Миссионерлар (104)
Жаноб Дийдот барча насроний олимларнинг ақлини банд қилиб келган бу муаммони жуда осон ва ишонарли қилиб ечиб қўйдилар…
Доктор Т.М.Карим
Бу мавзу оддий эмас, аммо ўз вақтида жуда муҳимдир. Яъни, саволга жавоб излар эканмиз, Иброҳим алайҳиссалом ўғилларининг қайси бири Аллоҳ таолонинг олдида даражаси баланд ва Иброҳим алайҳиссаломнинг севикли ўғли ким эканини билиб олсак бўлади.
Худони қандай тушуниш насронийликнинг ўзига хос хусусиятидир. Учлик (таслис), бошидан охиригача жумбоқ бўлиб, Худо аслида бир эканлигини, лекин бир вақтнинг ўзида уч юзда бир-биридан ажралмас эканини англатади. Католиклар энциклопедияси ушбу сирли асосий тушунчани қуйидагича тавсифлайди:
Арийчилик – эрамизнинг IV-VI асрларда насронийликнинг дастлабки оқимларидан бири бўлиб, ўғил-худонинг ота-худо тарафидан энг дастлабки яратилганлиги, кейинчалик - унинг ота-худо (антитринитаризм) билан моҳияти бир эмаслиги, исо илоҳий хусусиятлари, моҳияти ва шон-шуҳрати жиҳатидан ота-худодан кейин туришини таъкидлайди.
Насронийлар Исо (алайҳиссалом) инсон эмас, Худо бўлганини исботлашга уринадилар, гарчи бу тезис моҳиятан, Муқаддас Китобда тасдиқланмаган бўлса ҳам. Биз Инжилда Исонинг айнан ўхшашлиги кўрсатилишини топамиз. Марк баён этган Инжил бу – тўртта энг қадимий муқаддас Инжилдан бири; у Исонинг тўғридан-тўғри шогирди Петр таълимотига асосланган деб ҳисобланади.
Насронийлар Исонинг хочга михлангани ҳақида якдил бир фикр билдирадилар, чунки уларнинг диний ақидалари ушбу афсонага асосланган: агар хочга михланиш бўлмаганида эди, хочнинг муқаддаслиги, гуноҳларни ювиш таълимоти, пасха ва причастие ва ҳ.к. ҳеч қандай маънога эга бўлмасди. Гарчи ўзаро қарама-қаршиликлар мавжуд бўлсада, Инжилнинг деярли барча қисмлари бу афсонани ўз ичига олади.
Насронийлик ва мифология ўртасидаги ўзаро муносабатларни кўриб чиқишга киришидан олдин насронийлик вужудга кела бошлаган вақтда мажусийлар томонидан ҳурмат қилинган турли афсонавий фигураларни муфассал шарҳлаш мақсадга мувофиқ. Агар тахминан икки минг йил ортга қайтадиган бўлсак, дунёда қуёшга сиғинишнинг кўплаб ва ҳар хил турлари бўлганлигини кўришимиз мумкин.
Инсоният тарихида жуда кўп сирли саҳифалар бор. Баъзан сир бўлмаслиги лозим бўлган жойларда ҳам сирли нарсалар бўлгани ажабланарли... Узоқ ўтмишнинг 9 асрларида Бенедект моностирида Юҳанно Лонглуа исмли янги роҳиб пайдо бўлади. Унинг отаси рухоний бўлиб, Юҳанно исмлик ўғлоннинг ҳам хотираси кучли бўлган. Эшитган нарсаларининг барчасини бир зумда хотирасида сақлаб қолар экан.
Аллоҳ Таолога ҳамду-санолар, Унинг Росули соллаллоҳу алайҳи васалламга дуруду салавотларимиз бўлсин! Муҳтарам опа-сингил биродарларимиз! Аллоҳ Таолодан қалбларимизни мунаввар қилишини, бизни ҳидоятга йўллашини, бизга икки дунё саодатини насиб этишини илтижо қиламиз!
Рождество – насороларнинг ҳар йили Ийсо алайҳиссаломнинг таваллудларини хотирлаб байрам қилинадиган маросимларидир. Рус тилида бу маросим «месса» (обедня) деб юритилади. Мажусий эътиқодлардан ўтиб қолган бошқа байрамлар каби, Рождество ҳам Ийсо алайҳиссаломнинг туғилган кунларига боғлиқ бўлмай, балки мажусий урф-одатларнинг давомидир.
Целиба́т (лат. coelibatus ёки caelibatus) – мажбурий равишда уйланмаслик (уйланмаслик ҳақидаги аҳд), насроний рухонийларининг уйланмаслик шарти. Уйланмаслик ҳақида аҳд Шарқ ҳамда Ғарб черковларида жуда машҳур бўлганлиги айтилади, бироқ бу ҳақида жуда оз ҳужжатлар бизгача етиб келган. Ҳаворий Павлуснинг айтишича, никоҳда бўлиш ёмон эмас, бироқ никоҳ қурмаган аълодир:
«Эй аҳли китоблар! Батаҳқиқ, сизларга Пайғамбаримиз келди. У сизга китобдан беркитиб юрган кўпгина нарсаларингизни баён қилиб беради. Кўпгинасини эса авф қилади. Батаҳқиқ, сизларга Аллоҳдан Нур ва ойдин Китоб келди.» (Моида сураси, 15)
Бугун учлик таълимоти ва ҳақ дин ўртасидаги фарқни жуда кўп одам билиб бормоқда. Баъзилар Қуръони кариймда Ийсо алайҳиссаломни “издошларимиз” дейдиганларга қилинган мурожаатга ажаблансалар керак: