Жамият (917)
Чунки ёлғон сўз ҳаромдир: “...ва ёлғон сўздан йироқ бўлингиз!..” (Ҳаж сураси, 30-оят).
Мусулмон буни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сўзларига бўйсунгани учун қилади: “Мусулмоннинг мусулмон устида беш ҳаққи бор: Саломга алик қайтаради, касални кўради, жанозага қатнашади, чақириққа жавоб беради, (яъни, бирор маросимга айтилса - боради), акса урганга ярҳамукаллоҳ дейди” (Бухорий ва Муслим ривояти).
Ҳадисларда жаноза намози ва дафн маросимида қатнашишининг фазилати жуда кўп таъкидланган. Хусусан, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам маййитнинг жанозаси ва дафн қилишда иштирок этишни марҳумнинг бошқа мусулмонлардаги ҳаққи, деб ўргатганлар.
Эй мўминлар амири, сен волийларингга одамларни биргина гумон билан жазоламасликларини буюр. Масалан, бир киши бошқа кишининг (яъни волийнинг) олдига келиб: “Манави киши мени унинг нарсасини ўғирлашда гумон қиляпти”, дейди ва бунинг учун уни қўлга олишади ва ҳоказо. Бундай қилиниши қонунга зид. Бир кишининг бошқа киши томонидан қотиллик ва ўғриликда айбланиши токи бу аниқ исботланмагунча ёки волий томонидан қилинган ё мен сенга айтган таҳдидларсиз ўзи иқрор бўлмагунича қабул қилинмайди ва унга ҳад қўлл анилмайди.
Эй мўминлар амири, сен қозилар ва волийларга қаердан маош тўланиши ҳақида сўраган эдинг. Аллоҳ мўминлар амирини Ўзига итоат қилиш билан азиз қилсин, қозилар ва волийларга мусулмонларнинг давлат хазинасидан - ердан олинадиган хирож солиғи ҳамда жизя солиғидан тушадиган маблағлардан маош тўланади.
Салом бериш ҳам исломнинг аломатларидан бўлиб, унинг ёрдамида бир мусулмон бошқасини таниб олади. Қолаверса, саломнинг кўплаб фазилатлари ҳақида ҳадиси шарифларда бот-бот таъкидланган. Умуман олганда, мусулмон киши биродарига биринчи бўлиб салом бериши катта ажру-савоб келтирадиган ишлардандир:
Мўмин-мусулмон киши бирон иш юзасидан би-тим тузса, уни амалга ошириши, агар ваъда берган бўлса, албатта ваъдаси устидан чиқиши шарт.
Ҳар бир динда ўзига хос жиҳатлар мавжуд. Масалан, Ислом динида буюрилган ибодатларни мўмин-мусулмонлар бажаришни бурч ва ҳақ ҳисоблайди, бошқа диндагиларга унинг алоқаси йўқ.
Агар имом ёки ҳоким бирор кишининг ўғрилик қилгани ёки хамр ичгани ё зино қилганини кўрса, бунга ўзи гувоҳ бўлган тақдирда ҳам, токи далиллар тақдим қилунмагунича, унга ҳад қўлланилмайди.
Ўғрилик ёки бошқа жиноят қилишда тахмин ёки гумон қилинаётган кишини калтаклаб, дўқ-пўписа билан қўрқитиш мумкин эмас. Агар шундай қилиниши натижасида ўша киши ўғрилик, ҳад қўлланиладиган жиноят ёки қотиллик қилганини бўйнига олса, унинг бу иқрори қабул қилинмайди ва қўлини кесиш, иқрор бўлган жиноятига яраша жазо бериш мумкин эмас.
“Ория” луғатда кетиб келди” деган маънони англатади. Яна “ор”дан келиб чиққан ҳам дейилади. Чунки уни талаб қилиш ор ва айбдир. “Ория” дейилганида манфаатли нарсани эвазсиз мулк қилиб бериш тушунилади. Соддароқ қилиб айтганда, бирор нарсани ҳақ олмасдан фойдаланишга бериб туришга ория дейилади. Бунинг учун эса икки томоннинг ҳам розиликлари шарт бўлади.
Ўзгаларни яхши ишга йўллаш ҳам савобли амалдир. Кимнингдир кўрсатмаси билан бир киши хайрли иш қилишга қодир бўлса, қилувчига қанча савоб бўлса, яхши ишда раҳнамолик қилган кишига ҳам шунча савоб етади.
Шубҳа йўқ, инсон ҳаётни севади, умри узун бўлишини, иложи бўлса бу дунёда абадий қолишни истайди. Иблис алайҳиллаъна башар отаси Одам алайҳис-саломга унинг мевасини ейишдан қайтарилган дарахтни ейишни таклиф қилди.