг охири, зулқаъда ойида тузилган. Унинг сабаби: Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам Маккага умра қилиш учун кетаётганларини мусулмонларга эълон қилдилар. Натижада тақрибан бир минг тўрт юз кишилик муҳожир ва ансорлардан иборат катта жамоат у зотга эргашди. Одамларга жанг қилиш учун эмас, Байтуллоҳни зиёрат қилиш учун кетаётганларини билдириш учун йўлда умра учун эҳром боғлаб, Маккада сўйиш учун олган ҳадя - қурбонлик чорваларини олдиларида ҳайдаб бордилар.
Аллоҳ таолонинг йади, важҳи, нафси бор. Аллоҳ таоло Куръонда зикр қилган важҳи, йади ва нафси Унинг сифатларидир. Биз уларнинг қандайлигини билмаймиз. Йад Унинг қудрати ё неъмати дейилмайди. Ундай дейиш Унинг сифатини йўққа чиқариш бўлади. Қадария ва мўътазила аҳли Аллоҳ таолонинг йади Унинг қудрати, дейишади. Йад Унинг сифатидир. Биз унинг қандайлигини билмаймиз. Унинг ғазаби ва ризоси (розилиги) сифатларидир. Биз уларнинг қандайлигини билмаймиз.
Гоҳ-гоҳида юртимиз мусулмонлари ўртасида саждага боришнинг кўриниши борасида ҳам ихтилофлар чиқиб туради. Баъзилар саждага боришда бизда одатга айланган дастлаб тиззалар кейин қўлларни ерга қўйиш ўрнига, аввал қўлларини кейин оёқларини ерга қўйишади. Ўзларининг бу ишларига далиллар ҳам келтирган бўлишади. Қуйида бу мавзуда ҳанафий уламолар келтирган далилларни ва уларга қарши келтирилган далилларга жавобларини кўриб чиқамиз.
“Ория” луғатда кетиб келди” деган маънони англатади. Яна “ор”дан келиб чиққан ҳам дейилади. Чунки уни талаб қилиш ор ва айбдир. “Ория” дейилганида манфаатли нарсани эвазсиз мулк қилиб бериш тушунилади. Соддароқ қилиб айтганда, бирор нарсани ҳақ олмасдан фойдаланишга бериб туришга ория дейилади. Бунинг учун эса икки томоннинг ҳам розиликлари шарт бўлади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мисвок тутишнинг кўплаб фазилатларини баён қилганлар.
Одамларнинг нубувватга бўлган иймон-лари заифлигининг тўртинчи сабаби - олимларнинг гуноҳ ва ёмонликлардан холи эмаслигига оид баҳоналари иллатини даволаш уч нарса билан бўлади:
Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳга инсонларнинг энг ёмони учтадир: Ҳарамда гуноҳ иш қилгувчи, Исломда жоҳилият суннати (яъни одати)ни хоҳловчи ва бировни ўлдириш учун унинг қонини ноҳақ талаб қилгувчи» (Имом Бухорий ривоят қилган).
Эроннинг Исроилга ҳужуми мусулмонлар орасида икки асосий реакцияга сабаб бўлди.