Жамият (917)
Аввалги бўлимда келган ҳадисдан маълум бўлгани каби, ота-она билан чиройли муомалада бўлиш қанчалик савоб бўлса, уларнинг яқинлари, дўстлари билан чиройли муомалада бўлиш ҳам шунчалик фазилатли ва баракали амалдир. Бу ҳақида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан қуйидаги ҳадис ривоят қилинган:
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят килинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Инсон вафот этса, уч амалидан бошқа барча амали узилади: Садақаи жория ёки манфаатли илм ёки унга дуо қилиб турадиган солиҳ фарзанд», дедилар» (Имом Муслим ривоят қилган).
Ғафлат инсоннинг ақли, қалбига мусибат келтирувчи касалликдир. У инсонни бўлаётган ҳодисаларни, кеча ва кундуз алмашувини, нарсаларнинг маъноларини, ишларнинг оқибатларини англаб етувчи ҳиссиётини йўққа чиқаради. Энди у ишларнинг маъноларини эмас, суратларини, ботинини эмас, зоҳирини, мағзини эмас, пўстлоғини, ишларнинг ниҳоясини эмас, аввалини билади.
Офатлардан яна бири замонни сўкмоқ, замоннинг зулми, кунлар ёмонлигидан шикоят қилишни кўпайтирмоқдир. Ундайлар замонни ўзига кўз тутиб турувчи душман, халқига зулм қилувчи, гуноҳга ундовчи, бегуноҳга жазо берадиган золим ҳокимга ўхшатадилар.
Ислом мусулмонни илмли бўлишга чақиради. Динимиз асослари ота-боболардан мерос бўлиб келаётган оддий удумлар ёки инсонларни ҳаётда юпатиб турадиган сеҳр-жодудан иборат эмас. Ислом асослари Қуръони карим ва Пайғамбаримизнинг алайҳиссалом суннатларига суянади. Динимиз моҳиятини тўғри англаш учун мана шу манбаларни ўқиб қўйишгина эмас, балки теран тушуниш ва буюрганларига амал қилиш керак бўлади. Динимиз кўрсатмаларига келсак, шаръий масалалар, амри маъруф ва наҳий мункар ва бошқа ижтимоий одобларни теранроқ билиб олишни талаб этади. Буларни ўрганиш инсонга сув ва ҳаводек зарур. Мана бу ояти карима ҳам фикримиз тасдиғидир:
Диний кўрсатмаларни мукаммал ўзлаштириб, олим бўлиш барча мусулмонлар учун мажбурий эмас. Лекин, диний илмларни эҳтиёжини қондиришга етадиган даражада эгаллаш ҳар бир мусулмонга фарздир. Бунга намоз, рўза, закот ва ҳаж ибодатларининг зарур арконлари ҳамда кундалик ҳаётда учрайдиган олди-берди масалаларда ҳалол, ҳаром, жоиз ва ножиз ҳукмларни ўрганиш кабилар мисол бўлади.
Аллоҳ таоло Қуръони карим орқали билдирган ҳақиқий адолат одамларни яхши-ёмонга ажратмай, ҳар бир кишининг ҳуқуқларини ҳимоя қилишга, ҳар қандай ҳолатда ҳам ҳақсизлик ва зулмга рози бўлмасликка, ҳамиша мазлумлар тарафида туриб, уларнинг золимларга қарши манфаатларини ҳимоя қилишга буюради.
Гуноҳи кабиралар тенглиги ва даражаси жиҳатидан куфрдан кейинги ўринда туради. У икки ўриндадир - катта гуноҳлар, кичик гуноҳлар. Катта гуноҳлар: Катта хатарли гунохдардирки, уни қилганлар учун Аллоҳнинг ғазаби, лаънати ва дўзах ўти вожиб бўлади. Қолаверса бу гуноҳи кабира у кимсага бу дунёда ҳам жазони вожиб қилади.
Киши ўзи учун дуо қилгани каби, ёру дўстлари, суюклилари ҳамда барча мусулмонлар ҳаққига дуо қилиши ҳам фазилатли амаллардандир. Умму Дардо розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Ҳожам менга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шундай деганларини эшитганини сўзлаб берган: “Қайси мусулмон банда биродари учун йўқлигида дуо қилса, унга муваккал қилинган фаришталар: “Омин, сенга ҳам (ўшанинг) мислича”, дейдилар”. (Имом Муслим ривояти)
Намоз, рўза, ҳаждаги суннат ва нафл амалларни деб фарз амаллардан инсонларнинг машғул бўлиб қолишлари хатодир.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам овқат еяётган вақтда ерга тушиб кетган ушоқ ёки овқат бўлакларини териб олиб, тозалаб ейишга буюрганлар.
27 март куни БМТ дунёдаги озиқ-овқат чиқиндилари бўйича ҳисоботини тақдим этди. Ҳисоботга UNEP (Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Атроф-муҳит бўйича Дастури) ва Чиқиндилар ва Ресурслар бўйича халқаро хайрия дастури (WRAP) ҳаммуаллифлик қилган.