Оила (104)
«Эй Роббимиз, Ўзинг бизга жуфти ҳалолларимиздан ва зурриётларимиздан кўзимиз қувонадиган нарса ҳадя эт ҳамда бизларни тақводорларга йўлбошчи эт» (Фурқон сураси, 74-оят)
Изоҳ: Бу бобда Имом Муслим раҳматуллоҳи алайҳ учта ҳадис келтирган.
Бу дунёда аҳли аёлини едириб-ичиришни ўйламаган бирор киши бўлмаса керак. Баъзи худбинларни ҳисобга олмаганда, ҳар бир эркак молиявий жиҳатдан “аҳли аёлим бекаму-кўст, кенгчиликда ҳаёт кечирсин”, деган мақсад билан яшайди. Бироқ, ўз аҳли аёлининг шаръий эҳтиёжларини қондириш йўлида пул сарфлаш ўта савобли амал эканини жуда оз киши билади.
Талоқ сўзи луғавий жиҳатдан «Моддий ва маънавий тугунни ечмоқ» маъносини билдиради. Шаръий истилохда эса, "Махсус лафз билан никоҳни кетказиш ёки ҳалолни нуқсонга учратишга талоқ", дейилади. Махсус лафздан мурод талоқ ёки унинг маъносини англатувчи лафздир. Никоҳни кетказиш талоқлар сони учтага етиши билан юзага келади ва ундан сўнг талоқ қилинган аёл ўз эрига ҳалол бўлмай қолади.
Ҳозирги кунда одамлар орасида ихтилоф чиқараётган тоифаларнинг қилаётган ишларидан яна бири эр талоқни таълиқ қилганда талоқ тушмайди, балки қасам бўлади дейишларидир.
"Таълиқ талоқ қилиш" деган талоқ тарзининг кўриниши қуйидагича: эр хотинига "Агар уйдан чиқсанг талоқсан" ёки "Агар фалон ишни қилсам, хотиним талоқ бўлсин", "Фалон ишни қилмасам хотиним талоқ бўлсин" каби талоқни бирор ишга боғлаб қўйишдир.
Никоҳ Аллоҳнинг амри, Пайғамбаримизнинг суннати бўлган ҳолатда нима учун баъзи олимлар уйланмасликни танлаганлар? Ислом тарихида илм дунёмизда осмонимизнинг юлдузлари бўладиган даражада буюк шахсиятлар бор. Бу шахсиятларнинг уйланмасдан яшаганликлари вауйланмасдан вафот этганларини биламиз. Буюк олим, бошимизнинг тожи бўлган Абдулфаттоҳ Абу Ғудданинг «Уламои Уззаб - Уйланмаган Олимлар» номли китоби бор. Бу китоб йигирма бир нафар уйланмаган олимлар ҳақида ҳикоя қилади.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Одамларда иккита гап бор ва у иккиси ҳам улар учун куфр: насабга тил теккизиш; маййит учун айтиб йиғлаш», дедилар».
Бола туғилиши билан унинг ҳақлари ҳам бирга туғилади. Ўша ҳақларнинг энг аввалгиларидан бири насаби пок бўлиши ҳаққидир.
Имом Муслим ва Имом Аҳмад Амр ибн Осдан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) марҳамат қилдилар: «Дунё ҳузурбахш нарсадир. Ундаги энг яхши ҳузурбахш солиҳа аёлдир».
Ўсмир йигит ва қиз, уларда балоғат ва етуклик ғунчалари очилаётган пайтда хаёлан, бир кун келиб, ўзига жуфт бўлажак умр йўлдошининг сифатларини белгилай бошлайди.
Эр-хотин ўртасидаги ўзаро ҳуқуқ ва масъули-ятларни ёритишдан олдин, ижтимоий ошкор ҳақиқатни, воқеликни англовчи ҳар бир оқил этиш лозим. Бу Аллоҳ таоло эркакларни кўтарган даражадир. Бақара сурасининг 228-ояти мазмуни бундай: «Аёллар учун (белгиланган ҳуқуқлар) ўз меъёрида эркаклар (ҳуқуқи) билан тенгдир. Аёлларга нисбатан эркакларда бир даража (зиёдалик) бор...»
Аёлларнинг энг фазилатлиси ва мартабаси баланди оналардир. Улар она бўлишда кечирган қийин-чилик ва ташвишлар сабабидан шундай улуғ мартабага лойиқ. Аҳқоф сурасининг 15-ояти бунинг изоҳига кифоя. Оят мазмуни бундай: «Биз инсонни ота-онасига яхшилик қилишга буюрдик. Онаси уни қийналиб кўтариб юрган ва уни қийналиб туққандир. Унга ҳомиладорлиги ва уни (сутдан) ажратиши (муддати) ўттиз ойдир».
Зиҳор хотиннинг талоқ бўлганини ифодалашда қўлласа бўладиган бирор аъзосини, эр ўзи уйланиши абадий ҳаром бўлган, яъни маҳрамининг назар солиш мумкин бўлмаган бирорта аъзосига ўхшатишидир. Масалан, бир киши хотинига «сенинг бошинг мен учун онамнинг қорнидек» деса, зиҳор бўлади.
Эр-хотин бирга яшашга иложлари қолмаса ёки хотиннинг эрдан кўнгли тўлмаса, эрга тўлов тўлаб, уни рози қилиб ажрашишни хулуъ дейилади. Демак, қаттиқ зарурат туғилганда маҳрга яроқли нарса эвазига хулуъ қилиш мумкин. Хотин хулуъни таклиф қилганда эр бунга рози бўлса, хотинга бир боин талоқ тушади. Хотин эса ўз бўйнига олган тўловни тўлаши вожиб.