Юқоридаги ҳадисда зикр қилинган ҳалок қилгувчилардан яна бири эргашилувчи ҳаводир. Қуръон бу ҳақда ҳам турли жойларда айтиб огоҳлантирган. Аллоҳ таоло Довуд алайҳис саломга айтди:

Улар ушбу ҳушёрликка муваффақ бўлган ва Аллоҳнинг шариатига кўра нафсларини яхши ва ёмон, фаровонлик ва танглик кунларида му-роқаба қилган зотлардир. Сизга нафсни ҳисоб-китоб қилиш ҳушёрлигига муваффақ бўлган ўша зотлар ҳаёт йўлларидан олтита намуна келтирамиз. Олдинги саҳифадаги Умар ибн Абдулазизга мушк олиб келганда бурнини беркитгани каби ишлар хаёлингиздан чиқмасин.

Мазкур икки улуғ амалдан кўзланган мақсадлардан бири, ибодатларни адо этиш жараёнида қалбни тўғри тутиш, хушуъ ва хузуъни қойиллатиб адо этиш, бир сўз билан айтганда, ибодатларга руҳ бағишлашдир. Шунингдек, улар орқали иймонни амалий равишдаги ҳақийқатга айлантириш, куфрдан четланиш ва нифоқдан қутулиш йўлга қўйилади.

Имом Абу Абдуллоҳ Муҳосибий роҳимаҳуллоҳнинг бу сўзи Аллоҳ таоло томон ҳидоятланиш, нафснинг тўғри бўлиши ва покланиши шайх ва байъатга боғланмаган. У Аллоҳ таоло буюрган, Китоб, Суннат ва уммат салафларининг сулуки ўз ичига олган илм ва амални маҳкам тутишга боғланган.

Абу ад-Дардо разияллоҳу анҳу шундай ривоят қилган эканлар: —Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедиларким: «Агар менинг билганимни билсайдингиз, оз кулар, кўп йиғлар эдингиз. Ҳавойи нафс орзуларига берилиб яшалган бу дунё ҳаёти сизларга тубан кўринарди. Аллоҳ йўлида ҳаёт кечиришни устун қўйган бўлардингиз».

Ҳаёт ё мамот? Виждон талаб қилаётгандек тўғри яшаш ёки оммадан ажрамасдан оқим билан бирга оқиш? Қайси бирини танламоқ керак? Мўмин одам учун оқим билан бирга оқиш оммага аста-секин тиқиштирилган нафс, шаҳват каби иллатларга берилиб яшаш демакдир. Бу тизимда тўғирлик ва садоқатга ўрин йўқ. Зарра ҳам уят бўлмаган ва бошқаларнинг устиларидан бемалол отлаб ўтадиган тутруқсиз, маддоҳ ва тилёғламачилар мувоффақият қозанаверадилар.

Муаммо ахборот билан ортиқча юкланганлик ҳаддан ташқари катта бўлиб кетган ва биз, якуний ҳисобда, бошқаларда кўрган нарсаларни тобора кўпроқ олишни истайдиган пайтда вужудга келади. Ижтимоий тармоқлардаги хабарлар, машҳур шахсларнинг расмлари ва видеороликларни томоша қилиб, уларнинг навбатдаги муваффақиятлари ҳақида хабар топамиз.

Консьюмеризм (истеъмолчилик) замонавий маданиятда худди вабо сингари тарқалмоқда. Кўплаб инсонлар шопинг(харид) учун тўймас машиналарга айланишган, уларнинг ҳаёти савдо марказлари, чегирмалар, янги таклифлар атрофида ўралашиб қолган.