Ислом (872)
«Бугунги кунда сизга динингизни мукаммал қилиб бердим. Сизга неъматимни батамом қилдим. Ва сиз учун Исломни дин деб рози бўлдим». (Моида сураси)
Подкатегории
Ўзини одамларга кўз-кўз қилиш, улардан мақтов эшитиш пайида бўлиш риёдир. Риё ҳар қандай амални ҳабата қилади: риёкор машаққат чекиб ишлаган ажр-савобларидан айрилади. Бу ҳам етмаганидек, хўжакўрсинга амал қиладиган кимса қиёмат куни оғир аҳволда қолади. Хусусан, Қуръон ўқиётган инсон ниятини холис қилмаса, оқибати яхши бўлмайди. Мана бу ривоятда риёкор қорилар охиратда қай кўйга тушишлари ўта таъсирчан ифодаланган.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Аллоҳ таолодан Жуббул Ҳазандан сақлашини сўранглар», дедилар. Одамлар:
«Эй Аллоҳнинг Расули, Жуббул Ҳазан нимадир?» дедилар.
У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Жуббул Ҳазан жаҳаннамдаги бир водий бўлиб, ундан жаҳаннам (қўриқчилари) ҳам ҳар куни юз марта паноҳ сўрайдилар», дедилар.
Одамлар: «Эй Аллоҳнинг Расули, унга кимлар кирадилар?» дейишди.
У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Амаллари ила риё қилувчи қорилар», дедилар».
Саҳиҳ ҳадисга амал қилиш вожибдир. Бу аҳли ҳадисларнинг ижмоси билан собит бўлган ҳукм. Шунингдек, усулул фиқҳ олимлари, фуқаҳолардан эътиборли бўлган кишиларнинг ҳаммаси: «Саҳиҳ ҳадисга амал қилиш вожибдир», деганлар.
Имом Бухорий ўзининг “Саҳиҳул Бухорий” китобини ўз қўллари билан ёзган. Сўнгра, уни ҳадис ўрганадиган кўплаб шогирдларига ўқиб ва ривоят қилиб берган. “Саҳиҳул Бухорий” китобини Имом Бухорийнинг ўзидан жуда кўплаб талабалар эшитган.
“Адолат” сўзи арабча “адл”дан бўлиб, одиллик, ҳаққонийлик, тўғрилик маъноларини англатади. Ҳар ишда одил бўлиш, золим бўлмаслик, ҳақсизлик қилмаслик жуда аҳамиятли, гўзал ахлоқдандир. Хотинига, фарзандига, қўшнисига, халқига, ўзига ва бутун инсониятга ишда ва бошқа ҳар қандай муносабатларда адолатли бўлиш керак.
Илм доимо мавҳум нарсани аниқ деб айтишдан қайтаради. Гумонни рост дейиш тўғри эмас. Бир масала тўғри ёки нотўғри эканлигини билиш учун унинг ҳужжати кучига қаралади, агар ҳужжати кучли бўлса, масала ҳақиқат, ҳужжат кучли бўлмаса, масала гумон. Мана шу илмий фарқлаш Қуръон таълимотларига ҳам тўғри келади. Қуръон гумон ва хаёлий нарсалардан эҳтиёт бўлишга чақиради. Чунки, улар одамларни адаштириб, эътиқодини бузади. Қуръони Каримда шундай дейилган:
...Мазкур ҳадисларни ўрганган одамда бу масалада икки хил йўл тутиш мумкинлиги ҳақида хулоса қолади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам аёлларнинг масжидга боришларига рухсат берганлар, лекин қаттиқ шартлар ила. Хотин киши масжидга борганда бегоналарга кўринмасин, ҳидли нарса ҳам сурмасин...
Умуман олганда, ҳар бир оқил мусулмон киши намозда имомликка ўтишга ҳақлидир. Ҳатто қул, аъробий (саҳройи араб), кўзи ожиз, валади зино, фосиқ киши ҳам имомликка ўтиши мумкин.
Улар улкан ишларнинг тадбирида, Аллоҳ таоло бирор ишни қилган бўлса, Аллоҳнинг тадбири ва қилган ишида ҳеч кимнинг дахли бўлмаслиги борасида мусулмонлар билан бир хил эътиқодда эдилар. Аммо бошқа ишларда уларга хилоф қилдилар. Улар ўзларидан олдинги аҳли солиҳ кишилар Аллоҳга ибодат қилиб, Унга яқинлашганлари туфайли, Аллоҳ уларга улуҳият ато қилган, шунинг учун улар бошқа халойикдан фарқли ўлароқ, ибодатга ҳақдор бўлишган, дер эдилар.
Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи вассалом ўзини ўта ортиқ ҳурмат қилишларини хуш кўрмас эди. У киши шундай буюрганлар: "Насронийлар Марям ўғли Ийсони мақтаганлари каби мени мақтаманг. Мен бир қулман. Мени Аллоҳнинг қули ва Расули деб атанг".
Агар Қуръонни лаҳн бирла ўқуса, агар калима тағйир бўлса, намози бузулур. Лаҳн буки, овозин тузатиб, нағмага солиб ё эса куйга солиб, маддсизга мадд тортиб ўқуса, хорижи намозда ҳам лаҳн бирла ўқумоқ машруъ эрмастур.
Мавлуд тарафдорлари эътибор беришлари лозим бўлган ишлар ҳам анчагина. Аввало, мавлуднинг ҳақийқатини ва ундан кўзланган мақсадларни аниқ-равшан билиб олиш керак. Бу ҳақийқатни бошқаларга ҳам етказиш лозим. Энг муҳими, мавлуд маросимлари ҳақидаги майда ихтилофларга барҳам бериш зарур. Минг афсуслар бўлсинки, бу хилдаги ноқулай ҳолатлар кўпчиликни ташвишлантиришига қарамай, ҳамон давом этиб келмоқда.
(Тўғри билан бузуқни, ҳаром билан ҳалолни фарқламаслик)