НАСА ва Калифорния университети олимлари Марсда жуда кўп сув заҳиралар борлигини аниқладилар, аммо у ер остида яширинган ва унда ҳаёт бўлиши мумкин.
Бундан 3 миллиард йил олдин Марсда океанлар ва дарёлар мавжуд эди, аммо сув йўқолиб, сув асосан музга айланиб асосан қутб музликларида қолган. Янги таҳлил шуни кўрсатадики, сезиларли миқдордаги суюқ сув ҳанузгача эр остидан 10-20 километр пастда жойлашган тош ғовакларида сақланиб қолган. Бу ҳақда Proceedings of the National Academy of Sciences нашри хабар бермоқда.
НАСА, Калифорния университети, Berkli ва Skripps океанография институти геофизиклари гуруҳи томонидан олиб борилган тадқиқот Марсдаги улкан ер ости сув ҳавзасини кашф этди. Бу НАСА томонидан 2018-йилда сайёранинг ички тузилишини ўрганиш учун ишга туширилган Insight сейсмометри томонидан тўпланган маълумотлар туфайли мумкин бўлди. Марснинг қобиғи, мантияси ва ядросини ўрганишга мўлжалланган Insight 2022-йилда миссияси тугагунига қадар сейсмик ҳодисаларни қайд этган.
Тадқиқот натижалари шуни кўрсатадики, сув ғовакли жинсларда 11,5 дан 20 километргача чуқурликда жойлашган. У Марснинг бутун юзасини океанлар билан қоплаши мумкин, аммо уни қазиб олиш катта техник қийинчилик туғдиради.
Бироқ, «Марсда шундай катта сув омбори мавжудлигини аниқлаш бизга ўтмишда сайёрамизнинг иқлими қандай бўлганини яхшироқ тушуниш имконини беради», дейди Беркли Калифорния университетининг сайёрашунослик профессори Майкл Манга.
Бу кашфиёт, шунингдек, Марсдаги сувнинг катта қисми коинотга буғланиб кетмаган, аксинча, сайёра қобиғига сингиб кетган, деган гипотезани мустаҳкамлайди ва бу олимларга Қизил сайёрада ҳаёт белгиларини излаш учун янги йўналиш беради.
Тадқиқот муаллифларидан бири Вашан Райт шундай таъкидлайди: «Сув биз билганимиздек ҳаёт учун зарурдир. Мен бу ер ости сув омборининг яшаш учун қулай муҳит бўлиши учун ҳеч қандай сабаб кўрмаяпман. Биз биламизки, ердаги чуқур конлар ҳам ҳаётни қўллаб-қувватлаши мумкин. Океанларнинг тубида бўлгани каби, нега Марсда эмас?
Бундан ташқари, "Insight томонидан тўпланган барча сейсмик маълумотларни кўриб чиқиш орқали ер қобиғининг қалинлигини, ядро чуқурлигини, ядро таркибини аниқлаш, ҳатто мантия ичидаги ҳарорат ҳақида бир оз маълумот олиш мумкин эди. миссия менинг кутганимдан сезиларли даражада ошди”, деди профессор Манга.
Марсда катта миқдордаги сувнинг топилиши қийин бўлсада, бу сайёра иқлими ва геологияси миллиардлаб йиллар давомида қандай ривожланганлиги ва у эрда аҳоли бор-йўқлигини тадқиқ қилиш ва ўрганиш учун янги имкониятлар очади.
Абу Муслим таржимаси (русчадан)
