Тахлил (534)
Милоднинг йигирма биринчи асрига келиб, юз йиллар мобайнида бир-бири билан жон талвасасида олишган, ана шу муҳорабада қанчалаб қон тўккан икки аждаҳо – расимол дунёси (капитализм) ва коммунизм ўртасидаги ихтилоф барҳам топди. Бири иккинчисини қулатиб, ерга тиқди. Аммо бу билан ҳам капитализм дунёда яккаҳокимликни қўлга кирита олмади.
Фатво беришда тойиладиган жойлардан бири: бир неча асрлар муқаддам фиқҳ ёки фатво китобларида ёзилганларга қотиб қолиб замон ва макон шароитларини, урф ҳамда вазиятни эътиборга олмаган ҳолда ҳар бир савол эгасига ўшалар билан фатво беришдир. Ваҳоланки буларнинг барчаси ўзгариб тараққий топиб борадиган нарсалардир. Улар абадул абад ўзгармасдан қотиб қолмайди.
Европа ва Швейцария карахт аҳволга тушди. Мамлакатни "Ислом юриши"дан ҳимояловчиларнинг энг содиқларидан бири, минораларга ва бошқа "босқин" тимсолларига қарши ашаддий курашчи ҳисобланган Даниель Стрейч бироз вақт муқаддам Аллоҳ динига эргашганлигини расман очиқ эълон қилди. Худди шундай карахтликка Арабистон ҳам дучор бўлган: Ўшанда мушрик жангчиларнинг энг ашаддийларидан бири, мусулмонларнинг энг муросасиз душманларидан бири Икрима иймонга келган эди.
Бундан 30 йил муқаддам, 1989 йил 15 февраль куни совет қўшинларини Афғонистондан олиб чиқиш якунланганди. Қабиладошлик структураси ва тоғлар: бу мамлакат доимо босқинчилар учун мураккаб жой бўлиб келган. XIX асрда биринчи инглиз-афғон уруши Британия империясининг мағлубияти билан якун топди, ХХ асрда СССР ортга чекинди. Афтидан, АҚШ ҳам XXI асрда 17 йиллик «террорга қарши уруш»дан сўнг бу мамлакатни забт этишнинг имкони йўқ эканлигини тушуниб етган кўринади.
Ислом чақираётган илм қандай илм ўзи? Фақат диний илмми? Йўқ, бу илм билимсизликни йўқотадиган барча илмлардир. Диний илмлар бўлса ҳам, дунёвий илмлар бўлса ҳам (табиат илмлари, психология, тарих, жуғрофия, социология ва бошқа илмлар) Аллоҳ мусулмонларни мана шу барча илмларни ўрганишга қизиқтиради. Шоядки, шу илмлар орқали Аллоҳнинг қудрати, улуғлигини чуқур тушунсалар. Бундан ташқари, ўз ҳаётларида шу илмлардан манфаатдор бўладилар.
Конгрессга сайланган иккита мусулмон аёлнинг бири, Сомалида туғилган ва 14 ёшлигида оиласи биан бирга АҚШ да бошпана топган Илхон Умар Исроил тарафдори бўлган лоббичилар гуруҳи Конгресс аъзоларига Исроилни қўллаб-қувватлаш учун пул тўлаши ҳақида Твиттерда эълон қилган тахминлари учун оммавий узр келтирди. Бу яқиндагина биринчи қалдирғоч сифатида олқишланган ва ажойиб келажак башорат қилинаётган сиёсатчи аёл учун оғриқли зарба бўлди.
«Ғарб бу Ғарб, Шарқ бу Шарқ, улар ҳеч қачон битимга кела олмайди, бир бўлмайди», - башорат қилганди бир пайтлар машҳур ёзувчи Р. Киплинг. Бироқ, ҳозир унинг аниқ ишонч билан айтган гапига сўроқ белгиси қўйиш вақти келган кўринади. 2019 йилнинг 3-6 февраль кунлари БАА пойтахти Абу-Даби шаҳрига Рим Папаси Франциск ташриф буюрди.
Ислом ва давлат муносабати ҳақида жуда кўп бора мақолалар ёзилган. Бироқ, бугунги кунда дунёда ижтимоий-сиёсий вазият ва ҳолат ўзгармоқда. Ўз навбатида 2014 йил дунё сиёсатида драматик ўзгаришлар билан аҳамиятли бўлганлигини ҳам инкор қилиб бўлмайди. Ер куррасининг турли жойларидаги содир бўлаётган воқеаликлар тобора мураккаб аҳамият касб этмоқда.
Бугунги дунёда мусулмонлар ўзларига қўйилган яъни инсон эркинликлари, рационал фикр ва барча нарса устидан руҳонийлар, коҳинлар корпорацияси ва дин ходимлари ҳукмрон бўлган жамият қуриш орзуси айбидан ўзларини оқлашдан чарчашди. Келажакдаги сиёсий даҳшат сифатида айбловчилар Саудия Арабистони ва Эрон каби тузумларда асосий сиёсий куч бўлган Шайх ва Оятуллоҳларни мисол ва тимсол сифатида келтирадилар.
Берлин девори қулагандан кейин ўттиз йил ўтгач, кўз ўнгимизда яна бир социалистик режим – бу сафар Венесуэлада қуламоқда. СССРда яшаганлар учун Венесуэла тарихи жуда ҳам таниш. Маълумки, агар Саҳрои Кабирда социализм барпо этиладиган бўлса, у ерда қум етказиб беришда узилишлар бошланади. Лекин барибир, айтиш керакки, қум билан боғлиқ узилишлар ишида Уго Чавеснинг собиқ ҳайдовчиси Николас Мадуро улкан муваффақиятларга эришди.
"Проект" нашри Россия статистика қўмитасининг чет элга чиқиб кетаётган россияликлар ҳақидаги маълумотларни таҳлил қилди ва расмий статистика маълумотлари анча пасайтириб кўрсатилган эканлигини исботлаб берди. Тадқиқот у ёки бу давлатларга доимий яшаш учун чиқиб кетган россияликлар ҳақида расмий маълумотлар ва уларни Россия статистика қўмитаси маълумотлари билан таққолашга асосланди.
Исломнинг фирқаларга бўлинган уммати қайси жамоат ва қайси мазҳаб ҳақда эканини аниқлаш билан овора бўлиб турган бир вақтда Ғарб дунёси бир неча юз йил мабойинида муҳим вазифа устида тинмай меҳнат қилиб келмоқда. Бу шундай вазифаки, Ғарб оламини рақиблар олдида ҳаётийлигини сақлаб қолиш билан уларнинг ўз жамиятларини ўсиши ҳам демакдир.
Юзини ёпиб турадиган кийимларни тақиқлаш ҳақида қонун қабул қилинганидан етти йил ўтгач, БМТ инсон ҳуқуқлари бўйича қўмитаси янги баёнот берди. Францияда амал қиладиган ниқоб тақишнинг тақиқланишиш инсон ҳуқуқларининг бузилиши ҳисобланади.