Ислом (875)
«Бугунги кунда сизга динингизни мукаммал қилиб бердим. Сизга неъматимни батамом қилдим. Ва сиз учун Исломни дин деб рози бўлдим». (Моида сураси)
Подкатегории
Ал-Ҳакийм ҳикмат эгаси деганидир. Ҳикмат эса нарсаларнинг энг афзалини энг афзал илмлар воситасида билишдан иборатдир.
“Ғасб” сўзи луғатда бир нарсани куч ишлатиб, зулм билан тортиб олишга айтилади. Шаръий истилоҳда шариатда мол ҳисобланадиган нарсани эгасининг рухсатисиз қўлидан очиқ-ойдин ҳолатда, тасарруф имконини бермайдиган қилиб, муҳтарам(мусулмонларни, мусулмон юртдаги зиммийларни ва сулҳ қилинган бошқа юртдаги ғайридинларнинг моллари “муҳтарам” мол ҳисобланади.) ва мутақоввам молни зулм билан тортиб олишни тушунилади.
Бу исм кенгчилик, кучлилик, бойлик маъносидаги «сиаът» калимаси ўзагидан ясалган. Кенгчилик гоҳида жуда кўп маълумотларни қамраб олган илмга нисбатан ишлатилади, баъзида эса қайси нарсага шунча миқдорда берилишига биноан эҳсонга ва неъматлар истеъмолига нисбатан ишлатилади.
Қуръонни овоз чиқариб қироат қилиш ва махфий (овозни пастроқ қилиб, ўзи эшитадиган даражада) ўқиш мустаҳабдир. Бу ҳақда жуда кўп ҳадислар ворид бўлган.
Талаффуз қилинаётган жумлалар маъносини англаш хаёлни бир ерга жамлашга ёрдам беради. Шу ерда бир нарсани айтиб ўтамиз: намоздаги қироат, зикр, дуолар маъносини тушуниш учун араб тилини билиш керак. Араб тилини билмайдиганлар ҳар бир дуо, зикр-тасбеҳлар маъносини пухта ёдлаб оладилар. Унга ҳам қодир бўлмаганлар умумий мазмунини тушуниб, ўқиётганда уни дилдан ўтказишса, яхши бўлади.
Қуйида намоздаги такбир, тасбеҳ, тааввуз, басмала, қироат, дуо, салавот каби зикрлар маъноси билан яқиндан танишиб чиқамиз.
Молнинг устига фойда қўймай, сотувчига тушган нархига деб сотиш «тавлия» дейилади. Сотувчига тушган нархи устига маълум фойда қўйганини айтиб сотиш эса «Муробаҳа» дейилади.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Иймон худди илон инига йиғилиб олгани каби яна Мадинага жамланади», дедилар (Муттафақун алайҳ).
У сўровчилар истагини ўз ўрнига қўймоқ дуо қилувчилар дуосига ижобат қилмоқ ва муҳтожлар заруратига кифоя этмоқ илинжи ила юзланиладиган Зотдир. Балки неъматни сўрашдан олдин беради ва дуодан олдин марҳамат қилади. Бу эса фақат Аллоҳ таолодир! Чунки у муҳтожлар ҳожатини сўрашларидан олдин билади. Ваҳолонки, буни азалдан билган ва озиқ-овқатларни яратиш ва барча ишларга етказувчи асбобларни муяссар қилиш билан ҳожатларга кифоя қилувчи сабабларнинг тадбирини қилгандир.
Ар-Рақийб шундай зотки, Алийм билувчи ва Ҳафийз сатрловчидир. Кимки бир нарсадан бир он ғофил қолмасдан, сартлаб турса ва уни доимий мулоҳаза қилиб турса, бунда ман қилинган нарса уни билиб, сезиб турса, шу кишига рақиб дейилади. Гўёки бу сифат илм ва ҳифз маъносидадир.
Аллоҳ таоло бандаларидан бирортасини куфрга ҳам, имонга ҳам мажбурламаган. Уларни мўмин ёки кофир этиб яратмаган. Лекин уларни шахс (куфрни ҳам, имонни ҳам қабул этувчи) қилиб яратган. Имон ва куфр бандаларнинг феъли (амали)дир. Аллоҳ таоло илми ва сифати ўзгармасдан, ким кофир бўлса, унинг кофирлигида кофирлигини билади. Кейин у имон келтирса, мўмин бўлса, унинг мўминлигида мўминлигини билади.
У шундай зотки, жазо беришга қодир бўлган вақтда ҳам афв қилади; ваъда қилса вафо қилади; агар эҳсон қилса, бировга неъмат берса умидворлик чегарасидан ҳам зиёда қилиб беради; кимга қанча неъмат берганига аҳамият бермайди; Ўзидан бошқага ҳожат тушса (яъни банда бошқа бир бандадан тиланса) рози бўлмайди; кимки жафо, зулм кўрса, ҳитоб қилади; золимнинг зулмидан тўлиқ хабардордир; кимки Ўзига илтижо қилиб сиғинса, ташлаб қўймайди ва уни ҳар хил восита-сабаблар ва ҳимоячилардан беҳожат қилиб қуяр.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳалокатга учратувчи етти нарсадан сақланинглар», дедилар. Саҳобалар: «Эй Аллоҳнинг Расули, улар қайсилар?» деб сўрадилар. У зот айтдиларки: «Аллоҳ таолога ширк келтириш, сеҳр қилиш, Аллоҳ таоло ҳаром қилган нафсни ўлдириш, фақат ҳақ билан бўлгани бундан мустасно, рибо ейиш, етимнинг молини ейиш, уруш куни ортга қочиш, покдомон, мўмина ва ғофила аёлларга туҳмат қилиш», дедилар (Муттафақун алайҳ).