Бундан ташқари, бу кимгадир парадоксал кўринса ҳам, муаллифнинг субъектив эътиқодига кўра, айнан ҳозирги босқич Қуръони каримнинг айрим оятларини англашга яқинлашишга имкон беради. Энг ақл бовар қилмайдиган технологик завқлар ва уларнинг янада кенгроқ форматдаги кутилаётган юксалиши инсоннинг имкониятларини очиб беради.
Хўш, бу ерда гап нима ҳақида кетяпти? Ўрта асрларнинг таниқли мусулмон олимларининг Қуръони каримнинг кўплаб муҳим қоидаларини тушуниш ниятлари, уларнинг баъзилари "кундалик ҳаётимиз" ни қамраб олиши дунё миқёсида ажойиб илмий кашфиётлар олиб келишини айтиб ўтган эдик. Бунда баъзи ҳолларда олдинги "қоидалар" ва "далилларни" инкор этиш керак эди.
Шундай қилиб, ҳозирги босқич, эҳтимол, илмий кашфиётлар орқали дунё тафаккурининг янги ютуқларига олиб келади. Масалан, муаллифнинг сўзларига кўра, Сулаймон алайҳиссалом Қуддусдаги саройида Сабаъ маликасининг тахтини қандай кўришни истаганлиги тўғрисидаги узоқ вақтдан мавжуд бўлган Қуръон сюжетини амалга оширишга яқинлашиш мумкин (мусулмон анъаналарига кўра, Сабаъ маликаси билан бир деб қараладиган Билкис, замонавий Яман ҳудудида жойлашган давлатни бошқарган). «Китобдан илми бор шахс: «Мен уни сенга кўзингни очиб юмгунингча келтирурман», деди ». (Намл сураси, 40).
Бу ерда гап тезлик, масофа, замон ва макон ҳақида боради деган фикрга қўшиламиз. Шунингдек, Меърож ва «осмондан ергача бўлган ишларнинг тадбири»ни Аллоҳ томонидан бошқариш ва “Сўнгра ўша (иш) миқдори сиз санаётган ҳисобда минг йилга тенг бўлган кунда Унга чиқар”, (Сажда сураси, 5), “Фаришталар ва Руҳ Унинг ҳузурига миқдори эллик минг йил бўлган кунда кўтарилур” (Маъориж сураси, 4) оятлари билан бўлгани каби.
Шубҳасиз, ушбу сатрларни ўқиганлар муаллиф ҳақиқатни (тезликни, замон ва маконнинг физик майдонини тушуниш нуқтаи назаридан) истакни амалга оширган деб ўйлашлари мумкин. Албатта, шундай бўлиши эҳтимоли йўқ эмас. Аммо содир бўлаётган бир қатор воқеалар ва бизнинг кўз ўнгимизда бутун инсониятни биз учун яратган ва буюк Яратувчи томонидан яратган коинот ҳақидаги билимларнинг янги чўққиларига кўтариши мумкин бўлган энг муҳим илмий кашфиётларнинг кейинги босқичига яқинлашиш ҳақидаги нуқтаи назар утопиядан узоқдир.
Уяли алоқа устунларининг қулаши ва физика тарихига назар ташлаш
Шу йилнинг апрел ойи бошида Буюк Британияда Пасха кунида уяли алоқа мачталарига қатор ҳужумлар бўлди. Улардан бири Бирмингем шаҳрида жойлашган коронавирус билан касалланган одамлар даволанадиган шифохонага уяли алоқани тақдим этарди. Бир қатор ҳолатлар, Хитойнинг Ухан шаҳрида янги вирус пайдо бўлганлиги билан асосланди, бу ерда бешинчи авлод тармоқлари яқинда бошланган эди. Шу муносабат билан, юқумли касаллик 5G миноралари ўрнатила бошлаган бошқа аҳоли пунктларига тарқалишда давом этди
Шу каби баёнотлар фонида баъзи оммавий ахборот воситалари 2009 йилда Нобел мукофоти совриндори Люк Монтаньенинг маълум бактериал ва вирусли ДНК кетма-кетликларини масофадан туриб ушбу ДНКнинг "изларини" яратадиган паст частотали электромагнит тўлқинларни юбориш қобилиятини кашф қилгани ҳақидаги сўзларини эслашади. Ушбу "бармоқ излари" га кўра, ферментлар ДНК асл молекуласини қайта тиклаши мумкин эди.
Л. Монтанье айтганларини ДНК молекулаларини бир жойдан иккинчи жойга ўтказилиши ва ДНК нусхаси пайдо бўлишига олиб келадиган форматда намойиш этилиши мумкин. Яъни, ДНКдан олинган сигнал (такрорий нурланиш билан) ДНК унинг синхрон нусхасини яратадиган узоқ масофадаги тоза сув намунасида узатилиши мумкин. Тиббиёт нуқтаи назаридан, илмий атамаларда айтмайдиган бўлсак, гап одамнинг вирусли ДНКнинг "телепортацияси", яъни вирус ташувчиси томонидан вирусни "чиқариши", яъни одамлар билан бевосита жисмоний алоқадан ташқарида ўтказиш оқибатида касаллик туфайли юқиши мумкинлиги ҳақида савол туғдирди.
Ўша пайтда француз олимининг хулосалари дунё илмий ҳамжамиятининг мутлақ кўпчилик вакиллари томонидан рад этилганлиги, баъзи илмий журналларда квант ҳолатининг бир нуқтадан иккинчи жойга фавқулодда кўчирилишини назарда тутган ҳолда "квант телепортацияси" ҳақида гапиришган (жуда катта масофада бўлса ҳам).
Аммо ҳақиқат шундаки, Л. Монтанье экспериментидан анча олдин, бошқа илмий ўлчовда бўлса-да, бошланишига квант йўналиши нуқтаи назаридан эмас, телепорт ғояларига "тегишга" ҳаракат қилишган. Шундай қилиб, Майкельсон-Морли тажрибаси маълум бўлиб, ёруғлик нури бир-бирига тўғри бурчакда бўлинадиган иккита мувофиқлаштирилган нурларга бўлинади. Шундан сўнг, нурлар тенг масофадаги ярим шаффоф кўзгудан акс эттирилади ва қайтиб келади. Олинган ёруғлик нури иккита нурнинг суперпозицияси ҳолатини кузатиш ва уларнинг енгил десинхронизациясини (бир нурнинг бошқасига нисбатан кечикиши) аниқлашга имкон беради.
«Квант-телепортация» ғоялари тарихидан
Таърифланганлар нуқтаи назаридан, Совет иссиқлик физиги, Белорусия Фанлар академиясининг мухбир аъзоси Альберт Вейник томонидан бир нечта янги ғоялар айтилган 1969 йилга экскурсия қилиш мумкин. Тўғри, у реал жараёнларнинг термодинамикаси ҳақида фикрларни тақдим этгани учун кескин танқид қилинди, ва унинг "умумий ҳаракат назарияси" бўйича олиб борган изланишлари "ёқимсиз" деб номланган.
Мутахассислардан бўлмаганларга илмий формулаларни, атамаларни тушуниш ва экспериментлар тавсифига амал қилиш жуда қийин эканлиги аниқ, аммо биз бундан қочишни хоҳламайлик, ҳеч бўлмаганда ушбу нюансларни тавсифлаш мақсадга мувофиқдир. Акс ҳолда, бугунги куннинг янги илмий кашфиётлар учун умматнинг фаол ривожланиши нуқтаи назаридан қанчалик муҳимлигини тушунишга мажбур қиладиган чизиқ шунчаки тушунарсиз бўлади.
А. Вейник таъкидлайдики, «ҳаракат унда материя бўладиган ягона шаклдир», шундай экан, «бизнинг қуршаб турган ҳамма нарса, биз ўзимиз ҳам, яъни кўзга кўринадиган ва кўринмайдиган дунё – бу турли хилдаги ҳаракатнинг моҳияти». Бундан – материя хусусиятини тўлиқ ўрганиш «ҳаракат уларга бўйсунадиган» сифат-сон қонунларини тушуниш ва таҳлил қилиш ҳолатида ўринга эга бўлиши мумкинлигини тушуниш келиб чиқади.
А. Вейникнинг сўзларига кўра, "чексиз миқдордаги ҳаракатланиш даражаси" мавжуд, бунда ҳар бир янги босқичга ўтиш унинг сифат ўзгаришлари билан бирга келади. Шундай қилиб, "ҳаракатнинг ушбу шаклларини аниқлайдиган чексиз кўп турли хил умумлаштирилган зарядлар" бўлиши керак. Квант, квантино ва бошқалар шаклида мавжуд бўлган бундай зарядлар "тизимнинг хусусиятларига" турли хил таъсир кўрсатиши мумкин, аммо бу ажабланарли эмас, чунки улар "коинотнинг турли миқдорий даражалари" га тегишли. "Субмикроскопик" зарядлар (нанодунё) ҳақида гапирганда, А. Вейник таъкидлайдики, "нанозарядлар (майдонлар) барча юқори оламларга - микроскопик, макроскопик ва ҳоказоларга киришга қодир. Уларнинг тарқалиши натижасида бир вақтнинг ўзида манбалар (микро ва макрозарядлар) узатилади.
Биз ўқувчини А. Веиникнинг кейинги амаллари билан чалғитмаймиз, унинг чуқур мулоҳаза асосида олинган хулосасига эътибор қаратамиз: "Ёруғлик тезлигидан ошиб кетадиган тезликлар борлигини тан олишга тўғри келади", аммо бу "нисбийлик назарияси томонидан тақиқланган". Аммо авваллари учиш аппарати товуш тезлигидан юқори тезликда уча олмайди деб ўйлашган-ку, деб аниқлик киритди олим. Бироқ, "супертовуш тезликларга хос бўлган қонунларни ўрганиш зарур самолётларни яратишга имкон берди". Вейникнинг фикрига кўра, шунга ўхшаш ҳолат унинг умумий ҳаракат назарияси пайдо бўлишидан олдин ҳам ва "ёруғлик тўлқинларининг тарқалиш қонуниятлари ҳақидаги бизнинг ғояларимиз соҳасида" ҳам мавжуд эди. Совет физиги таъкидлаганидек, "умумий назарияга кўра, фотон газини ташкил этувчи зарядларни таъсири орқали ёруғлик тезлиги исталганча кичикдан исталганча катта қийматларга ўзгариши мумкин." Шундай қилиб, " учиш аппаратини исталган, жумладан, нол ва чексиздан ташқари, ҳар қандай тезликда ҳаракатланишга мажбур бўлиши мумкин".
Бугунчи?
Энди XXI асрнинг иккинчи ўн йиллигига ўтамиз. 2011 йил Хьюстон университети саноат муҳандислиги кафедрасининг адъюнкт-ўқитувчиси Эндрю Бойд эпизодларидан бирида қаҳрамон ёпиқ кўзлари билан тош отадиган ва у шу заҳоти улкан тўлқинга айланадиган илмий-фантастик фильмни хаёлан тасаввур қилишни таклиф қилади. Қаҳрамон кўзини очиб, жараённи кузата бошлаганида ўзи тошга айланиб қолади.
Ҳақиқатда эса, таъкидлайди Э. Бойд, таърифланган нарса илмий фантастика эмас. Унинг таъкидлашича, физиклар томонидан "чиқарилган" фотонлар ёки электронлар каби зарралар "ўзини шундай тутадики, квант механикасининг энг катта сирларидан бири ҳисобланади". "Отилган зарра ўзини тўлқин каби тутади, - давом этди олим, - аммо жараённи кузатиш пайтида биз заррачани топамиз." Бу ерда Э. Бойд Копенгаген талқига таянади, унга кўра "кузатиш акти аслида тўлқинни заррачага айлантиради" (Копенгаген талқинига кўра, квант механикаси микро объектларни ўз-ўзича эмас, балки кузатиш акти пайтида классик ўлчаш асбоблари томонидан яратилган макро шароитларда намоён бўладиган уларнинг хусусиятларини таърифлайди – муаллиф изоҳи).
Э. Бойднинг сўзларига кўра, Альберт Эйнштейн бундай қарашни қабул қила олмаган, фақатгина «зарралар жуфтлари квант чуваллиги сифатида маълум бўлган ҳолатда чатишиб кетиши мумкин»лигини қайд этади. Бу ерда зарралар Коинотнинг қарама-қарши жойларида бўлиши мумкинлиги ва улардан бири билан содир бўладиган баъзи ўзгаришлар дарҳол бошқасига таъсир қилиши тушунилди. Яъни, улар орасида боғлиқлик мавжуд. Тажрибалар тугагандан сўнг олинган натижани А. Эйнштейн "масофадан даҳшатли таъсир" деб атади. Машҳур физик Э. Бойд бу жараённи идрок этишининг сабаби унинг қандай қилиб "бу ерда" ниманидир қилиб, "бир зумда галактиканинг нариги томонида содир бўлиши мумкин"лигини тушунмаслигини аниқлади.
Бироқ, Э. Бойд таъкидлаганидек, худди шу "масофадан даҳшатли таъсир" ҳозирда "одатда қабул қилинади". Хусусан, квант чигаллиги туфайли биз "бу ерда" қиладиган нарса, ҳеч бўлмаганда "жуда кичик соҳа" ичида "у ерда" бирон бир нарсани қилиш имкониятига эга. Бойдда битта савол: "бу билим билан нима қилишимиз керак? Квант ҳисоб-китоблари. Квант телепортацияси”. “Физиклар, албатта, шуғулланиши учун нимадир бор”, дея хулоса қилди у
Шу ўринда савол туғилади: нега мусулмон бўлмаганлар баъзи оятларни тушунишга яқинлашиш учун Қуръон оятларини рад этишади? Ахир агар биз мусулмон уламоларининг Ўрта асрларда олиб борган тадқиқотлари, Қуръонда айтилганларни чуқурроқ англаш ниятлари туфайли сайёра миқёсида янги илмий кашфиётларга олиб келган деб даъво қилсак, нега бугун ва ҳозирги кунда Ислом динининг тарафдорлари яна бир бор бундай майдонда етакчи бўла олмайдилар?
Элементар равишда, 2019 йилда Шотландия физиклари тарихда биринчи марта квант чигаллигининг биринчи тасвирини олишди. Агар сиз у ёки бу даражада тушунарли шаклда изоҳлашга ҳаракат қилсангиз, иккала "чигал фотонлар" ажратилган ҳолда тенг равишда "силжийди". Бошқача қилиб айтганда, иккита зарралар шу қадар узвий боғлиқ бўладики, бири билан содир бўлаётган нарса, уларнинг орасидаги масофага қарамай, дарҳол бошқасига таъсир қилади.
Тўғри, мутахассисларнинг таъкидлашича, тирик жисмлар ва жонсиз нарсаларнинг тўлиқ ҳуқуқли телепортацияси фан учун фақат назария бўлиб қолмоқда. Охир оқибат, "одамга телепортация қилиш учун сиз тананинг барча атомлари тўғрисидаги маълумотларни бошқа жойда жойлашган бошқа атомларга узатишингиз ва шу билан одамни қайта тиклашингиз керак бўлади". Ҳар бир узатиш ҳаракати учун мураккаб техник жиҳозларга эга бўлиш зарур ва мутлақ аниқлик билан барча зарралар ҳақидаги маълумотларни узатиш ниҳоятда қийин - ва ҳозир техник жиҳатдан имконсиздир
Нима бўлганда ҳам, дастлаб биз айтган контекстда янги илмий ишланмалар бизга ҳеч бўлмаганда қиролича Билкис тахти қандай қилиб бир лаҳзада бошқа жойда бўлиб қолиши мумкинлиги контурларини кўриш имконини беради. Эҳтимол, бундай кашфиётлар шу қадар чўққиларни забт этадики, биз уларни ҳатто тасаввур ҳам қила олмаймиз. Қуръони каримда айтилишича, Аллоҳ таоло илмини “магар Ўзи хоҳлаганини”гагина ато қилади. (Бақара сураси, 255).
Шундай қилиб, эҳтимол биз ўзимиз Раббимиз Унинг муҳим йўналишларини билиш учун эшикларни очадиган даражада фаол эмасдирмиз?
----
1. О Мирадже через призму пространства и времени см. подр.: Теймур Атаев. Многомерность мира через призму Мираджа
2. Коронавирус и 5G: на Пасху в Британии попытались поджечь 20 сотовых вышек
3. «Хотят истребить нас»: как связаны 5G и коронавирус
4. L. Montagnier, J. Aissa, E. Del Giudice, C. Lavallee, A. Tedeschi, G. Vitiello. DNA waves and water
5. Опыт Майкельсона-Морли
6. Вейник А. И. Теория движения
7.Andrew Boyd. Spooky action at a distance
8. Страх Эйнштейна: ученые увидели квантовую запутанность
9. Быстрее света: на что способна квантовая телепортация
Муаллиф: Теймур Атаев
Абу Муслим таржимаси
