Аллоҳ таоло у киши соллаллоҳу алайҳи васалламнинг икром қилиб, у зотнинг қутқазиш учун берган ҳовуз ҳақдир.

Банда иймондан ўзини унга киритган нарсани инкор қилиш билан чиқади.

«Валий» сўзи арабча бўлиб, «яқин» дўст маъносини англатади. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда Ўзининг маълум бир бандаларга валий эканлигини, баъзи бир бандалар У зотнинг авлиёлари эканини айтиб ўтган.

Анас розияллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадис: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: «Албатта, илмнинг кўтарилиб (йўқолиб) кетиши, жаҳолат қарор топиши, ароқ ичилиши (ичкиликбозлик кенг тарқалиши) ва зинонинг ёйилиши (Қиёмат) соатининг аломатларидандир».

Ушбу мавзуъда сўз юритишдан олдин аёл киши билан эркак кишининг орасидаги тенг ҳуқуқ деганда нимани тушуниш керак, унинг нисбийлиги борми ёки мутлақ бир нарсами эканини белгилаб олиш зарур бўлади. Чунки, дунёнинг кўпгина жойида аёл кишига эркак киши билан тенг ҳуқуқ бериш шиори остида аёларга зулм қилинди ва қилинмоқда.

Мухаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг умматларидан бўлган гуноҳи кабира аҳллари, агар муваххид ҳолда ўлсалар, гарчи тавба қилувчи бўлмасалар ҳам, Аллохга У Зотни таниган ҳолларида рўбарў бўлганларидан кейин дўзахда абадий қолмаслар. Улар Аллоҳнинг хохиши ва ҳукмидадирлар. Агар хоҳласа, уларни мағфират қилади ва Ўз фазли ила афв этади. Аллоҳ Ўз Китобида: «Ундан (ширкан) бошқани Ўзи хоҳлаган кишидан кечирадир», деган (Нисо сураси, 48-оят). Агар хоҳласа, уларни Ўз адли ила дўзахда азоблайди. Сўнгра уларни Ўз раҳмати, аҳли тоатнинг шафоати ила у ердан чиқаради. Кейин эса жаннатига юборади. Бу Аллоҳ таоло Ўз аҳли маьрифатини дўст тутгани учундир. Уларни икки дунёда Ўзини инкор қилувчиларга, Унинг ҳидоятидан ноумид бўлганларга ва дўстлигига сазовор бўлмаганларга ўхшатмагани учундир. Аллоҳим, эй Ислом ва унинг аҳлининг дўсти, бизни Исломда собит қил, токи Сенга у билан рўбарў бўлайлик.

Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бир киши ота-онасини сўкиши гуноҳи кабиралардандир», дедилар.
«Қадай қилиб сўкади?» дейишди. «Бир одамни сўкади. У эса, анинг ота-онасини сўкади», дедилар».

Инсоният тарихида инсонлар орасидаги тенг ҳуқуқликнинг бузилишига сабаб бўлган омиллардан бири маълум дин вакилларининг бошқа бир дин вакилларига диний айримчилик асосида қарашидир. Ўз динига бўлган тарафкашлик туйғуси ўзга диндаги кишиларга бошқача назар билан қарашга олиб борган.

35. Сен: «Сизнинг шерик келтираётганларингиз орасида ҳаққа ҳидоят қиладигани борми?» деб айт. Сен: «Аллоҳ ҳаққа ҳидоят қиладир. Эргашишга ҳаққа ҳидоят қиладиган Зот ҳақлироқми ёки ҳидоят қилмайдиган, балки ўзи ҳидоятга муҳтож кимсами? Сизга нима бўлди?! Қандай ҳукм қилмоқдасиз?!» деб айт.

У зотнинг сенга эҳсони мавжуд бўлиши ила Унга ёмонлигинг давом этиши сени аста-секин олиш бўлишидан қўрқ. “Уларни билмайдиган томондан аста-секин оламиз”.

Соликнинг ҳиммати унга кашф қилинганда тўхташни ирода қилса, албатта, унга ҳақиқат овозлари: «Талаб қилаётганинг олдинда», дея нидо қилурлар. Борлиқдаги нарсаларнинг сирти унга зийнатланиб кўринса, уларнинг ҳақиқати: «Албатта, биз синовдирмиз, бас, куфр келтирма», дея нидо қилурлар».

Ширкнинг ҳақиқати - инсоннинг Аллоҳ Узининг олий зотига хос қилган ҳамда бандаликка шиор қилган сифат ва амалларни бошқа махлуқни рози қилиш учун бажаришидир.