Абу Муслим
Ўзгаларни яхши ишга йўллаш ҳам савобли амалдир. Кимнингдир кўрсатмаси билан бир киши хайрли иш қилишга қодир бўлса, қилувчига қанча савоб бўлса, яхши ишда раҳнамолик қилган кишига ҳам шунча савоб етади.
Мотуридия аталмиш ақидавий йўналишнинг асос ва қоидаларини Абу Мансур Мотуридийнинг ўзи кашф қилган эмас. Чунки ақоиднинг асослари, арконлари ва бандлари унгача ҳам муайян даражада шаклланган эди. Ақида илми тобеинлар давридан бошлаб, яъни II ҳижрий асрда мустақил фан сифатида кўзга ташлана бошлаган.
Намозда такбири таҳрима айтаётган пайтда қўл кўтариш суннат амаллардан. Лекин кўлни қаергача кўтариш ҳақида мазҳаблар ўртасида ихтилоф бор. Албатта, агар ҳамма ўз мазҳабига амал қилса, муаммо йўқ. Аммо минг йиллардан бери ҳанафий мазҳабига амал қилиниб келаётган юртда туғилиб-ўсган кишилар, ота-боболарининг мазҳабига хилоф қилишгани муам-мо келтириб чиқаради. Бир-иккита ҳадисларни билиб олиб, қолган хаммани, айниқса, қилаётган амалларига далил келтира олмайдиганларни бидъатчига чиқариб тураверадилар. Қуйида қўлни қулоққача кўтариш тўғрисидаги далиллар ва бошқаларнинг эътирозларига жавобларни келтирамиз.
Ўлгандан сўнг тирилишга, яъни аввалги шакл ва борлиқ йўқ бўлгандан сўнг қайта тирилишга имон келтириш ҳар бир мусулмонга фарздир. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:
“Сўнгра сизлар, албатта, қиёмат куни қайта тирилурсиз” (Мўминун сураси, 16-оят).
Тақлид сўзи араб тилида, бирор нарсани бўйнига осиб олиш, мансабга тайин қилиш, мажбурият юклаш, ўхшатиш, маъноларини билдиради. Ўзбек тилининг изохди луғатида эса, фаолиятда ўзгаларга эргашиш, ўзгалар намунаси асосида иш олиб бориш маъноларини билдириши келтирилган.
Аллоҳ таолонинг розилиги учун бирор кишини яхши кўриш улуғ ва катта ажру савоб ваъ-да қилинган ишдир. “Аллоҳ таоло учун муҳаббат қилиш”нинг маъноси, кимнидир дунёвий фойда олишни кўзламай, холис Аллоҳ учун яхши кўришдир. Бунда, бир инсон бошқасини тақводор ёки парҳезкорлиги, диний илмларни яхши билгани, дин хизмати билан бандлиги ёки Аллоҳ таоло буюргани учунгина яхши кўради. Бунга, Аллоҳ таоло буюргани учун ота-онани яхши кўриш мисол бўлади. Ҳадисда ҳам бундай муҳаббат “Аллоҳ учун яхши кўриш”, деб таърифланган. Бу борада Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан қуйидаги ҳадис ривоят қилинган:
dailymail.co.uk: Конго Демократик Республикасида "пандемик потенциал"га эга маймунчечакнинг мутант штамми топилди. Вирус бутун дунё бўйлаб маълум бўлган аввалги штаммнинг авлоди бўлиб, лекин аввалгисига қараганда янада юқумли ва синовлардан қочишда яхшироқ бўлган.
Самура ибн Жундуб ва Муғийра ибн Шўъба розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким ёлғонлигини билиб туриб, менинг номимдан бирор ҳадисни айтса, у ёлғончилардан биридир», дедилар» (Имом Муслим ривоят қилган).
У бўлинмайдиган, қисмланмайдиган ва иккиталанмайдиган Зотдир. Қисмланмайдиган нарса ягона жавҳар кабидир. Қисмланмайдиган нарсага воҳид — ягона дейилиши унинг бўлаклари йўқ деган маънодадир. Масалан, бир нуқтанинг бўлаклари йўқ. Аллоҳ таолонинг воҳид сифати билан васфланиши эса Унинг Зотида қисмланиш тақцири (ўлчови) маҳолдир (мумкин эмас) деган маънодадир.
Олим сўзи алийм маъносида бўлгани каби, бу сифат ал-Мажид сифати маъносидадир. Лекин араб тили қоидаларига кўра, «фаъийл» вазнидаги сўз маънони ўзида кўпроқ акс эттиради. Мажиднинг маъноси олдин шарҳ этилди.
Аввалги бўлимда келган ҳадисдан маълум бўлгани каби, ота-она билан чиройли муомалада бўлиш қанчалик савоб бўлса, уларнинг яқинлари, дўстлари билан чиройли муомалада бўлиш ҳам шунчалик фазилатли ва баракали амалдир. Бу ҳақида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан қуйидаги ҳадис ривоят қилинган:
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: «Ким ушбу ишимизда унда йўқ нарсани пайдо қилса, у рад қилингандир» (Муттафақун алайҳ).