Тазкия (292)
Руҳий-маънавий қисм «тазкиятун-нафс» – «нафсни поклаш» деб аталиб, унда мўминларнинг нафсларини, яъни шахсиятларини поклаш, уларга фазийлатларни касб қилдириш ва разолатлардан холий қилиш киради.
«- Ўзингга кел! Салфеткалар, тоза пол, қачондир ўз компаниянгиз. Қанча пул ажратиб қўйдингиз? Бир кун келиб... бир кун келиб орзу амалга ошади. Бир куни сиз тунда уйғонасиз ва тушунасиз: нимадир ўхшамади, ҳаёт ўтибди, сиз энди ёш эмассиз. Эплай олмадингиз. Бошиданоқ имконият йўқ эди. Сиз орзуни хотирангизга чуқурроқ жойлаштирасиз, таблеткаларни ютасиз ва умрингизнинг қолган қисмини телегипноз остида ўтказасиз..."
Ҳар бир жамиятнинг мустаҳкамлиги ва унинг аъзолари орасида ўзаро ишонч ҳукм суриши учун Садоқат зарурдир. Шунинг учун ҳам, садоқат жамият тузилишидаги асосий қадриятлардан бўлиб, халқларнинг тараққиёти, рамзи ҳамдир.
Олам ҳозирги кунда ахлоқсизлик, разолат ва жиноятнинг кенг тарқалганидан аянчли аҳволда қолди. Бунинг сабаби инсон Аллоҳни эсдан чиқа-риши, унинг улуғлигини унутишидир. Аллоҳдан қўрқишлик доимо руҳий ҳаётнинг асосларидан бўлиб келган.
Исломдаги ака-укалар ва опа-сингиллар! Нима учун ибодат, яхши ва фойдали бўлсада, ҳаётимизда ўзгаришлар қилаётгани кўринмайди, деб тез-тез сўраётганингизга шубҳа йўқ. Нима учун у ахлоқимизни яхшиламайди ва бизни Аллоҳга хизмат қиладиган кучга айлантирмайди? Нима учун биз ноҳақлик ва зулм билан яшашни давом этяпмиз?
Бизнинг усулимиз сабр ва севги усулидир. Машаққати бор, қийинчилиги бор бу йўлнинг... Хизматнинг азоблари бор. Сабр қилурмиз, уйқусиз қолгаймиз, оч қолгаймиз, жароҳат топгаймиз, пулсиз қолгаймиз... Пуллар харжлашимиз керак бўлади, терлашимиз керак бўлади... Сабр қилгаймиз ва хизматимизни суйиб бажаргаймиз.
Дунёнинг ҳаммаси ҳикмат, охират амаллари ҳаммаси қудратдир. Буниси ҳикматга ва униси қудратга кўра бино қилинган. Ҳикмат ҳовлисида амални тарк қилиб, қудрат ҳовлисида унинг қудратидан ожиз қолма. Ҳикмат ҳовлисида ҳикматга биноан амал қил.
Нега бунча тушкунсан?
Одам алайҳиссалом каби 200 йил тавба қилдингми?
Шайх Абдулқодир Жийлоний ҳазратлари ҳижрий 546 йил зулқаъда ойининг тўртинчиси - сешанба куни кечаси мадрасада айтдилар: «Эй толиби илм, охиратни дунёдан устун қўй. Иккисида ҳам фойда кўрасан. Дунёни охиратдан устун қўйсанг, иккисининг ҳасрати сен учун жазодир.
Жамоатни лозим тутишдан мурод, ҳақни ва унинг аҳлини, гарчи кам бўлса-да, кўп одамларни эмас, маҳкам тутишдир. Бу инсон фаҳмига хато тушиши мумкин бўлган нарсадир. Бу унга эътибор бериши лозимдир. Имом Ибн Ҳазм роҳимаҳуллоҳ “Ал-иҳком фи усул ал-аҳком” китоби “Бўлинишлар ва жамоат” бобида қуйидагиларни айтган:
«Сенга Роббингдан нозил қилинган нарса албатта, ҳақ эканини биладиган кимса кўр одамга ўхшармиди? Албатта, ақл эгаларигина эслатма олурлар. Улар Аллоҳнинг аҳдига вафо қиладиган ва аҳду паймонини бузмайдиганлардир» (Раъд, 19-20).
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам, у зотнинг саҳобалари ва мусулмонлар имомларидан олимларнинг сифатлари тўғрисида хабарлар етиб келган. Яъни, илмни фахр, баҳс, тортишув, бойларнинг молини ейиш, подшоҳлар ва уларнинг ўғиллари билан ўтириш, дунёга эришиш учун ўрганган олимларга Аллоҳ таоло илм билан манфаат бермаган.
Имом Абу Абдуллоҳ Муҳосибий роҳимаҳуллоҳнинг бу сўзи Аллоҳ таоло томон ҳидоятланиш, нафснинг тўғри бўлиши ва покланиши шайх ва байъатга боғланмаган. У Аллоҳ таоло буюрган, Китоб, Суннат ва уммат салафларининг сулуки ўз ичига олган илм ва амални маҳкам тутишга боғланган.
Аҳли сунна ўзаро илмий ва амалий масалаларда ихтилоф қилишарди. Лекин улар ўз йўлларини - хилоф ҳажми қанчалик улкан бўлмасин - асосий нарса, яъни жамоатни, бирликни сақлаш, аҳиллик, фирқаланиш ва бир-бирини айблашни йўқотишда - ўзаро эҳтиром, аҳиллик ва дўстликдан иборат бўлган баҳс-мунозара одоби билан маҳкам тутдилар.