Январ ойида “DeepSeek” сунъий интеллект платформасига бўлган катта қизиқишдан илҳомланган Хитой етакчилари сунъий интеллект компанияларини ушбу технологиядан фойдаланишга ундамоқда. Мақсад — АҚШ ва бошқа давлатлар билан бизнес ва ҳарбий соҳаларда рақобат қилиш.
Хитой сунъий интеллектни АҚШ томонидан Хитой бизнесига қўйилган чекловларга қарши самарали восита деб билади. Айниқса, “DeepSeek” Уолл-Стритни ларзага келтиргач ва январ ойи охирида “Nvidia” акциядорлари 589 миллиард доллар йўқотгач, бу масала янада долзарб тус олди.
"Хитой ҳукумати сунъий интеллект технологиясини ривожлантириш ва жорий этишда хусусий сектор ва университетлар билан бевосита ҳамкорлик қилади ҳамда юқори технологияли маҳсулотларни импорт қилишга қарамликни камайтиришга ҳаракат қилмоқда", - деди Корнелл университетининг Ривожланаётган бозорлар институти директори Лурдес Кассанова.
Сўнгги ҳафталарда Хитой бир неча янги сунъий интеллект моделларини тақдим этди. Улардан бири — “Manus” бўлиб, экспертларнинг фикрига кўра, у “ChatGPT”нинг сўнгги модели билан рақобатлаша олади. Таҳлилчилар “DeepSeek”нинг “Nvidia” эски чипларидан фойдаланган ҳолда “ChatGPT” билан тенг самарадорликда ишлаганини ҳайрат билан кузатди. АҚШ Хитойга илғор чипларни етказиб беришни тақиқлаб қўйган эди.
"Хитой ва АҚШ сунъий интеллект соҳасида анча олдинга кетган. Илгари Хитой АҚШдан бир ёки икки йил ортда бўлар эди, ҳозир эса оралиқ атиги икки-уч ой", - дейди Пекиндаги “TechMoat Consulting” компанияси раҳбари Жеффри Товсон.
"Alibaba”нинг “Qwen” модели ҳозирда LLM (йирик тил моделлари) соҳасида халқаро етакчига айланган. “Kling AI” ва “Minimax” эса видео яратиш технологиясида дунёдаги энг илғор компаниялар қаторига киради", - дейди Товсон.
Ҳукуматнинг роли
2017 йилда Хитой сунъий интеллект бўйича ривожланиш дастурини эълон қилган ва 2030 йилга келиб бу соҳада жаҳон етакчисига айланишни мақсад қилган. "Кейинги авлод сунъий интеллектни ривожлантириш режаси"да сунъий интеллект турли соҳаларга татбиқ қилиниши ва иқтисодий трансформацияни бошқариши кўзда тутилган.
Сунъий интеллект: Рақобат ва назорат
"Хитой сунъий интеллект стратегияси бўйича ҳар қандай давлатдан устунроқ ҳаракат қилмоқда", - дейди Нидерландиядаги Лейден университети профессори Рожер Кримерс.
Хитой “Миллий ҳисоблаш тармоғи”ни яратди — бу электр тармоқлари каби ишлайди ва сунъий интеллект компанияларига ўз ҳисоблаш қувватига катта маблағ сарфламаслик имконини беради. АҚШда эса ҳар бир компания ўз ҳисоблаш инфратузилмасини мустақил яратиши керак, дейди Кримерс.
“ChatGPT”нинг янги “GPT-4” модели Хитойнинг йирик технология компаниялари раҳбарларининг эътиборини тортди. “Baidu” раҳбари Робин Ли сўнгги янгиланган “ChatGPT”ни кўргач, компанияси "катта босим ва инқироз ҳисси" остида эканлигини таъкидлади. “Baidu” ўзининг Ernie Bot моделини ишлаб чиққан бўлса-да, компания Хитойнинг халқаро етакчилардан ортда қолаётганини тан олмоқда.
"AI ва робототехника соҳасида Хитой АҚШни ортда қолдириши эҳтимоли катта. Электр транспорт воситаларида (EV) бўлгани каби, бу соҳада ҳам Хитой етакчилик қилиши мумкин, - дейди Товсон. - "Unitree” каби Хитой компаниялари аллақачон олдинга чиқиб олган. Шахсий роботлар, саноат роботлари ва махсус роботлар бўйича Хитой кутилмаганда ҳаммадан олдинга чиқиши мумкин".
Коммунистик партия назорати
Хитой Президенти Си Зинпин яқинда хусусий сектор, жумладан, технология компаниялари раҳбарлари билан учрашиб, уларни иқтисодий пасайиш ва АҚШ чекловларини енгиб ўтиш учун "истеъдодларини намоён қилишга" чақирди.
"Ба’зи таҳлилчиларга кўра, “DeepSeek” ва “ChatGPT” каби чатботларнинг ривожланиши Хитойдаги медиа цензурасидан азият чекиши мумкин, чунки ушбу моделлар учун турли хил маълумотлар етишмайди", - дейди Кримерс.
Бироқ ҳукумат назорати саноат сиёсатини мувофиқлаштиришга ёрдам беради, бу эса Хитойда сунъий интеллект ривожланишига туртки беради.
Хитой соғлиқни сақлаш ва бошқа соҳалар учун махсус дастурий таъминотга кўпроқ эътибор қаратмоқда, бу эса сиёсий цензура талабларига мос тушади. Хитой сунъий интеллекти қовурға синганидан то саратонгача бўлган касалликларни аниқлашда аниқ ташхис қўйиш қобилиятини оширмоқда.
АҚШнинг илғор чипларга қўйган тақиқи
"Бу бироз вақт олади, аммо Хитой сунъий интеллект учун илғор чипларни ишлаб чиқариш қобилиятига эга бўлиши ажабланарли бўлмайди", - дейди Корнелл университетидан Кассанова.
“Huawei” каби компаниялар АҚШ чекловларига қарамай, илғор чипларни ишлаб чиқаришга уринишмоқда.
Товсоннинг таъкидлашича, Хитой мустақил яримўтказгич ишлаб чиқариш тармоғини яратишга 100% эътибор қаратмоқда.
"Бу кутилганидан тезроқ ривожланмоқда, аммо технология чегараси доимо олдинга силжийди. Бунинг узоқ муддатли натижаси қандай бўлиши ҳали аниқ эмас", - дейди у.
Кримерс эса, "дастурий таъминот орқали ҳам кўп нарса қилиш мумкин. Хитой кам қувват талаб қилувчи чиплар билан ҳам ишлай олади ёки камроқ илғор чиплардан фойдаланиб натижага эриша олади", деди.
Ҳарбий соҳадаги сунъий интеллект
Хитой ҳарбий-ҳаво кучлари сунъий интеллект асосидаги биометрик тестлардан фойдаланиб, учувчи номзодларни сараламоқда. Бу жараён соғлиқ билан боғлиқ хавфларни аниқлашда ёрдам беради.
Шунингдек, Хитой тадқиқотчилари Хитой армиясининг сунъий интеллект технологиясини ривожлантиришда “Meta” компаниясининг очиқ кодли Llama моделидан фойдаланганини маълум қилишди. Бу эса сунъий интеллектнинг ҳарбий қўлланилиши борасида янги муҳокамаларга сабаб бўлмоқда.
