Ислом (875)
«Бугунги кунда сизга динингизни мукаммал қилиб бердим. Сизга неъматимни батамом қилдим. Ва сиз учун Исломни дин деб рози бўлдим». (Моида сураси)
Подкатегории
Аллоҳ таоло Одам алайҳиссалом зурриётини унинг пуштидан зарра шаклида чиқариб, уларни ақлли қилди ва уларга хитоб қилди, амр қилди ва қайтарди. Улар Аллоҳ таолонинг рубубиятга (молик, розиқ эканига) иқрор бўлишди. Бу уларнинг (ҳақиқий ё ҳукмий) имони бўлди. Улар ана шу фитратда (сифатда) туғилишади. Кейин ким кофир бўлса, у фитратни ўзгартирган бўлади. Ким имон келтирса ва тасдиқласа, у фитратда собит қолади ва давом этади.
Таърифи
1. Ихтилоф сўзи луғатда [ихталафа] феълининг ўзаги бўлиб, иттифоқнинг зиддидир. "Лисонул араб" китобида бу борада келган қавлларнинг хулосаси шуки: "Икки иш ихтилофли бўлди" дегани "Бири-бирига қарама-қарши бўлди" маъносини англатади. Тенг бўлмаган нарсаларнинг барчаси ихтилофлидир.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу айтади: «(Саҳобалардан) уч нафари Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ибодатлари ҳақида сўраш учун Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг жуфти ҳалолларининг уйларига келишди. Уларга хабар берилгач, улар буни (ўзлари учун) оз санагандек бўлиб, «Биз қаёкда-ю, Набий соллаллоҳу пайҳи васаллам қаёкдалар?! Ахир, у зотнинг аввалгию охирги гуноҳлари мағфират қилинган бўлса», дейишди. Шунда улардан бири: «Мен абадулабад туни билан намоз ўқиб чиқаман», деди. Бошқаси эса: «Мен умр бўйи рўза тутаман, (ҳеч қачон кундузи) оғиз очиқ юрмайман» деди. Яна бошқаси: «Мен аёллардан четланаман, ҳеч хачон уйланмайман», деди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларнинг олдига келиб: «Сизларми шундай, шундай деганлар? Ҳой, Аллоҳга қасамки, албатта, мен сизларнинг (ичингизда) Аллоҳдан энг қўрқувчироқ ва тақводорроғингизман. Лекин мен рўза ҳам тутаман, оғиз очиқ ҳам юраман, намоз ҳам ўқийман, ухлайман ҳам ва аёлларга ҳам уйланаман. Ким менинг суннатимдан юз ўгирса, у мендан эмасдир», дедилар (Муттафақун алайҳ).
Бу исм илоҳий сифатларга ҳақли бўлган, рубубий (тарбият қилувчилик) наът(сифат)лари билан васфланган, ҳақиқий вужуд (борлиф)да ягона бўлган Мавжуднинг (доимо бор бўлувчи зотнинг) хос исмидир.
Бунга даъват қилинганда ҳамда яхшиликка буюрилганда ёки ёмонликдан қайтарилганда нима дейиш ҳақида
-Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу: “Албатта жаннат Байтил Мақдисни шавқ билан соғинади ва Байтил Мақдис Фирдавс жаннатидандир. Фирдавс сурёнийда бўстон деганидир”, деди.
Ақл Аллоҳ таолони таниш воситасидир. Имом Аъзам Ҳоким аш-Шаҳийд “ал-Мунтақо”да Имом Абу Ҳанифанинг “Осмонларни, ерни ва ўзининг яратилишини тафаккур қилган кишининг Аллоҳ таолони танимасликка узри йўқдир” деганларини ривоят этган. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:
Абу Довуд Таёлисий (муҳаддис, 750-819 й. Басра, Ироқ) “Муснад”ида: “Абу Барзадан (саҳоба): “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Токи, ҳукмда адолатли, ваъдага вафоли ҳамда раҳм-шафқатли бўлар эканлар, раҳбарлик улардан бўлади”, дедилар. (Аҳмад, Абу Яъло (муҳаддис, 990-1066 й. Бағдод, Ирок) ва Табаронийлар (муҳаддис, фаҳиҳ. 821-918 й. Акка, Фаластин) ривоят қилишган).
Ислом Аллоҳ таолонинг амрларига бўйинсуниш ва таслим бўлишдир. Имон ва Ислом ўртасида луғат жиҳатидан фарқ бор. Аммо имон Исломсиз, Ислом имонсиз бўлмайди. Улар инсоннинг ичи ва сирти кабидир. Имон, Ислом ва шариатлар умумий тарзда дин дейилади.
Лиъон деб хотинини зинода айблаб, гувоҳ келтира олмаган эрнинг ва зинони инкор этган хотиннинг қози олдида бир-бирларини лаънатлашларига айтилади.
Бирор амалда риё бўлса, унинг савобини йўқ қилади. Ужб (кибр) ҳам риё кабидир.
Абу Нуаймнинг “Ҳиля”, Ибн Касирнинг “Ал-бидоя ван-ниҳоя” китобида келтирилишича, Имом Ҳасан Басрий роҳимаҳуллоҳ айтганлар: “Мўмин ўз нафсига раҳбардир. Нафсини Аллоҳ азза ва жалла учун ҳисоб-китоб қилади. Албатта, нафсларини дунёда ҳисоб-китоб қилган қавмга Қиёмат куни ҳисоб-китоб енгил бўлади. Албатта, ҳисоб-китоб қилмасдан ушбу ишни тутганларга Қиёмат куни ҳисоб-китоб қийин бўлади.
ўзаро аразлашишлари жоиз эмаслиги айтилган. Улар дунёвий ишлар юзасидан аразлашишга оид бўлиб, бунисида динга оид ишларнинг ҳурмати ҳақида сўз кетмоқда. Агар биров билиб туриб динга доир бирор ишни топтаётган бўлса, бунда уч кун деб ўтирилмайди. Шун-га ўхшаш ҳолатлар бир нечта саҳобаларда кузатилган.