Тахлил (509)
Саудиялик журналист ва мухолифатчи Жамол Хашукджини – у, дастлабки маълумотларга кўра, Саудия Арабистонининг Истанбулдаги консулхонасида ўлдирилиб, танаси майда бўлакларга бўлинган ва кислотада эритиб юборилган – ўлдириш ҳақида буйруқни шахсан тахт вориси Муҳаммад бин Салмон, Саудия Арабистони валиаҳди, келажакда икки ҳаром ҳимоячиси берган.
Замонавий сиёсийлашган исломий муҳитдаги сиёсий жараён ва ҳолатларни қабул қилишда воқеалик ва танқидий ёндашувлардан маҳрумдир. Умуман олганда, айнан шу икки услубни бирга келиши бир-бирига қарама-қарши бўлган исломий майдондаги ижтимоий-сиёсий қарашларнинг фикрлаш услубини белгилаб беради.
2017 йил Брюсселда янги туғилган чақалоқларга қўйилган исмлар орасида Пайғамбаримиз Муҳаммад соллоллоҳу алайҳи васалламнинг исмлари энг оммавий бўлди. Бельгия статистика институти берган маълумотларга кўра, шу йил 718 чақалоққа Муҳаммад исми қўйилган. Жами Брюсселда 18044 кишига шу исм қўйилган. Буюк Британия Миллий статистика бошқармаси маълумотларига кўра эса, 2018 йил сентябрда Муҳаммад исми Буюк Британия ва Уэльсда туғилган чақалоқлар орасида ТОП-10 га кирди.
Интернетдаги сайтлар аро саёҳат қилар эканман, қизиқарли бир мақолага дуч келдим. Бу мақола исломий сайтларга хос стандартга тўғри келмас эди. Одатда, исломий сайтлар тематикасида ўтмишнинг насиҳатларга тўла ҳикоялари, танланган оятлар, намоз вақтлари ва ибодатларни тўғри бажаришга оид умумий маълумотлар, хуллас, сайт эгаси афзал билган нарсалар бўлади.
Ўзингизга ўзингиз бир бора бўлсада, нега одамлар Исломни қабул қилишяпти, деган саволни берганмисиз? Одатда бу динга қизиқиб кўришади, сўнгра унинг аҳкомлари билан танишишади ва шундан сўнг кейинги қадамни босиш — шаҳодат келтириб, Исломни қабул қилишдан уларни ҳеч нарса қайтара олмайди. Биз масаланинг асл моҳиятини очиш мақсадида саккиз саволдан иборат онлайн-сўров ўтказдик.
Замонавий рус миллатчилиги СССР парчаланиб кетгунга қадар шаклланган иккита - совет-коммунистик ва анъанавий-«ватанпарварлар» субмаданиятидан келиб чиқади (бу фарқ Алексей Зудиннинг таҳлилий шарҳида асослаб берилган). Сўнгги ўн беш йилликда рус миллатчилигининг эволюцияси совет-коммунистик ва анъанавий-«ватанпарварлар» субмаданиятлари мусобақаси, уларнинг бир-бирини танқид қилиши, яқинлашишга ҳаракатлари, шунингдек, уларнинг ички дифференциацияси билан белгиланади.
Жуда кўп сонли замонавий технологияларнинг илдизлари исломга ва ислом мафкурасига бориб тақалади. Гап бу жамиятни кандай қилиб бошқариш, қандай қилиб етакчиликни таъминлаш, қандай қилиб фоҳишалик, пиёнисталик, қашшоқлик муаммоларини тугатиш, иқтисодий тизим ташкил қилишга ўргатадиган сиёсий, ижтимоий ва иқтисодий технологиялар ҳақида бормоқда.
Кўплаб олимларнинг фикрига кўра, ҳаётнинг ердан ташқари шаклларини топиш инсоният учун навбатдаги буюк қадам бўлади. Дарҳақиқат, ушбу ташаббусларнинг энг нуфузли тарафдорларидан бири бўлган америкалик астроном Карл Саганнинг (Carl Sagan) сўзларига кўра, бундай тадқиқотлар «инсон тури учун космик» контекст топишдан иборат, яъни моҳиятан «ўзини ўзи излаш» ҳисобланади.
Ибн Халдун – 14 асрда яшаб, турли хил мавзуларда ижод қилган мусулмон мутаффакир олимидир. У ўзининг “Муқаддима” асарида давлат ва миллатларнинг юксалиши ва таназзулга юз тутиши сабабларига алоҳида эътибор қаратади. Шу нуқтаи-назардан қараганда, Ибн Халдуннинг иқтисод ва сиёсий иқтисод бўйича ёзган асарлари бугун ҳам ўз долзарблигини йўқотгани йўқ. Хусусан, олим давлатнинг ёлланма қўшинларга чиқиш ва сарф-ҳаражатларини камайтиришга кўпроқ урғу беради.
20 аср. Фуқаролар уруши
Оқлар
Тажрибали қўмондонлик, яхши тайёрланган офицерлар, бошланишида кучли ва кўп сонли армия, кучли давлатлардан молиявий ва ҳарбий кўмак. Халқ асоси аристократия, буржуа, деҳқон крестянлар.
Мафкура платформаси: эски қадриятлар.
Ғоя якуний мазмуни: комунистларни йўқотиб, эски тузумга қайтамиз. Оқ пошшо биланми ёки йўқми, кўп нарса олдиндагидек бўлади. Вектор ўтмишга.
Мусулмонлар орасида динга алоқаси бўлган – таълим, маросим ва байрамлар текин бўлиши керак деган қандайдир қолип (стереотип) бор. Ҳатто, одамлар орасида диний адабиётлар ҳам текин бўлиши керак деган фикрлар юради, аммо бу фикрлар ўн йил олдинги ҳолатга қараганда бир мунча камайганга ўхшайди. Қанчалик оғир бўлмасин аммо, бу оддий ногирон нафақаҳўрлар мантиқидир.
Қуйидаги мақолани ўқиб, ўқувчида ўзига хос мулоҳазалар туғилиши табиий. Лекин шуни унутмаслик керакки, бугунги кундаги ахборот манбаларининг бир томонга йўналтирилганлиги натижасида, халқлар ўзларининг тарихий забардастликларини унитиб, қора пиар орқали ўзларини намойиш қилаётган, аслида ғараз ва зулмнинг манбаи бўлганларга ҳавас қилишмоқда.
Шундай бўлганида биз жаҳонга ўзимизнинг маданий, фикрий ва сиёсий тараққиётимизни намоён қилган ва бир пайтлар сиёсат маркази бўлган Хунза, Ахти, Кумух, Ведено, Жайри ва Таркиларни шаҳар меъморчилигининг жавҳарларига айлантирган бўлар эдик. Бироқ гап ҳозир бу ҳақда эмас. Вена фақатгина меъморий ёдгорлик эмас. Вена – бутун насроний ғарб цивилизациясининг тимсолидир.