Яқинда туғилган қуёшга ўхшаш HD 181327 юлдузининг протосайёравий диски қолдиқларида чанг билан аралашган сув музларининг мавжудлиги тасдиқланди. Астрономларнинг фикрича, бу моддалар тўплами Қуёш атрофидаги тош-музли Койпер камариининг тўғридан-тўғри аналогидир. Бу бошқа юлдуз тизимлари ҳам сувга бой бўлиши мумкинлигини исботлайди.
HD 181327 юлдузи нисбатан яқин масофада — биздан 155 ёруғлик йили узоқликда жойлашган. Ҳар ҳолда, бу унинг энди шаклланаётган тизимининг контурларини телескоплар орқали кўриш учун етарлича яқиндир.
Тахминан ҳисоб-китобларга кўра, бу юлдуз атиги 18,5 миллион йил ёшда. Бундай муддат ичида кўпгина катта юлдузлар эволюциянинг асосий босқичини тўлиқ босиб ўтиб, ўта янги юлдуз сифатида портлашади, аммо HD 181327 — сариқ-оқ карлик бўлиб, у ҳажми ва массаси бўйича Қуёшдан тахминан учдан бир қисмга каттароқдир. Бундай юлдузлар миллиард йиллар давомида "ёнади", яъни ўз ичида термоядровий синтезни қўллаб-қувватлайди. Эслатиб ўтамиз, Қуёш 4,6 миллиард йил ёшда. Шундай қилиб, HD 181327 нинг тарихи энди бошланмоқда.
Ёш юлдузлар атрофида протосайёравий дисклар — янги дунёлар туғиладиган моддалар тўпламлари кузатилади. Бу тизимда улар аллақачон шаклланган деган гумонлар бор: унинг ички қисми деярли бўш, фақат энг узоқ чеккаларида қолдиқ моддаларнинг ёрқин ҳалқаси жойлашган. Унинг яқин чегараси 76 астрономик бирлик масофадан бошланади, яъни Қуёшдан Ергача бўлган масофадан 76 марта узоқроқ. Таққослаш учун, Плутон Қуёшдан 29-49 астрономик бирлик масофада учади.
Ҳозирча бу тизимда бирорта ҳам сайёрани аниқлашнинг имкони бўлмади. Асосан бу унинг бизга нисбатан ноқулай бурчак остида жойлашганлиги билан боғлиқ: экзосайёралар кўпинча ўз қуёши диски бўйлаб ўтиш вақтида топилади, бунинг учун эса унинг экватори яхши кўриниши керак — кўпинча сайёраларнинг орбиталари ота-она юлдузининг экватори текислигида ушланиб туради. HD 181327 нинг қолдиқ диски тахминан 30 градус бурчак остида жойлашган. Эҳтимол, фараз қилинган сайёраларнинг орбиталари ҳам шундайдир. Бундан ташқари, юлдуз Қуёшдан уч марта ёрқинроқ ва унинг нури яқин атрофни кўришга халақит беради.
Астрономлар коинотдаги моддаларнинг кимёвий таркибини ундан келаётган нур спектри орқали билиб олишади. Ҳатто 2008 йилда "Спитцер" космик телескопи ёрдамида олинган кузатув маълумотлари HD 181327 атрофидаги ҳалқада сув музларининг мавжудлиги аломатларини кўрсатган эди. Яқинда "Жеймс Уэбб" орбитал телескопи бу ҳалқада кўплаб майда муз заррачаларини кимёвий белгилари бўйича аниқлашга имкон берди.
Nature журнали учун ёзган мақоласида АҚШ ва Испаниялик олимлар бу йирикроқ жисмларнинг доимий тўқнашувларидан қолган парчалар эканлигини айтишди. Аввалроқ муз протосайёравий тизимларда, яъни дунёларнинг пайдо бўлиш босқичида топилган эди ва бу муз у ерда қанча вақт давом этишини тушуниш муҳим эди.
Қизиғи шундаки, ҳалқанинг ташқи чегарасида сув барча моддаларнинг 14 фоизини ташкил қилади, ички қисмида эса деярли йўқ, гарчи у ердаги ҳарорат тахминан минус 220 градус Цельсий бўлса ҳам. Тадқиқотчиларнинг тушунтиришича, бу юлдузнинг кучли ультрабинафша нурланиши билан боғлиқ: у майда муз заррачаларини парчалайди.
Сувдан ташқари, бу қолдиқ дискда ис газининг излари ҳам мавжуд, карбонат ангидриднинг мавжудлиги ҳам тахмин қилинмоқда. Буларнинг барчаси астрономларга Қуёш тизимида, Нептун орбитасининг ортида жойлашган Койпер камарини эслатади: аслида, бу ҳам сайёралар шаклланган материалнинг қолдиқларидир.
У ердаги сон-саноқсиз тош-музли жисмлар орасида Плутон, Эрида, Макемаке каби карлик сайёраларни ва яна бир қатор нисбатан катта транснептун объектларини учратиш мумкин. Эслатиб ўтамиз, Плутон тахминан учдан икки қисми сув музларидан ташкил топган деб баҳоланади.

Анбиё сураси, 30-оят:
"Биз ҳар бир тирик нарсани сувдан яратдик. Ҳали ҳам имон келтирмасларми?"
 Илмий муносабат:
– Замонавий биологиянинг асосий ҳақиқати: Ҳар бир тирик ҳужайранинг 60–90% қисми сувдан иборат.
– NASA ва бошқа космик агентликлар бошқа сайёраларда ҳаёт излар экан, сув излашни биринчи ўринга қўяди.
– Марс, Европа (Юпитернинг йўлдоши), Энцеладус (Сатурн йўлдоши) каби жойларда муз шаклидаги сув, буғ ёки тузли сув қатламлари аниқланган.
Қуръон бу оятда 14 аср аввал “тириклик сувга боғлиқ” эканини айтган, бу эса замонавий биология ва астрофизика билан тўла мос келади.
"Аллоҳ осмондан сув ёғдирганини кўрмадингми?"  (Зумар сураси, 21-оят)

Илмий муносабат:
– Бу ерда атмосферадаги сув айланиши назарда тутилган: сув буғланади → булут → ёмғир.
– Аммо “осмон” сўзи Қуръонда фақат атмосфера эмас, балки кенг маънода — фазо ва коинотни ҳам қамраб олади.

NASA маълумоти:
– Космосда муз шаклидаги сув кометаларда, галактикаларда, туманликларда топилган.
– Масалан, 1990-йилларда NASA’нинг “Herschel” телескопи Орион туманлигида сув буғи булути аниқлаган.
– Кометалар (хусусан, “67P” кометаси) муз, углерод ва кислород манбаси сифатида ўрганилмоқда.

Қуръонда "осмондан сув" тушиши, фақат ёмғир эмас, балки космик манба билан боғланган сув ҳаракати деб ҳам тушунилиши мумкин.

Абу Муслим тайёрлади