Диёнатли мусулмонлар шаръий илмларни яхши ўзлаштиради, фарзанд тарбиясида ҳам шаръий аҳкомларга алоҳида эътибор қаратади. Бу яхши, албатта. Аммо дунёвий илмларни Исломдан айириш динимизга бегона, умматимизга хос бўлмаган ҳолат! Ислом уммати шаръий илмларсиз ҳаёт кечиролмаганидек, дунёвий илмларсиз ҳам яшай олмайди.

Исломий уйғониш, шаръий ҳаётни лозим тутиш кўзга ташланиб қолди. Илмга муҳаббат қўйган ёшлар орамизда топилади. Бу яхши хабар - мусулмонлар Раббиларни кўп зикр қилаётганидан нишонадир. Лекин мусулмонларнинг дунёвий илмларга бепарволиги нати-жасида бугунги илмий муҳит қониқарли даражада эмас. Бунга бир қанча мисоллар, мулоҳазалар бор.

Кўпинча нохолис Ғарб тарихчилари, ҳаттоки айрим замондош зиёлиларимиз Ислом динини илм-фан, техника ривожига бепарво бўлганликда, гоҳо тўсқинлик қилганликда айблашга ўрганиб қолишган. Баъзилар ҳатто мусулмонларнинг бугунги кунда техника тараққиётидан орқада қолганининг бош сабабларини ана шунга тўнкашга уринишади.

«Ҳа-а. Мийм. Очиқ-ойдин Китобга қасам! Албатта, Биз уни муборак кечада нозил қилдик. Албатта, Биз огоҳлантиргувчи бўлдик. Ўша(кеча)да ҳар бир ҳикматли иш ажратилиб, ҳал қилинур. Биз томонимиздан бўлган амрга биноан. Албатта, Биз Пайғамбар юборгувчи бўлдик. Роббинг томонидан (кўрсатилган) раҳматдир. Албатта, Унинг Ўзи ўта эшитгувчи, ўта билгувчи зотдир. Осмонлару ернинг ва уларнинг орасидаги нарсаларнинг Роббидир. Гар ишонгувчи бўлсангиз» (Духон сураси, 1-7)

Мўмин инсон доимо савобли амаллар қилишга интилиб, Аллоҳ таолонинг розилигига эришишга ҳаракат қилади ва ушбу амалларнинг савоби вафотидан кейин ҳам давом этишини хоҳлайди. Ушбу мақола орқали мўминнинг вафотидан кейин унга етиб турадиган савобли амалларни бир ҳадиси шариф мисолида ўрганишга ҳаракат қиламиз.

Тадқиқотчиларнинг аниқлашича, мусулмон қизлар меҳнат бозоридаги мураккаб шароитлар туфайли малака олишга кўпроқ мотивацияланади. Мусулмон қизларнинг академик кўрсаткичлари мусулмон йигитларнинг шу кўрсаткичларидан анча устундир. Шу ҳафта Британия социологлар ассоциациясининг ҳар йили бўлиб ўтадиган анжуманида Британия университетларида илмий даража олишда мусулмон қизларнинг етакцчи позициялари ҳақида эълон қилинади.

“Нима учун” саволи оқилона жавоб талаб қилади. Бироқ кўпчилик мафкуравий муаммоларга (мафкура деганда бу ерда фикрлаш тизими кўзда тутилади) оқилона жавоб топиш мумкин эмас деб ҳисоблайди. Мантиқ теистик фикрлаш ҳукмронлик қиладиган жойда кучсиздир.

Ўзидан сезиларли из қолдириш ҳақида кўпчилик орзу ва умид қилади. Лекин орзу қилишнинг ўзи етарли эмас, бунга фақат ҳар куни ва мақсадли йўналтирилган тарзда амалга ошириладиган саъй-ҳаракатлар эвазига эришиш мумкин. Мен бу масала билан 9 ёшлигимида қизиқиб қолгандим. Уйимизда эшик тепасида бир ҳадис осиғлиқ турарди ва мен унга кўпинча қарардим, лекин мана энди, орадан 25 йил ўтиб, унинг чуқур маъносини тушуна бошладим. Мана ўша ҳадис:

Хайдар Жамол: «Кўпчилик, жумладан, ҳозирги олимларни ҳам истисно қилмаган ҳолда, фан бу – материализм синоними деб ўйлайди. Эмишки, илмий усул экспериментга ва унинг амалий натижаларини талқин қилишга асосланган. Илм-фан кичик қадамлар билан, қоронғиликда бармоқларни ёзган ҳолда ва номаълумликдан оз-оздан ишончли билим ўзлаштирган ҳолда ҳаракат қилмоқда.

Келинг, гапни кўпайтирмай саволни кўндаланг қўяйлик: нима учун мусулмонлар кучсиз? Ижтимоий жабҳада дейсизми, сиёсий ёки иқтисодии масаладами – фарқи йўқ – мусулмонлар аҳволи мақтагудай даражада эмас. Сабаб?  Сабаба битта -  илм. Илм ва фандаги турғунлик!.   Замон шиддат билан ўтиб бормоқда, тараққиёт тасаввурга сиғмас даражада ривожланмоқда. Бунда мусулмонлар ҳиссасига келсак, муаммо бор бўйи билан намоён бўлади...