Аммо қўполлик сўзлар билан сўкиниш заиф одамларнинг қуроли эканлигини жуда камчилик тушунади. Беҳаё сўз фақат фаҳш сўзлар йиғиндиси эмас. Бундай луғат инсоннинг руҳий касаллигидан далолат беради. Сўз шунчаки фикрни ифодаловчи товушлар йиғиндиси эмас. Бу бизнинг руҳий ҳолатимиз ҳақида кўп нарсаларни айтиб бериши мумкин. Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Насаий ва бошқа машҳур муҳаддислар Абдуллоҳ ибн Масъуддан ривоят қилган машҳур ҳадисда пайғамбаримиз Муҳаммад саллоллоҳу алайҳи васаллам: “Мусулмон кишини сўкиш фисқдир. У билан урушиш эса куфрдир”, деганлар.
Маълумки, фосиқлик катта гуноҳ ҳисобланади. Шариат кўрсатган чегарадан чиқиб, гуноҳ ишларни қилувчилар фосиқ ҳисобланади. Фисқ диндан чиқишнинг бошланиши бўлиб, тавба қилмасдан, ўша гуноҳни давом эттирганлар диндан чиқади. Шунинг учун ҳам ҳадиси шарифда сўкиш фисқ, уруш эса куфр дейилаяпти. Чунки фисқ куфрга олиб борганидек, сўкиш ҳам урушга олиб боради.

Сўкинишнинг пайдо бўлиш тарихи

Бу ҳодисанинг илдизлари узоқ мушрик антик даврга бориб тақалади. Ёмон сўзлар бутпараст худоларга қаратилган афсунларга киритилган ва бутпарастлик даврида унумдорлик культи кенг тарқалган эди, шунинг учун барча ёмон сўзлар жинсий соҳа билан боғлиқ бўлган. Шундай қилиб, сўкиниш ёвуз жинлар билан мулоқот қилиш тилидир. Мушриклар бу сўзларни ёвуз жинлардан ёрдам сўраб айтишган. Жодугарлар ва сеҳргарлар ўзларининг туҳматларида ёмон сўзларни ишлатиб, лаънатлар юборишган.
Сўкинишнинг одамга таъсир қилиш механизми шу билан боғлиқ. Сўкиниш унинг онгсизлигида ген хотираси билан бирга мерос бўлиб қолган "психовируслар" ни уйғотади. Дўстлар, қариндошлар билан суҳбатда сўкиниш сўзларини ишлатиб, замонавий одамлар ўзлари билмаган ҳолда, яширин маросимни ўтказади, кундан-кунга, йилдан-йилга, уларнинг бошига ва яқинларининг бошига ёмонликлар чақиради (Онанг билан зино қилдинг ва ҳк. сўкинишлар шулар жумласидандир). Сўкинишлар сони сифатга айланади. Аввалига одамлар кичик муаммоларга дуч келишади, кейин катта муаммолар, кейин соғлиқ муаммолари пайдо бўлади ва ниҳоят, ҳаётнинг ўзи бузилади.
Сўкиниш славян анъанаси эканлиги умумий қабул қилинган фикр нотўғри. Россияда 19-асрнинг ўрталарига қадар қўпол сўзлар нафақат қишлоқларда ҳам тарқалмаган, балки жиноий жавобгарликка тортилган.
Алексей Михайлович Романов даврида кўчада сўкинишларни эшитиш мумкин эмас эди. Бу эса нафақат аждодларимизнинг камтарлиги, нафосатлилиги, балки давлатимиз томонидан олиб борилаётган сиёсат билан ҳам изоҳланади. Кенгаш кодексига кўра, одобсиз сўзларни ишлатганлик учун қаттиқ жазо - ўлим жазосигача белгиланарди.
Кейин бошқача вақтлар келди (атеистлар даври келди). Қўпол сўзлар дастлаб қовоқхоналарда янгради, кейин эса шаҳар кўчаларига тарқалди. 19-асрда сўкиниш аста-секин завод ишчилари ва ҳунармандлар тилининг асосига айланди.
Ҳозирги вақтда сўкиниш қуйидаги мақсадларда қўлланади:

1) нутқнинг эмоционаллигини ошириш,
2) эмоционал бўшаниш,
3) нутқни қабул қилувчини ҳақоратлаш, камситиш,
4) агрессия намойиш этиш,
5) қўрқув йўқлигини намойиш этиш,
6) бўшашмаслик, тақиқлар тизими учун менсимаслик намойиш этиш,
7) "ўзиники"ларга тегишли эканликни намойиш этиш.
8) Ўзини кўча қилиб кўрсатиш (яъни шариатни инкор қилиб, кўча қонуни бўйича ҳукмларни тан олиш)

Аммо, аслида, ёмон тил сўзловчининг сўз бойлигининг камлигини, энг юқори эмоционал юксалиш (қувонч ёки ғазаб) шароитида ҳаракат қила олмаслигини акс эттиради.
Қадим замонларда ҳам одамлар яхши сўз, дуо шифобахш кучга эга эканлигини пайқашган. Дуо ва яхши сўз кўп касалликларни даволаган. Бизнинг давримизда эса, биринчи дақиқалардаёқ фожиага учраган, маънавий яраларни бир сўз билан даволайдиган кишиларга психологлар ёрдамга келади. Яхши, хотиржам, тасалли берувчи сўзлар сизни кўтаради, одамга ўзига бўлган ишончни қайтаради, унинг руҳини мустаҳкамлайди. Бу қандай сўзлар? Психологларнинг айтишича, меҳрибонлик, умид, ишонч, севги, бахт, гўзаллик ва ҳайрли дуо сўзлари энг катта шифобахш кучга эга.
Аммо, афсуски, кўпинча биз бутунлай бошқа сўзларни эшитамиз.
Замонавий тиббиёт сўзни эҳтиёткорлик билан ишлатиш соғлом турмуш тарзининг зарурий белгиси эканлигини таъкидлайди. Акс ҳолда, касалликлар пайдо бўлади. Ушбу касаллик "копролалия" деб аталади. Бу сўз юнонча копрос - нажас, ахлоқсизлик ва лалиа - нутқдан келади. Тиббиётда ҳеч қандай сабабсиз беадаб ва одобсиз суиистеъмолликка оғриқли, баъзан чидаб бўлмас жалб қилиш шундай деб аталади. Сўнгги йилларда кўплаб юртдошларимиз орасида шундай қизиқишни кўряапмиз.
1) Кўпчилик халқларнинг луғатида ёмон сўзлар мавжуд. Аммо ҳамма жойда ва ҳар доим улардан фойдаланиш чекланган ёки тақиқланган (ҳаром).
Замонавий олимлар энг янги жиҳозлардан фойдаланган ҳолда сўкишиннинг зарарли таъсирини исботлашга ҳаракат қилишди. 20-асрнинг охирида Россия Фанлар академиясининг Бошқарув муаммолари институти ходими, Квант генетикаси институти асосчиси, биолог Пётр Гарлев инсон сўзларини электромагнит тебранишларга ўтказадиган аппаратни яратишга имкон берган тадқиқот олиб борди. Ва кейин у инсон ирсиятига масъул бўлган ДНК молекулаларининг ривожланишига қандай таъсир қилишини кузатди.
Маълум бўлишича, баъзи уятли сўзлар минадан ҳам баттар экан. Улар инсоннинг генетик аппаратида портлайди, ирсий дастурларни бузади, дегенерацияга олиб келадиган мутацияларни келтириб чиқаради. Сўкиниш пайтида хромосомалар буришади ва йиртилиб кетади. Олимлар одамлар устида тажриба ўтказишга таваккал қилмай, ўсимликлар устида тадқиқот олиб боришди. Arabidopsis уруғлари тажрибага дучор бўлди. Бир неча ҳафта давомида, мунтазам равишда, кунига 3-4 соат давомида, яқин атрофда магнитафондан сўкиниш сўзлари эшитилиб турди. Натижада, уруғларнинг аксарияти нобуд бўлди ва омон қолганлар генетик мажруҳларга айланди ва ташқи кўринишини ўзгартирди. Сиз бундай тажрибани ўзингиз сули уруғлари билан ўтказишингиз ва уруғларнинг униб чиқиши нима эканлигини кўришингиз мумкин.
Қизиқ бир факт. Агар бирор киши салбий энергияни чиқариб юборганда, жинсий аъзолар ҳақида гапирса, бу уларга салбий таъсир қилади. Сўконғичлар эрта импотент бўлиб, урологик касалликларга дучор бўлишади. Муаммо шундаки, ўзингиз сўкинишингиз, ҳақорат қилишингизга ҳожат йўқ. Ўзи ҳеч қачон қасам сўкинмаган одамга беихтиёр эшитилган сўкиниш кифоя қилади ва у касал бўлиб қолиши мумкин.
Миллий тилларда репродуктив органларга ишора қилувчи сўкиш ва ҳақорат сўзлари мавжуд бўлмаган мамлакатларда Даун касаллиги ва мия фалажлари топилмади.
Бугунги кунда бачадондаги бола катталарнинг айтганларини эшитиши аллақачон исботланган. Ота-онасининг сўкинишидан ўзини ҳимоя қила олмай, изтироб ичида буришади. Мана шу сабабли ҳам кейинги йилларда ақлий ва жисмоний нуқсони бўлган болалар кўп туғилмоқда. Халқимиз таназзулга учрашининг сабабини бошқа нарсалар қатори шу ерда излаш керак эмасми?
Олим Болховитиновнинг ёзишича, оғзидан одобсиз сўзлар чиқиб кетадиган гўзал қизлар юз хусусиятларининг тез ўзгаришига маҳкумдир. Нозиклик, гўзаллик йўқолади, унинг ўрнига лабларнинг эгрилиги келади. Ёноқлар деформацияланади, юзнинг ёқимли тўлиқлиги йўқолади ва ўткир юзлар каламушга ўхшаш кўринишга ега бўлади. Сўкинишнинг таъсири шундай.
Генетика олимлари сўкинишдан фойдаланишни касаллик сифатида тан олишди. Ва агар бола мунтазам равишда сўкинса, ҳеч қандай тушунтиришларни англамаса ва буни беихтиёр қилса, унда, эҳтимол, невропсихологнинг аралашуви талаб қилинади.
2) Замонавий дунёда нопок сўзлар эпидемияга айланганини ҳамма тан олади. Психологларнинг таъкидлашича, сўкинишдан фойдаланиш спиртли ичимликлар, никотин ва гиёҳванд моддаларга ўхшаш қарамликни ҳосил қилади. Ушбу жараёнда 3 босқич мавжуд:

1.  биринчи босқич, бунда инсон биринчи марта одобсиз сўзни эшитганида уят ва жирканишни ҳис қилади;
2.  иккинчи босқич, одам биринчи марта бундай жирканч сўзни ишлатади – компания учун, дам бўшаниш учун ёки сохта жасорат учун;
3.  учинчи босқич – одам сўкинишга кўникиб қолади, бу сўзларни ишлатишдан уялмай ҳам қўяди. Кейинчалик одам бу сўзларни ўзи сезмасдан ҳам ишлатади. Ундан ҳам кейин эса - у умуман сўкинмасдан ўз фикрини билдира олмайди, у бошқа сўзларни унутади.

Сўкиниш, беҳаё сўзлар, ифлос, ҳақоратомуз сўзлар – авваллари жамиятнинг қуйи қатламларидагина қўлланарди, энди буларнинг барчасини кўчада, лайфда, ҳовлида, ўйин майдончаларида, кинотеатрларда, телекўрсатувларда одамларнинг, сиёсатчилар ва санъаткорларнинг оғзидан эшитамиз. Беихтиёр бир шарқ мақоли эсга тушади: "Сўздан юқумлироқ нарса йўқ".
 «Сўкинишдан қандай қутулиш мумкин?»
Психологларнинг таъкидлашича, сўкинмай қўйиш учун атиги 4 та банднинг ўзи етарли:

1.  сўкишинга нисбатан жирканиш ва нафрат уйғотиш;
2.  одобсиз сўзларни кўп ишлатадиган одамлар билан мулоқот қилишдан сақланиш;
3.  ўзбек классик адабиётини кўп ўқиш;
4.  шеър ва афоризмлар ёдлаш.

Имом Баззор Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳу дан ривоят қиладилар. У киши пайғамбаримизга санадини етказадилар. У зоти боборакот саллоллоҳу алайҳи васаллам: “Мусулмонни сўкиш ҳалокат жари ёқасига келганлигини англатади”, деган эканлар.
Жар ёқасига келгандан сўнг унга тушиб кетиш ҳеч нарса бўлмай қолади. Демак, сўкишга эътибор бермай, сўкса нима бўпти, дейиш мутлақо нотўғри ишдир. Хусусан, сўкишни кўп ишлатадиган беодоб одамлар катта гуноҳларга сабаб бўладилар. Улар олий илм даргоҳларни битирганлар, катта мансабларни эгаллаганлар, яхши кийиниб, яхши яшашлари ҳам мумкин. Аммо, модомики, ичларида яхшиликка амал қилдирувчи куч йўқ экан, ўзларининг сўзларини тузатолмас эканлар, ким бўлишидан қатъий назар, фосиқ бўладилар, маданиятсиз, тубан инсон ҳисобланадилар.
Ўзаро муомалада биринчи бўлиб сўккан одам катта маънавий жиноят қилган бўлади. Орадаги ҳурмат ва иззат, ўзаро тушуниш пардасини йиртган, ёмонликка йўл очган бўлади. Имом Байҳақий Абдуллоҳ  розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда пайғамбаримиз Муҳаммад саллоллоҳу алайҳи васаллам:
“Ҳар қандай икки мусулмоннинг орасида албатта, Аллоҳ Таоло томонидан тутилган парда бўлади. Улардан бири иккинчисига бир оғиз сўкиш сўз айтса, Аллоҳнинг пардасини йиртган бўлади”, деганлар.
Кишилар орасидаги ўзаро ҳурмат ва эҳтиромнинг Ислом динида қанчалик улуғланишини кўраяпсизми? Ҳадиси шарифда бу нарсани “Аллоҳнинг пардаси”, деб аталмоқда. Халқ орасидаги “Инсоф қилайлик, орамиздан парда кўтарилмасин, юзимиз очилмасин, кейин яхши бўлмайди”, деган гаплар ушбу ҳадиси шарифдан олинган бўлса ажаб эмас.
Демак, биринчи бўлиб бошқа шахсни сўккан одам катта маънавий жиноят қилган бўлади. У оз эмас, кўп эмас, оламларнинг Роббиси Аллоҳ Таоло инсонлар орасига қўйган пардани йиртган ҳисобланади. Шу билан бирга иккинчи томон ҳам дарров ўт олиб, сўкишни бошлаб юбориши керак эмас. Биринчи шахс уни сўкиш билан катта гуноҳ қилди. Ўзининг беодоб. пасткаш эканлигини кўрсатди. Энди иккинчи киши у билан тенглашмаслиги шарт. Имом Ибн Ҳиббон ривоят қилган ҳадисда Ниёз ибн Ҳимор қуйидагиларни айтадилар:
“Мен Пайғамбаримиз саллоллоҳу алайҳи васалламга “Эй Аллоҳнинг Расули! Бир одам мени сўкса, у ўзимдан паст бўлса, ундан ғолиб келадиган бўлсам, менга бирор нарса бўладими?” деб сўрадим. У зот: “Икки сўкишган, обрўйини тўкаётган ва ёлғон гапираётган кишилар икки шайтондир” дедилар. Демак, Пайғамбаримиз саллоллоҳу алайҳи васаллам Ниёз ибн Ҳимор розияллоҳу анҳуга ўзини сўккан одамга жавоб қайтаришга изн бермадилар. Агар шундай қилса, икки беодоб шайтоннинг бири бўлиб қолишини англатдилар. Бу нарса ҳар бир мусулмоннинг ёдида доимо туриши лозим бўлган нарсадир.
Сўкишни ўзига одат қилиб олган беодоб инсонлар ўзларининг жирканч хулқлари, пасткашликлари билан нафақат қаршисида турган шахсни, балки беайб, мўътабар ва улуғ инсонларни ҳам ҳақорат қилган бўлади.
Одам шаклида юрган бундай шахслар ёмонлигидан уйда ибодат билан машғул бўлиб ўтирган муштипар оналар, опа-сингиллар ва бошқалар ҳам четда қолмайди. Кўпроқ бу ҳақоратлар сўкувчининг ота-онасини ва яқинларини ҳақорат қилиш билан қайтарилади.
Имоми Бухорий Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз саллоллоҳу алайҳи васаллам:
“Катта гуноҳларнинг каттаси инсоннинг ўз ота-онасини лаънатламоғидир”, дедилар. Шунда: “Эй Аллоҳнинг Расули! Қандай қилиб одам ўз ота-онасини лаънатлайди”, деб сўралди. У зот саллоллоҳу алайҳи васаллам: “Бир одам бировнинг отасини сўкса, у ҳам бунинг отасини сўкади , онасини сўкса, онасини сўкади”, дедилар.
Кўриб турибмизки, бу жуда ҳам жирканч ва ёмон ҳолат экан. Ота-онага раҳмат, иззат-обрў келтиришнинг ўрнига ўзининг беодоблиги ила лаънат, сўкиш келтириш нақадар бадбахтлик.
Инсон ўзининг барча тасарруфотлари, ишлари, гап-сўзларини идора қила билиши, яхши сўзларни айтиб, яхши амалларни қилиб, ёмон сўз ва амаллардан қайтиши лозим. Исломда нафақат одамни, балки ҳайвонларни сўкиш ҳам ман қилингандир. Ёш болаларимизни шу руҳда тарбиялаб боришимиз керак. Катталар эса, бу борада уларга ўрнак бўлишлари зарурдир. Аллоҳ Таоло ҳаммамизни тўғри йўлга бошласин!

«Руҳий тарбия» китобларида Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф роҳимаҳуллоҳ  ёзганлар:
Одатда одамлар сўкишга унчалик эътибор бермайдилар. «Сўкса, сўкилиб қолармиди», деб кетаверадилар. «Фалончи бўлганидан кейин сўкади-да», деган ноўрин мулоҳазаларни ҳам айтадилар. Аслида эса сўкиш гуноҳ ва қабиҳ иш бўлиши билан бирга, ўзидан кўра каттароқ гуноҳ ва ҳалокатларга элтувчи йўл ҳам ҳисобланади.
Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Мусулмонни сўкиш ҳалокат жари ёқасига келиб қолишдекдир», дедилар» (Баззор ривоят қилган).
Жарнинг ёқасига келгандан сўнг унга тушиб кетиш ҳеч нарса бўлмай қолади. Демак, сўкишга эътибор бермай, «Сўкса нима бўпти», дейиш мутлақо нотўғри ишдир.
Хусусан, сўкишни кўп ишлатадиган одамлар катта гуноҳларга сабаб бўладилар. Улар олий илм даргоҳларини битирган, катта мансабларни эгаллаган, яхши кийиниб, яхши яшаётган бўлишлари ҳам мумкин.
Модомики, ичларида яхшиликка амал қилдирувчи куч йўқ экан, ўзларининг сўзларини тузатолмас эканлар, ким бўлишларидан қатъи назар, фосиқ бўладилар, маданиятсиз, тубан инсон ҳисобланадилар.
Халқларга чин маданиятдан таълим бериб келган ислом бошқа дин вакиллари ҳам маданиятсизлик ҳисобловчи “сўкинишни” аслида биринчилардан бўлиб қоралаган дин ҳам ҳисобланади.
Ўзаро муомалада биринчи бўлиб сўккан одам катта маънавий жиноят қилган бўлади. Орадаги ҳурмат ва иззат, ўзаро тушуниш пардасини йиртган, ёмонликка йўл очган бўлади.
Абдуллоҳ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Мўмин киши таъначи, лаънатчи, фоҳиша ва базий (сўконғич, аччиқ сўзли) бўлмайди», дедилар».
Фаҳш ва уятсизлик кўп ҳолларда уят гапларни очиқ-ойдин айтиш билан бўлади. Одатда бу нарсалар жинсий алоқага оид гапларни бешармлик ила гапириш орқали юзага чиқади. Аҳли солиҳлар ундай ибораларни ишлатмайдилар.
Фосиқлик катта гуноҳ ҳисобланади. Шариат кўрсатган чегарадан чиқиб, гуноҳ ишларни қилувчилар фосиқ ҳисобланади. Фисқ диндан чиқишнинг бошланиши бўлиб, тавба қилмасдан, ўша гуноҳни давом эттирганлар диндан чиқади. Шунинг учун ҳам ҳадиси шарифда сўкиш фисқ, уриш эса куфр дейилмоқда. Чунки фисқ куфрга олиб борганидек, сўкиш ҳам уришишга олиб боради.
Гоҳида мусулмон ҳатто намозхон кишилар оғзидан чиқаётган алмойи-алжойи сўзлар, қабиҳ сўкинишлар кишини ҳайратга солади. «Бундай кишиларнинг зоҳири ислому, ботини жаҳолат экан-да», деган гумон яшин тезлигида ниқтаб ўтади одамни. Халқ тилида бу тоифа кишиларга нисбатан  «оғзи шалоқ» ибораси ишлатилади. Мусулмон одам бу каби иллатни ортмоқлаб юриши гуноҳкор бўлишига сабаб бўлишини Шайх ҳазратлари содда тил билан тушунтириб бермоқдалар. Аллоҳ сақласин!

Абу Муслим тайёрлади