Тарих (510)
Бу ғазотнинг Аҳзоб (гуруҳлар) деган номи ҳам бор. У Ибн Исҳоқ, Урва ибн Зубайр, Қатода, Байҳақий ва кўпчилик сийрат уламоларининг иттифоқларига кўра ҳижрий бешинчи йили, шаввол ойида бўлиб ўтган.
Муовия розияллоҳу анҳу 660 йили Бусро ибн Абу Артоҳ бошчилигида Ҳижозга қўшин жўнатди. Бу қўшин дастлаб Мадинага келди. Бу вақтда Мадинада Абу Айюб Ансорий розияллоҳу анҳу омил (Омил - Араб халифалигида кичикроқ маъмурий-бирликларни бошқарувчи) вазифасида ишлар эди.
Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн ал-Мансур. 127 йили (745-44) бир ривоятда 126 йили Ийзажда (Эрон) туғилган. Онаси Умму Мусо Бинт Мансур ҳимярий аёл.
Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн ал-Мансур. 127 йили (745-44) бир ривоятда 126 йили Ийзажда (Эрон) туғилган. Онаси Умму Мусо Бинт Мансур ҳимярий аёл.
Мансур Абу Жаъфар Абдуллоҳ ибн Муҳаммад ибн Али ибн Абдуллоҳ ибн Аббос. Унинг онаси - Салома - барбар аёли, умму валад (чўри) 95 йили туғилган. Бобосини кўрган, лекин ундан ривоят этмаган. Ўз отасидан, Ато ибн Ясордан, ўғли Маҳдидан ривоят қилган. Халифаликка акаси (Абдуллоҳ Абулаббос)нинг васиятига биноан байъат берилган.
Милоднинг 71 йилигача Қуддус яҳудий подшоҳлигининг пойтахти бўлиб келган. Бироқ ўша йили Рим қўшинлари кенг миқёсда юриш бошлашди ва яҳудийларни тор-мор қилиб, аҳолидан ваҳшийларча ўч олишди, яҳудийларни ўз ерларидан қувиб чиқаришди. Шу тарзда яҳудийлар учун дарбадарлик даври бошланди, Қуддус ва унинг атрофлари харобага айланди.
Саҳиҳ ҳадислар тўпламларида ва сийрат уламоларининг ривоятларида келганки, Абу Бакр розияллоҳу анҳу мусулмонларнинг Мадинага кетма-кет ҳижрат қилаётганларини кўриб, Расулуллоҳ алайҳиссалоту вассаломдан ҳижрат қилишга изн сўраганида, у зот: "Бир оз кута туринг. Мен ўзимга (ҳижрат қилишга) изн берилишини умид қилиб турибман", дедилар. Абу Бакр розияллоҳу анҳу деди: "Ота-онам Сизга фидо бўлсин, Сиз шуни истайсизми?" У зот: "Ҳа", дедилар.
Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу халифалигининг иккинчи ярмида Куфа, Басра ва Мисрда халифа сиёсатидан норози бўлган фитначи гуруҳлар пайдо бўлди. Улар халифа Усмон розияллоҳу анҳуга бир неча ишларда айб қўйдилар. Шундай айбловлардан бири машҳур саҳобий Абу Зарр Ғифорий розияллоҳу анҳу билан боғлиқ эди. Фитначилар халифани Абу Зарр Ғифорийни Рабзага сургун қилганликда айблаганлар.
Ҳижрий 35 йил ражаб милодий 656 йил январ ойида фитначиларнинг бир гуруҳи Мисрдан умра қилиш баҳонаси билан Ҳижозга келди. Уларнинг асл мақсади халифа билан мунозара қилиб фитна оловини янада кучайтириш эди. Улар Ҳижозга етганларида Куфа ва Басрага ҳам одам юбориб, Мадинага боришга ундади. Шундан сўнг фитначилар Мадина томонга юрдилар. Ғофиқий ибн Ҳарб раҳбарлик қилган мисрликлар орасида Ибн Савдо ҳам бор эди. Улар Али ибн Абу Толибни халифа қилишни режалаштирди. Куфаликларга Амр ибн ал-Асам, басраликларга Ҳарқус ибн Зуҳайр етакчилик қилди. Ҳожилар билан келганлиги учун уларни миқдори ва мақсадларини аниқлаш имкони бўлмади. Шунингдек, турли минтақалардаги амир ва волийлар фитначиларнинг Мадинада Усмон розияллоҳу анҳуни ўлдиришга қодир эканлигини ҳаёлларига ҳам келтирмаган эди. Шунинг учун Мадинада халифани ҳимоя қилиш бўйича чора-тадбирлар кўрилмаган. Мисрликлар Зулмарвага, куфаликлар Аъвазга, басраликлар эса Зухушуб мавзесига ўрнашдилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам пайғамбар бўлишларидан бошлаб то вафотларига қадар Исломий даъват тўрт босқични босиб ўтди:
Абдуллоҳ ибн Зубайр розияллоҳу анҳу қўшинининг Ҳажжож қўшинидан енгилишига бир неча омиллар сабаб бўлди. Улардан баъзиларини келтириб ўтамиз: