Таниқли америкалик тарихчи, 1995 йилда чоп этилган "Ўлим ва сургун: усмоний мусулмонларни этник тозалаш, 1821-1922 йиллар" китоби муаллифи сифатида танилган профессор Джастин Маккарти шундай фикр билдирди.
Туркия-америка хавфсизлик фондига (TASFO) берган интервьюда Маккарти 1915 йил рўй берган воқеалар уйдирма харитаси Туркияга босим кўрсатиш сиёсаий воситаси сифатида фойдаланилмоқда.
1915 йил воқеаларига бир томонлама ёндашишдан воз кечиш керак, чунки биринчи жаҳон уруши даврида Шарқий Анатолия, Киликия ва Кавказда жуда кўплаб этник турклар ва курдлар ўлдирилган.
"Ўша пайтда ўлдирилган турклар сони 3 миллиондан ошади, ҳалок бўлган арманлар сони эса – 600 мингдан ошмайди. Жангларда арманлар ва руслар бир томондан, маҳаллий кўнгиллилар ва Усмонийлар давлатининг армияси бошқа томондан иштирок этди. Иккала томондан аҳолининг 40 фоизга яқини ҳалок бўлди", - дейди тарихчи.
Маккарти сўзларига кўра, муаммо фақат томонлардан бирининг йўқотишлари ҳисобга олинишидадир. "Бошқача қилиб айтганда, фақат ҳалок бўлган арманлар сонини ҳисобга олсак, уни геноцид сифатида тақдим этиш мумкин. Аммо тарафкашликни рад этиб, воқеликни таҳлил қилсак, ҳар икки томон ҳам катта зарар кўрган экан", - дейди у.
Шу билан бирга, тарихчи биринчи жаҳон уруши даврида арманлар Усмонийлар давлати босими остида эмас, ўз хоҳиши билан Жанубий Кавказга кўчиб ўтганини таъкидлади.
"Арманлар Жанубий Кавказга қўрқувдан қочиб кетишди, чунки улар кўплаб турклар ва курдларни ўлдиришганди ва кўчишга мажбур қилишганди. Арманлар Россия армияси кетгандан сўнг жавобгарликдан қочиб қутула олмасликларини англашди. Курдлар ўч олади. Ва бу мутлақо тўғри. Шунинг учун улар қочишди", - дейди профессор.
Маккарти бир қатор арманлар Усмонийлар давлатига қарши чиққанини таъкидлади. "Усмонийлар уларнинг қўшинлари конвойларига ҳужум қилиб, орқа томондан инфратузилмага зарар етказган арманларга қарши курашиш учун миллиондан ортиқ қўшин жойлаштириши керак эди", - дея қўшимча қилди у.