Юқоридаги сафсаталардан сўнг европаликларда «Илм-фан Худо йўқлигини исбот қилди, унда дин қаердан пайдо бўлган?», «Динга қандай муносабатда бўлиш керак?» каби саволлар пайдо бўлди. Шу ва шунга ўхшаш бошқа саволларга «Худо йўқ» деган тоифалар жавоб бера бошлашди.

Баъзан динга лоқайд қарайдиган кимсалар ақлий илмларга ортиқча маҳлиё бўлишиб, динда буюрилган вазифаларни оғир, шариатдаги ибодат ва қайтариқларни машаққат, деб ҳисоблаганлари учун ақлий илмларни фазилатга ҳақлироқ, олдинда туришга лойиқ, деб билдилар. Аслида бу тўғрида гапириш бу фасл доирасига кирмайди.

256. Динга мажбур қилиш йўқ. Батаҳқиқ, ҳақ ботилдан ажради. Ким тоғутга куфр келтириб, Аллоҳга иймон келтирса, батаҳқиқ, узилмайдиган мустаҳкам тутқични ушлаган бўлади. Ва Аллоҳ эшитувчи, билувчи зотдир.

Алҳамдулиллаҳ, барчаларимиз мусулмонлармиз, суюкли Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом келтирган Ислом динининг ҳақ эканлигига эътиқод қиламиз, унинг аҳкомларини адо этамиз. Гоҳида шундай савол ҳам туғилиб қолади: “Дин нима ўзи?”
Дин – «итоат, парҳез, эътиқод, ҳисоб, ишонч, мукофот, ҳукм, йўл тутиш» деган маъноларни билдиради. Дин илоҳий йўл-йўриқ, Аллоҳ таоло буюрган ҳукмлар, ибодатлар ва ақийда мажмуидир. Дин ақлли инсонларни хайрли ва эзгу ишларга етаклайди, фақат яхшиликка бошлайди. Ейиш, ичиш, ухлаш моддий эҳтиёж бўлганидек, дин ҳам маънавий эҳтиёждир.

Муҳтадий Абу Шакур Солимий (раҳимаҳуллоҳ) айтади: Билингки, дин хослик ва холисликка кўра Аллоҳ таолоникидир. Бунга далил “Ҳолбуки, улар фақат ягона Аллоҳга, Унинг учун динни (ширкдан) холис қилган, тўғри йўлдан оғмаган ҳолларида ибодат қилишга ва намозни баркамол адо этишга ҳамда закот беришга буюрилган эдилар.

«Шариат» сўзи араб тилида «остона», «сув ичиш жойи» ҳамда «йўл» деган маъноларни англатади.

Аллоҳ таоло: «Ким Исломдан бошқани дин тутса, ундан зинҳор қабул қилинмас. У охиратда зиёнкорлардандир», деган.

Кунда-кунора дунёнинг қайсидир бурчагида террорчилик ҳаракати содир этилганлиги ҳақидаги хабар қулоққа чалинади. Хўш, бу балоларнинг келиб чиқиши нималарга бориб тақалади? Атрофимизда кимлар бор, улар қандай ниқоблар остида инсонларни ўз домларига илинтиришмоқда?

Оғир вақтлар кўпинча диндорликнинг кучайишига олиб келади, чунки одамлар бахтсизликдан таскин топгандай динга мурожаат қилиб қиладилар. Бугунги кунга келиб 2,8 миллиондан ортиқ одамнинг ҳаётига зомин бўлган коронавирус пандемияси, албатта, сўнгги патлардаги энг фалокатли воқеалардан бири бўлди.

«Халқ исломи» атамаси ҳаётимизга диншунослик ва социологиядан кириб келган бўлиб, «халқ дини» атамасининг бир варианти ҳисобланади, яъни бу атаманинг илдизлари исломий эмас, балки четдан исломга, биринчи навбатда, цивилизация сифатида қарашдир. Бироқ, биз мусулмонлар учун бундай қарашлар ҳам аҳамиятга эга – айнан цивилизация сифатида, яъни соф илоҳий тушунишдан кўра, кўпроқ нарса сифатида қараш.