Илм-фан (346)
Подкатегории
Яқинда туғилган қуёшга ўхшаш HD 181327 юлдузининг протосайёравий диски қолдиқларида чанг билан аралашган сув музларининг мавжудлиги тасдиқланди. Астрономларнинг фикрича, бу моддалар тўплами Қуёш атрофидаги тош-музли Койпер камариининг тўғридан-тўғри аналогидир. Бу бошқа юлдуз тизимлари ҳам сувга бой бўлиши мумкинлигини исботлайди.
Биз кўп ҳодисалар ўз-ўзидан равшан бўлиб кўринадиган дунёда яшаймиз. Бунинг бир мисоли — қуёшнинг чиқиши. Биз уйғонамиз, унинг нурини кўрамиз, иссиқлигини сезамиз ва Аллоҳ таолонинг бизга буни ато этган неъмати нақадар буюклиги ҳақида ҳатто ўйлаб ҳам кўрмаймиз. Лекин бир лаҳзага тасаввур қилинг: агар қуёш тўсатдан чиқмай қолса нима бўлади? Бу шунчаки хаёл эмас, балки Яратувчига қанчалик боғлиқ эканимизни — ва Унинг Иродасисиз қанчалик ожиз эканимизни англаш учун ақл ва қалб учун мулоҳазадир. Бу, шунингдек, коинот тартиби ўзгарадиган Қиёмат куни ҳақида эслатмадир. Келинг, агар қуёш нур сочмай қолса нима содир бўлишини илмий ва исломий нуқтаи назардан кўриб чиқайлик...
Крыловнинг маймун ҳақидаги масали, у кўзойнакни тўғри ишлата олмай, ғазаб билан синдириб ташлагани, жоҳиллик ва одамларнинг янги технологияларни қўллай билмаслик муаммосини акс эттирувчи ёрқин аллегориядир. Бугунги кунда, сунъий интеллект (СИ) шиддат билан ривожланаётган замонда, бу дарс айниқса долзарб бўлиб қолмоқда...
"Тарих ар-Русул ва-л-Мулук" (تاريخ الرسل والملوك) — бу Ислом тарихининг энг машҳур ва қадимий манбаларидан бири бўлиб, Муҳаммад ибн Жарир ат-Табарий (в. 310 ҳ./923 м.) томонидан ёзилган улкан тарихий асардир.
OpenAI кодлаш ва контекстни тушунишда яхшиланишларга эга GPT-4.1 янги авлод тил моделларини тақдим этди. Янги моделлар арзонроқ ва 2025 йил июлига қадар APIда GPT-4.5’ни алмаштиради.
Маълумки, тирик жонзотларнинг тана тузилиши жуда нозикдир. Ҳаётнинг давом этишини таъминловчи тизимлардаги энг кичик ўзгариш ёки муҳитга кирган бир метрнинг миллиарддан бир қисмидек кичик ёт модда бутун тизимни вайрон қилишга ёки жуда катта зарар етказишга етарли бўлиши мумкин.
Тирик мавжудотларнинг ҳаётларини давом эттиришида ҳаётий аҳамиятга эга бўлган оқсил (белок)ларнинг ҳужайра ичида ишлаб чиқарилиши ер юзидаги ҳеч қандай ишлаб чиқариш тизими билан таққослаб бўлмайдиган даражада мураккаблик ва тартибда, мукаммал бир тизим орқали амалга оширилади.
Ҳар бир тилда бўлгани каби, араб тилида ҳам сўзларга "урғочи" ва "эркак" маъноларини юклаувчи қўшимчалар мавжуд.
Аввалги қисмда осмондаги бир нуқта бизга коинотнинг улканлигини ва унинг ичидаги кичиклигимизни эслатди. Лекин бу фақат фазо ўлчамини ўз ичига олган эслатма эди. Ҳодисанинг яна бир вақт ўлчови мавжудки, у билан биргаликда ўйлаб кўрилса, инсоннинг коинот ичидаги ҳечлиги янада аниқ кўзга ташланади.
Қуръон ўқиш – оддий бир китоб варақларини айлантириб, лабларни ҳаракатлантиришдек осон бир ишдек туюлади бизга. Ҳақиқатда, унинг механик томони шунчалик содда кўринса-да, буюк мўъжизаларни ўз ичига олади.
Зумар сураси 21-оятида шундай марҳамат қилинган: “Аллоҳ осмондан сув тушириб, уни ердаги манбаълардан юритиб қўйганини кўрмадингми?!”
Наҳл сураси 68-оятида шундай марҳамат қилинган: “Роббинг асаларига: «Тоғлардан, дарахтлардан ва кўтарилган сўритоклардан уй тутгин.”
Қуръонда тилга олинган урғочи асал арининг амалларини чуқур ўргансак, арининг қобилиятларига ҳайратланмаслик мумкин эмас. Ари ўз яшайдиган уйини, яъни ковакни яратиши, унинг ичидаги петакларни қуриши математик даҳони талаб қилади.