Али розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Банда тўрт нарсага иймон келтирмагунича: Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқлигига ва албатта, менинг Аллоҳнинг Расули эканлигимга, У Зот мени ҳақ ила юборганлигига шаҳодат келтирмагунча; ўлимга иймон келтирмагунча; ўлимдан кейин қайта тирилишга иймон келтирмагунча ва қадарга иймон келтирмагунча мўмин бўла олмайди», дедилар». Аҳмад, Термизий, Ибн Можа ва Ҳокимлар ривоят қилишган.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Иймон худди илон инига йиғилиб олгани каби яна Мадинага жамланади», дедилар (Муттафақун алайҳ).

Шайтон мўмин бандадан имонни мажбурлаб ва зўрлик билан олиб қўяди, демаймиз. Балки: банда ўз хоҳиши билан имонидан кечади (диндан чиқади). Банда имонидан кечганда шайтон ундан имонини олади, деймиз.

Аллоҳ таоло Одам алайҳиссалом зурриётини унинг пуштидан зарра шаклида чиқариб, уларни ақлли қилди ва уларга хитоб қилди, амр қилди ва қайтарди. Улар Аллоҳ таолонинг рубубиятга (молик, розиқ эканига) иқрор бўлишди. Бу уларнинг (ҳақиқий ё ҳукмий) имони бўлди. Улар ана шу фитратда (сифатда) туғилишади. Кейин ким кофир бўлса, у фитратни ўзгартирган бўлади. Ким имон келтирса ва тасдиқласа, у фитратда собит қолади ва давом этади.

Ислом Аллоҳ таолонинг амрларига бўйинсуниш ва таслим бўлишдир. Имон ва Ислом ўртасида луғат жиҳатидан фарқ бор. Аммо имон Исломсиз, Ислом имонсиз бўлмайди. Улар инсоннинг ичи ва сирти кабидир. Имон, Ислом ва шариатлар умумий тарзда дин дейилади.

«Ва қиёмат куни баъсга (қайта тирилишга), амалларнинг жазо ва мукофоти берилишига, арзга (қилинган амалларнинг кўрсатилишига), ҳисоб-китобга, китобни (номаи аъмолни) ўқишга, савобга ва иқобга, сирот ва мезонга (амал тарозисига) иймон келтирамиз».

Сенга етган ёки етмаган нарсаларнинг ҳаммаси Аллоҳдан эканини аниқ ишонч билан билишинг лозим.

Жубайр ибн Мутъам розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Менинг бир неча исмларим бор: мен Муҳаммадман. Мен Аҳмадман. Мен Моҳийман – ўчирувчиман, Аллоҳ мен билан куфрни ўчиради. Мен Ҳоширман – тўпловчиман, Аллоҳ менинг оёқларим олдига одамларни ҳашр этади. Мен ундан кейин бирорта келмайдиган Оқибман», дедилар. Батаҳқиқ, Аллоҳ у зотни Рауф ва Роҳийм деб атаган (Имом Бухорий ва Муслим ривояти).

Банда иймондан ўзини унга киритган нарсани инкор қилиш билан чиқади.

Аллоҳ таоло бандаларидан бирортасини куфрга ҳам, имонга ҳам мажбурламаган. Уларни мўмин ёки кофир этиб яратмаган. Лекин уларни шахс (куфрни ҳам, имонни ҳам қабул этувчи) қилиб яратган. Имон ва куфр бандаларнинг феъли (амали)дир. Аллоҳ таоло илми ва сифати ўзгармасдан, ким кофир бўлса, унинг кофирлигида кофирлигини билади. Кейин у имон келтирса, мўмин бўлса, унинг мўминлигида мўминлигини билади.