Тарих (510)
Абдурраҳмон ибн Мулжам. Бу айнан ўша, Пайғамбаримиз Муҳаммад соллоллоҳу алайҳи васаллам қариндоши ва ҳаётлик пайтидаёқ жаннатда жой ваъда қилинган севимли саҳобаси, халифаси Али розияллоҳу анҳуни ўлдирган хавориждир. Шундай қилиб, бу хавориж Ибн Мулжам машҳур обид, қори ва хофиз (Қуръонни Муоз ибн Жабалнинг ўзидан ўрганган!), шунингдек, фиқҳ билимдони бўлган.
195-ҳижрий йилнинг жумадул-охир ойи 19-санасида (782 йил 11 февраль) мусулмонлар қўшини Византияга қарши юришга чиқади. Қўшинга аббосий халифа Маҳдийнинг ўғли, Хорун ибн Муҳаммад қўмондонлик қилган бўлиб, ўша пайтда у эндигина 19 ёшга тўлганди. Унинг учун бу Византияга қарши иккинчи юриш эди. Албатта, ёш саркардага Абдулмалик ибн Солиҳ, Иса ибн Муса ва Ҳасан ибн Кахтаба каби тажрибали қўмондонлар ҳамроҳлик қилган.
Ҳижрий 13-йил жумадул-охир ойининг 18-санасида (634 йил 19 август) византияликлар Дамашқ йўлида мусулмонлар қўшинини тўхтатишга уриниб кўрдилар. Шу куни Марж-ал-Суффар яқинида Холид ибн Саид ибн ал-Ас қўмондонлик қилган мусулмонлар қўшини ва Бахан қўмондонлиги остидаги византияликлар қўшини ўртасида ҳал қилувчи жанг бўлиб ўтди.
Ойша-Хафса Хоним Қрим хони Менгли Гирайнинг қизи ва усмонлилар султони Салим I нинг биринчи хотини бўлган. У машҳур султон Сулаймон Қонунийнинг онаси эди ва 1520 йилдан 1534 йилгача волида-султон мақомига эга бўлган. Турк манбаларида бу машҳур муслима Хафса Хатун деб аталади. 1513 йилдан 1520 йлгача у ўғли Сулаймон билан Туркиянинг ғарбида, тахт ворислари таълим ва таҳсил олган Маниса шаҳрида яшаган.
Кавказ тез кунлар ичида янги, олдинлари маълум бўлмаган ҳудуд гирдобига тортилди. Энг ажабланарлиси эса, бунга асло, кавказдаги муаммолар ва шу каби ҳолатлар сабаб бўлгани йўқ, аксинча буларнинг ҳаммаси украинада бўлаётган ҳодислар туфайли рўй берди. Бир-бирига энг яқин бўлган иккита славян халқ – руслар ва украинлар жаҳон тарихини тубдан ўзгартириб юборади деб ким ўйлабди, дейсиз.
28 сентябрь куни ўз вақтида таниқли араб сиёсий арбоби бўлган Миср президенти, Никита Сергеевич Хрущев Совет Иттифоқи Қаҳрамони унвони ва Ленин ордени билан тақдирлаган ва бу ҳақида кинояли тўртлик пайдо бўлган Камол Абдул Носирнинг вафот қилганига 40 йилдан ўтди.
Мусулмонлар Бадрга йўл олишганида: «Балоларга гирифтор бўлсин ва биттаси ҳам қайтмасин», деган орзуда бўлган яҳудийлар мўминларнинг тушларда кўрганда ҳам тоқат қилиб бўлмайдиган даражадаги зафар билан қайтишганини ҳеч ҳазм этолмаётган эдилар. Бунинг натижасида кўнгилсиз оқибатларга олиб келувчи можаролар чиқара бошлашди. Каъб ибн Ашраф билан кекса шоир Абу Офакнинг бошларига тушган кун ҳам уларни тўхтатмаган, аксинча, янада кескин вазият юзага келган эди.
1962 йил қирол Сауд соғлиғининг кескин ёмонлашганлиги ҳис қилди. Энди мамлакатни бошқаришга қодир эмаслигини тушуниб етган ҳолда у тахтдан воз кечди ва уни валиаҳд шаҳзода Файсалга топширди. Саудия Арабистони консерватив ҳаётидаги бундай кескин ва ҳал қилувчи ўзгариш кўпчиликни довдиратиб қўйди, лекин Файсални эмас. У зудлик билан янги ҳукумат шакллантиради.
Бугун, 17 февраль ва 12 жумадул-охир, ой тақвими бўйича шу куни, 933 ҳижрий йил (1527 йил 17 март) мусулмон қўшинлари ва Ражпут князлиги Мевар қўшинлари ўртасида Кхануа яқинида жуда катта жанг бўлиб ўтганди. Жанг натижалари буюк давлат – Бобурийлар империяси ривожланишининг кейинги тарихини белгилаб берган.
Аллоҳ йўлида риёсиз, яширин қилиниши керак бўлган хайр-эҳсонлар ҳақида гапирганимизда шу хусусдаги ҳадис ва ривоятларни келтирамиз. Амалда эса, эшитганларимизни амалга оширишга доим ҳам имкон бўлавермайди. Имкон топилганида ҳам уни яширин, хўжакўрсинга эмас, риёсиз, тўғри ниятда қилиш негадир қийин кечади.
Иккинчи Шарқий Туркистон Республикаси, ёки Шарқий Туркистон Республикаси (ШТР) 1944-1949 йилларда Хитой Республикасининг Шинжон провинцияси шимолдаги учта (Или, Тачен ва Олтой) округи ҳудудида, Совет Иттифоқи ёрдамида ташкил қилинган. 1949 йил Шарқий Туркистон Республикаси Хитой Халқ Республикаси таркибига қўшиб олинган.
Бугунги кунда бутун дунёнинг назари Эронга қаратилган. Унинг ҳукмдорлари нима қилмоқчи? Яқин Шарқда уруш бошлаб юборадиларми? Теҳрон анчадан бери ядровий қуролга эгалик қилишни орзу қилади. Қирқ йил олдин нафақат Эроннинг ўзини, балки бутун дунё тарихини ўзгартирган инқилоб бошланган эди.
1943 йилнинг ёз мавсуми Шинжонда советларга қарши кайфиятнинг кучайиши қайд этилди. Гоминьданга содиқ бўлган ҳарбий қисмларни бошқатдан жойлаштириш бошланди. Улуғ Ватан уруши якунланган пайтга келиб, Шинжонда ҳарбий қисмлар аъзолари 100 минг кишини ташкил қиларди, улар асосан хан ва дунганлардан иборат эди.