фуқароларнинг ҳуқуқлари ва эркинликлари ўтмишда қоладими? Аввалги фуқаролик эркинликлари қайтадими? Ушбу саволлар, айниқса, инсон ҳуқуқларига бепарволик кучайган ва пандемия кенг тарқалмаган мамлакатлар учун жуда муҳимдир. Публицист Анатолий Несмияннинг фикрлари шу ҳақида.

Савол: Ассалому алайкум! Қуръон ва ҳадисларда тез-тез ва қул ва чўрилар ҳақида айтиб ўтилади. Улар кимлар ва ҳозирги кунда уларнинг аҳволи қандай, улар ҳалигача борми?

«Қул бўлиш», дегани нима? Кенг маънода кимгадир бўйсуниш, сиғиниш ёки кимнингдир ёки ниманингдир таъсирида бўлишдир. Қуллик деган ҳар бир нарса инсон шаънининг хорланиши ёки ҳақоратланиши, дегани эмас. Кимга қул эканига қараб инсон қадри белгиланади. Шарафсизлантирадиган ва юксалтирадиган қуллик турлари бор.

"Аккумулятор бизга максимал эркинликни таъминлаши кўзда тутилган. Лекин аслида биз қувватлантирувчи кабелга худди киндик каби боғлиқмиз", - деб ёзади Германиянинг Süddeutsche Zeitung нашри саҳифаларида Виолетта Симон. "Замонавий одам эркин бўлишни жуда истайди. Шу сабабли у эркин (озод) бўлади: унга, масалан, чим ўриш, чангютгич билан тозалаш, пиёда юриш ёки фикрлаш юзага келтирадиган кескиликдан. У чим ўргич, робот-чангютгич, электросамокат ёки исталган ахборот топиш ва сақлаш мумкин бўлган смартфон сотиб олади", - дейди мақола муаллифи.

Шуларнинг бирини ҳукмларингизга ҳавола қиламиз. Албатта, қуйидаги мақоланинг баъзи жойларида муаллифлар билан қўшилиб бўлмайди. Шундай бўлсада, мақолада қизиқ ва эътиборга лойиқ баъзи жойлари бўлгани учун таржима қилинди. Ўқиб кўринг, фикр мулоҳазалар бўлса, мақола қуйида, фикр билдириш жойида фикр мулоҳазаларингизни қолдиринг, хатолари бўлса, уларни кўрсатинг...

Ҳар бир мамлакатнинг қулликка қарши ўз қонуни бор. Бироқ экспертларнинг тан олишича, қуллик, гарчи янгича шаклга қамраган ҳолда бўлсада, ҳозирги пайтда ҳам давом этмоқда ва ушбу мақола қуллик мавзусини қисқача муҳокама қилишга бағишланади.

Айнан XX асрдан эътиборан ғарб дунёси инсон ҳуқуқлари дея дунёга жар сола бошлади. Қуллик ва қулдорлик қатъиян қораланди. Ва бундай инсонларни қул қилиб ишлатишни рад этаётганлар айнан бутун Африкани ўз мустамлакаси остига олган Европа мамлакатлари эди. Африка учун озодлик нафаслари яқинлашаётганди.