Фирқа, оқим, тариқатлар (61)
Исмоилаға Жамоаси – бу Нақшбандия тариқатининг Ҳалидия шохобчасига мансуб жамоаларнинг бўлиб (бундай жамоалар кўп), Истанбулнинг Фотиҳ туманидаги Чоршанба маҳалласидан Исмоилаға масжиди марказида ташкил қилинган. Бу жамоа сунний ислом таълимотига амал қилганини даъво қилади (аслида аҳли сунна эмас) ва уларнинг асосий таъкидларидан бири тасаввуф таълимотидир. Исмоилаға жамоаси ҳозирги Туркиядаги энг катта ва таъсирли секталардан бири ҳисобланади.
Жанжал давом этмоқда: Жуббали Аҳмад Хожа Исмоилоға жамоатига тегишли мадрасаларга талабаларни юбормаслик кераклигини айтди. Машҳур олим жамоат ичидаги талабаларга унга қарши дуо қилишни уқтирилаётганини таъкидлади.
Бу хабарда Жуббали Аҳмад номи билан танилган Аҳмет Маҳмуд Унлу Исмоилоға жамоаси ҳақида жиддий айбловлар билдирган. Унинг сўзларига кўра, Исмоилоға жамоаси мадрасаларида кичик қизларга сеҳр қилинмоқда.
Ҳалижда, моторли қайиқда денгиз устида юрганда, бошимизни Фанар маҳалласи томон қаратишимиз билан турли тарихий бинолар диққатимизни тортмоқда. Қирғоқда, тўлиқ темирдан ясалган Православ Свети Стефан черкови бор.
Қурбонали Боқибулла ўғли Аҳмедов, қозоқ Қурбонали Бакиболлаули Ахметов, 1955-йил 4-апрелда Ўртачирчиқ туманида туғилган — сўфий тариқатининг шайхи (пир), Марказий Осиёда нақшбандия тариқатининг кўзга кўринган намояндаси.
"Салаф” сўзи луғатда - "аввал яшаб ўтганлар”, "аждодлар”, "ўтмишдошлар" деган маъноларни англатади. Шаръий истилоҳда "салаф” сўзи муайян бир давр билан боғлиқ маънони англатади. Яъни Набий алайҳиссалом замонларида ва ундан кейинги икки асрда яшаган мусулмонлар "салафи солиҳ”, яъни "солиҳ аждодлар” дейилади. Бу борада Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг муборак ҳадисларида шундай деганлар:
Риёкор шайх узини яхши ва чиройли кўрсатишга уринади. У олтин қопланган мис кабидир: усти ялтироқ—ичи қалтироқ. Унинг кўриниши дарвешга ўхшайди; аммо ичи шундайин булғанч.
Тасаввуф масалаларининг аксарияти баҳсли бўлса ҳам уларнинг баъзиларида тортишув ҳаддан ташқари кўп ва ихтилофлидир. Ана шундай масалалардан бири шайх ҳақидаги масаладир.
Ҳадис илмида бир қанча баҳслар бор. Улардан бири «Ҳужжийат ал-ҳадис» деб аталади. Яъни ҳадиснинг ҳужжатлиги, унинг ҳужжатликка яраши борасидаги мавзу.
Қуйида ҳадисларни инкор этувчиларнинг аҳмоқона фикрларига раддия сифатида ақлий далилларимиз ҳам бор. Қуръони каримда инсониятнинг кундалик ҳаётидаги ҳар жабҳаси борасида умумий ҳукмлар айтилган, муфассал ҳукмлар унда келтирилмаган. Улар мавзуни умумий жиҳат-дан қамрайди, бироқ тафсилоти баён қилинмагани учун уни тушуниш қийин.
Абу Рофеъ розияллоҳу анҳу айтади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Мен бирортангизни унга мен қайтарган ёки мен буюрган ишлардан бирортаси келганида, у сарири (сўриси)га суянган ҳолда «билмайман, Аллоҳнинг китобида нимани топсак, шунга эргашамиз», дейдиган ҳолда топмайин», дедилар» (Имом Аҳмад, Абу Довуд, Термизий, Ибн Можа ва «Далоилун-нубувват»да Байҳақий ривоят қилишган. Термизий ҳасан, саҳиҳ ҳадис деган).
Тасаввуф тарихига назар ташлаганимизда шуни кўрамизки, дастлаб амалий томони кучли бўлган, зухд ҳаёти моҳиятига эга бўлган тасаввуф, ҳижрий II-ва III-асрларда назарий шакл ола бошлади.