Тарих (510)
Бу Самарқанд аҳли фойдасига қарор чиқарган ва унинг шарафи билан шаҳар аҳли Ислом динига киргани ҳақидаги буюк бир маҳкама тарихидир. Мусулмон ва ғайридинлар орасида ҳар қандай вазиятга қарамасдан Ислом адолатига далил бўлган Ислом тарихининг ёрқин саҳифаларидан бири ҳамдир.
Чиғатой (1185-1242) – мўғулларнинг арбоби, Чингиз хон ва Бўрта хотиннинг иккинчи ўғли. Отасининг ҳаётлик вақтидаёқ Ясақ қонунларининг ҳамда қонун ва одатларга оид барча масалаларнинг билимдони ҳисобланган. Чиғатой авлодлари XIII—XIV асрларда Ўрта Осиёда ҳукмрон бўлган.
Тарихда яшаб ўтган энг нуфузли 100 кишининг энг афзали сифатида Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни танлашим баъзиларни ҳайратга солиши, бошқаларда эса турли саволлар уйғотиши мумкин. Аммо у Зот тарихда ҳам дин, ҳам дунё ишларида ниҳоятда муваффақиятли фаолият кўрсатган ягона кишидирлар. Худо Исломни ғариб ҳолатдан у Зот орқали юксалтирди ва у зот ниҳоятда буюк сиёсий етакчи бўлдилар.
1990 йили Яқин Шарқда бўлиб ўтган уч кунлик қуролли тўқнашув нафақат минтақа балки бутун дунё келажагига таъсир қилди. Форс кўрфазидаги кичкина бўлса ҳам бироқ ниҳоятда нефтга бой Кувайт давлати ҳодисалар марказида қолиб кетди. Кувайтни назорат қилиш учун усмонийлар, инглизлар ва олмонлар курашиб келишган.
XX асрнинг сўнги чораги “мусулмон дунёсининг уйғониши” деб ҳисобланишига барча асослар бор. Бунгача бирмунча вақт давомида устуворлик қилган миллий ва энг аввало араб социализм мафкураси деярли таназзулга юз тутди. Бироқ узоқ вақт давом этган тарихий сукунатдан сўнг ислом сиёсий тафаккури Суданда, Эронда ва қисман Покистонда ўзини намоён эта бошлади.
Маълумки, Сарвари Олам (алайҳиссалом) умрларининг охирида ҳазрати Умар ва ҳазрати Алига (розийаллоҳу анҳум) муборак хирқаларини Увайс Қаранийга (раҳматуллоҳи алайҳи) элтиб беришни васият қилганлар. Омонатни қабул қилиб олган Увайс Қараний умрининг охиригача муборак хирқани асраб-авайлаб сақлайдилар. У кишининг вафотидан сўнг хирқа Маккаи мукаррамадаги Ҳиро ғорига қўйилади.
Бундан 100 йил олдин қонхўр Михаил Фрунзе қўмондонлиги остидаги совет қўшинлари Бухоро амирлигининг пойтахти ва мусулмонларнинг дурдона шаҳри саналган Бухорони бомбордимон қилиб, забт этганди. СССР тарихида бу Ўрта Осиёда ўрта асрларга хос бўлган феодализм ўчоқларини тугатиш бўйича қаҳрамонона жасоратлардан бири бўлди, Бухоро ишғол қилинганидан сўнг бошланган маҳаллий аҳоли қаршилиги эса босмачилар ҳаракати деб атала бошлади.
Ҳар қандай диннинг инсоният тарихида ўз ўрни бор. Баъзи ҳолатларда вақт динни бузмаслиги мумкин, бироқ кўп ҳолатда, у дин барпо бўлган асосларни вайрон қилиб ташлайди. Баъзи динлар туфайли тарихлар ёзилади, баъзилари эса, маълум тарихий лаҳзалар маҳсули бўлади.
Бу Маданада мунофиқлар тарафидан қурилган масжид эди. Мусулмонларга зарар келтириш учун қурилган бўлгани учун бу масжид Қуръони каримда Масжидул Зирор (зиён) дея номланган. Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам фитна ўчоғи мавжуд бўлмаслиги учун уни бузишга амр қилганлар.
Кунларнинг бирида амир Қутуз қалъасининг болахона айвонидан “Жабал ал-Фасиҳа” қўрғонига назар ташлаб, унда тенгқурлари билан эшак устига сакраб ўйнаётган ёш султонни кўриб қолди. Амирнинг жаҳли чиқди, у оғир хўрсиниб, “Мисрнинг ҳақиқий ҳукмдори шуми? Чиндан ҳам шаҳарларни шунақанги масъулиятсиз ўспирин бошқариши кулфатдан бошқа нарса эмас”, деб қўйди.
Қодисия жанги (арабчада معركة القادسية — Ма’ракат ал-Қодисийя; форсча نبرد قادسيه; тахминан, 2 декабрь 636 милодий сана, 27 шаввол 15 ҳижрий сана) – Ислом фатҳи даврида мусулмонлар ва Сосонийлар қўшинлари ўртасида бўлиб ўтган муҳим жанг.
1960-69 йиллар атеистик кампанияси кўпроқ қирғинга ўхшарди. СССРда 1970 йил 1 январь ҳолатига кўра жами 314 та мусулмонлар бирлашмалари мавжуд бўлиб, уларда аксарияти қариялардан иборат 543 нафар масжид ходимлари “хизмат қилишарди”.
Афғонистондаги уруш 10 йил давом этди, собиқ иттифоқ ҳарбийларидан ўн беш мингдан зиёд аскарлар ҳалок бўлди. Афғонлардан эса, турли ҳисобларга қараганда икки миллионга яқин одам ўлдирилган. Буларнинг ҳаммаси сарой тўнтаришлари-ю сирли заҳарлашлардан бошланди.