Тарих (518)
1783 йил Россия Қрим хонлигини босиб олди. Маълумки, хонлик таркибига Қримдан ташқари Кубань ҳудуди ва Шимолий Кавказнинг бошқа минтақалари ҳам кирарди. Худди шу йили Грузия подшолиги унга кўра Россия империясининг вассали эканлигини тан олган битимни имзолади. Шундай қилиб, атиги бир неча ой ичида Россия Кавказда мустаҳкам позиция эгаллаб олди.
Узоқ йиллар бу ҳодиса ҳақда сўзлашга юрагим бетламади, бир оёғимни олдинга боссам, иккинчисини олиб қочардим. Ким ҳам ислом ва мусулмонларнинг ҳалокати эълонини ёза оларди? …Ким ҳам Ислом ва мусулмонларнинг қирғини эълонини бита оларди? Қайси инсонга ўшал воқеаларни гапириш енгил бўларди?
Ислом ва мусулмонларнинг буюк ва бой тарихи жуда кўп кашфиёт ва фатҳларга бой бўлгани шубҳасиздир. Аллоҳ таолонинг ёрдами билан мусулмонлар жуда кўп ер ва халқларни фатҳ қилиб, уларга ҳақ йўл ва ҳақ динни кўрсатдилар, ўргатдилар. Бунинг исботи, бугунги кунимизда ер юзида бир ярим миллиарддан ошиқ мусулмонларнинг истиқомат қилаётганидир.
Анъанага кўра, барча макатабларда 1492-йилда Колумб янги ерларни очди дея ўргатишарди. Аслида эса, Христофор Колумб, Атлантика океанини испан кемаларида кесиб чиққан, аммо Шимолий Американинг, Кариб қисмида қолганлиги маълум. Неча асрлар давомида Колумб океанни кесиб Американи очган деб ҳисоблаб келинган. Аммо бу ерларни туб аҳолиси ҳиндулар очган аслида.
Уйғурлар – Хитойнинг ушбу давлати ҳудудидан ташқарида энг машҳур бўлган кичик миллатдир. Курдлар ва туареглар билан бир қаторда улар ўз давлтига эга бўлмаган энг йирик халқлар учлигига киради. Уйғурлар фақат миллиарддан ортиқ хитойликлар олдида кичик миллат ҳисобланади – ХХР ҳудудида ҳозир уйғур миллатига мансуб ўн миллиондан ортиқ фуқаро яшайди.
1867 йил 30-март Вашингтонда тарихий олди-берди шартномаси имзоланди. Россияга тегишли 1 миллион 519 минг кв. км. ер савдога қўйилди. Шартномага кўра, бу ер учун 7 200 000 доллар (11 миллион Чор Россия рубли) ҳақ тўланиши лозим эди. Бироқ бу пуллар Чор Россияси ҳукуматига етиб келмаган.
Эрамиздан аввалги 44 йилнинг 15 мартида Рим ҳукмдори Гай Юлий Цезарь сенат биносида эди. Сенаторлардан бири, Луций Тиллий, унга укасини авф этиш ҳақида илтимос билан мурожаат қилди. Рад жавобини олгач, у диктатор либосининг бир четидан ушлаб тортди. Бу эса унинг атрофида турган сенаторлардан иборат фитначилар учун белги бўлиб хизмат қилди.
Шайбонийхон Самарқанду Бухоро, Тошкенту Андижон, Ҳисору Бадахшонларни босиб олиш билан қанот қилмайди. Энди Эрону Арабистонларни ҳам фатҳ этиб, зафар байроғини Каъбагача етказиб боришни истайди. Атрофидагилар уни афсонавий Искандар каби жаҳонгир деб улуғлайдилар, яна уни бугун мусулмон оламининг бош диний раҳбари — Аллоҳнинг ердаги халифаси деб ишонтирадилар.
Бу Самарқанд аҳли фойдасига қарор чиқарган ва унинг шарафи билан шаҳар аҳли Ислом динига киргани ҳақидаги буюк бир маҳкама тарихидир. Мусулмон ва ғайридинлар орасида ҳар қандай вазиятга қарамасдан Ислом адолатига далил бўлган Ислом тарихининг ёрқин саҳифаларидан бири ҳамдир.
Чиғатой (1185-1242) – мўғулларнинг арбоби, Чингиз хон ва Бўрта хотиннинг иккинчи ўғли. Отасининг ҳаётлик вақтидаёқ Ясақ қонунларининг ҳамда қонун ва одатларга оид барча масалаларнинг билимдони ҳисобланган. Чиғатой авлодлари XIII—XIV асрларда Ўрта Осиёда ҳукмрон бўлган.
Тарихда яшаб ўтган энг нуфузли 100 кишининг энг афзали сифатида Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни танлашим баъзиларни ҳайратга солиши, бошқаларда эса турли саволлар уйғотиши мумкин. Аммо у Зот тарихда ҳам дин, ҳам дунё ишларида ниҳоятда муваффақиятли фаолият кўрсатган ягона кишидирлар. Худо Исломни ғариб ҳолатдан у Зот орқали юксалтирди ва у зот ниҳоятда буюк сиёсий етакчи бўлдилар.
1990 йили Яқин Шарқда бўлиб ўтган уч кунлик қуролли тўқнашув нафақат минтақа балки бутун дунё келажагига таъсир қилди. Форс кўрфазидаги кичкина бўлса ҳам бироқ ниҳоятда нефтга бой Кувайт давлати ҳодисалар марказида қолиб кетди. Кувайтни назорат қилиш учун усмонийлар, инглизлар ва олмонлар курашиб келишган.
XX асрнинг сўнги чораги “мусулмон дунёсининг уйғониши” деб ҳисобланишига барча асослар бор. Бунгача бирмунча вақт давомида устуворлик қилган миллий ва энг аввало араб социализм мафкураси деярли таназзулга юз тутди. Бироқ узоқ вақт давом этган тарихий сукунатдан сўнг ислом сиёсий тафаккури Суданда, Эронда ва қисман Покистонда ўзини намоён эта бошлади.