Россия ўзини доимо тинчликпарвар деб кўрсатади ва ҳудудлардаги можароларда ўзига "ҳимоячи" сифатида баҳо беради. 2014 йилдан бери Украинадаги ҳарбий можаро ортидан Россиянинг ҳаракатлари глобал миқёсдаги таҳдидга айланганини бутун дунё тушуниб етди. Қуйида Россиянинг охирги ўттиз йилдаги асосий урушлари ва уларнинг оқибатлари келтирилади.

1992–1993. Россиянинг Приднестровьени оккупация қилиши

Молдова мустақиллигини эълон қилганидан сўнг, мамлакат ҳудудида жойлашган 14-Россия армияси базаси атрофидаги Приднестровье ҳудуди ўзини мустақил деб эълон қилди. Бу ҳудуд Россия генерали Лебед бошчилигида бўлган ва уруш натижасида Приднестровье деярли том маънода "сойа ҳудуд"га айланди. Бу ҳудуд халқаро изоляцияга тушди ва унинг иқтисодиёти ҳалокатга учради.
Қурбонлар сони: 364–913 киши.

1992–1993. Абхазия уруши

1992 йил 14 август куни Россия Абхазиядаги сепаратистларни қўллаб-қувватлаш орқали Грузия ҳукуматига қарши урушни бошлади. Россия қурол-яроғи Абхазия сепаратистларининг қўлига тушган, Россия самолётлари эса Грузия ҳудудларидаги фуқаролик объектларни бомбардимон қилган.

- Натижа: Абхазия Грузиядан ажратилди ва Россиянинг таъсири остида қолди.
- Қурбонлар сони: 2 220 ҳарбий (Абхазия сепаратистлари томонида).

1994–1996. Биринчи Чечен уруши

Россиянинг сепаратизмни қўллаб-қувватлаш сиёсатига қарамасдан, унинг ўзида Чеченистон мустақилликка интилиб, қонли урушни келтириб чиқарди. 1994–1995 йилларда Грозний учун бўлган йирик жанглардан сўнг Россия қўшинлари Чеченистон тоғ ҳудудларини эгаллашга ҳаракат қилди, лекин партизан урушлари туфайли орқага чекинди.

- Қурбонлар сони: расмий маълумотга кўра 5 000, мустақил манбаларга кўра 14 000 россиялик аскар.

1999–2009. Иккинчи Чечен уруши

1999 йилда бошланган Иккинчи Чечен уруши 2009 йилгача давом этган. Биринчи босқич 2000 йил баҳоригача бўлиб, Россия қўшинлари Чеченистондаги сепаратизмни йўқ қилишга қаратилган ҳаракатларни амалга оширди. Кейинги йилларда уруш асосан махфий хизматлар ва сепаратист гуруҳлар ўртасида давом этди. Журналист Анна Политковская ушбу уруш ҳақида китоб ёзган ва 2006 йилда ўлдирилган.

- Қурбонлар сони: расмий маълумотга кўра 7 300, мустақил манбаларга кўра 14 000 россиялик аскар.

Оқибатлар

Россиянинг сўнгги 30 йилдаги урушлари бир нечта умумий жиҳатларга эга:
**Сепаратист ҳаракатларни қўллаб-қувватлаш: Россия бошқа давлатларнинг ҳудудий яхлитлигига ҳужум қилиб, ўзининг стратегик манфаатларини ҳимоя қилади.
2. Халқаро изоляция ва иқтисодий ҳалокат: Россия таъсиридаги ҳудудлар халқаро изоляцияга тушади, иқтисодий беқарорликка учрайди.
3. Инсон йўқотишлари: Россиянинг урушлари фақат ҳарбийларни эмас, балки тинч аҳолини ҳам катта йўқотишларга дучор қилади.

Россиянинг ҳарбий можаролари нафақат минтақавий, балки глобал даражадаги муаммоларни юзага келтирмоқда.

2008 – Россия-Грузия уруши

2008 йил 8 август куни Россия қўшинлари Жанубий Осетия ва Абхазия сепаратистик республикалари ҳудудидан Грузияга ҳужум бошлади. Бу ҳаракатлар "аҳолини ҳимоя қилиш" баҳонасида амалга оширилди. Беш кун давомида Россия самолётлари Грузия шаҳарларига 100 дан ортиқ ҳаво зарбалари берди. Бомбалар фуқаролик объектларига ташланиб, тинч аҳолининг ўлимига ва жароҳат олишига сабаб бўлди. Уруш натижасида Жанубий Осетия Россия назоратида қолди ва ҳануз халқаро ҳамжамият томонидан тан олинмаган республика ҳисобланади.

Йўқотишлар: 6 кун давомида 170 нафар россиялик ҳарбий ва ёлланма жангчилар ҳалок бўлган.

2015–2022 – Россиянинг Сурияга босқини

Суриядаги фуқаролик уруши 2011 йилда бошланган, лекин 2015 йилда Россия аралашуви урушнинг борасида ҳал қилувчи аҳамиятга эга бўлди. Башар Асад режими ҳалокат ёқасига келиб қолган бир пайтда Россия қурол-яроғи ва ҳарбий ёрдами диктаторлик ҳокимиятини қайта тиклади. Россия ҳаво қўллаб-қувватлови натижасида Асад 2017 йил охирига келиб мусулмонлар устидан ҳарбий устунликни тиклади.
Йўқотишлар: 6 йил давомида 321 дан 444 нафаргача россиялик ҳарбий ва ёлланма жангчилар ҳалок бўлган.

2014–2022 – Россия-Украина уруши

2014 йил баҳорида Россия Қримни аннексия қилиб, Украина шарқида Донецк ва Луганск "халқ республикалари"ни тузишга ҳаракат қилди. Россия қўллаб-қувватлаган сепаратистлар ушбу ҳудудларда ҳокимиятни эгаллаб, Украина армиясига қарши ҳаракатларни бошлади. 2014–2015 йиллардаги оғир жанглардан сўнг, шарқий Украинадаги уруш "мусбат" босқичга ўтди. Бироқ 2022 йил 24 февраль куни Россия Украинага очиқ ҳужум бошлаб, буни "махсус операция" деб атади.

-Йўқотишлар: Урушнинг дастлабки 6 кунида 6 мингга яқин россиялик аскар ҳалок бўлган.

Россиянинг халқаро миқёсдаги ҳарбий агрессиялари дунё ҳамжамиятида катта йўқотишлар ва изтиробларга сабаб бўлади. Россия расмийлари ўз ҳаракатларини "тинчлик ўрнатиш миссиялари" ёки "махсус операциялар" деб атаса-да, бу ҳаракатлар фақат қашшоқлик ва вайронагарчилик олиб келади.

Абу Муслим