Ислом (872)
«Бугунги кунда сизга динингизни мукаммал қилиб бердим. Сизга неъматимни батамом қилдим. Ва сиз учун Исломни дин деб рози бўлдим». (Моида сураси)
Подкатегории
Ундан олдин Имом Муслим раҳматуллоҳи алайҳ иймоннинг турли шуъбаларини батафсил тарзда баён қилган. У ишора, киноя ва очиқ-ойдин «иймон кўпайиб, камаяди», деган мазҳабини асослашга уринган. Имом Муслим раҳматуллоҳи алайҳ бу бобдан васваса бобигача бир неча бобларда куфрнинг шуъбаларини баён қилишга киришган. Бу билан: «Куфр иймоннинг зидди. Куфр турли бўлаклардан иборат экан, унинг муқобилидаги иймон ҳам бир неча бўлаклардан таркиб топади. Демак, иймон бўлаклардан иборат экан, у кўпайиб, камайиб туради», деган нарсани исботламоқчи бўлган. Нарсалар ўзининг зидди билан билиниши борасида бундай шеър айтилган:
Имом Қудурий раҳимаҳуллоҳ айтади: «Намозга киришган вақтда такбир айтади». Бунга биз юқорида келтирган ояти карима ҳамда Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Унинг таҳрими (ҳаром қилувчиси) такбирдир» мазмунидаги ҳадиси шарифлари далил бўлади. Такбири таҳрима бизнинг наздимизда намознинг шарти саналади. Бунга Имом Шофеъий раҳимаҳуллоҳ хилоф қилади. Бизнинг наздимизда, ҳатто бир киши фарз намози учун такбири таҳрима айтган бўлса, у билан нафл намозни адо килиши ҳам мумкин бўлади.
Ҳадис илмининг энг муҳим бешта фазилати мавжуд:
Кейинги йилларда диёримизда тарқалган ихтилофлардан бири тасбеҳ тутиш масаласидир. Қадим-қадимлардан бери юртимизда ҳеч ихтилофсиз ишлатиб келинган тасбеҳ яқин-яқиндан бидъат, ҳаром дейдиганлар чиқа бошлади. Тўғри қадимдан тасбеҳ ишлатиш афзалми ёки зикрларни қўлда санаган яхшими, деган масалада уламоларнинг қарашлари турлича бўлган. Лекин у ерда афзаллик ҳақида гап кетади, бидъат ёки ҳаромлик ҳақида эмас. Бунинг устига динда бир амални бидъат ёки ҳаром, дейиш учун кучли далиллар керак бўлади. Тасбеҳ ишлатишдан ман қиладиган бундай далиллар эса мавжуд эмас.
Аллоҳ таоло нарсаларни йўқдан бор қилди. Аллоҳ таоло ҳамиша, нарсалар бўлмасидан уларни билгувчидир. Нарсаларни қандай, қачон бўлишини тайин ва ҳукм қилган Удир. Дунё ва охиратда ҳар бир нарса фақат Унинг машиати (хоҳиши), илми, қазоси, қадари, Лавҳул маҳфузга битгани(га мувофиқ) билан бўлади. Лекин Лавҳул маҳфузга ҳукм этиб эмас, баён этиб ёзган.
У яхши кўрувчи, ёрдам берувчидир. Дўстлиги ва муҳаббатининг маъноси олдин ўтди, ёрдамнинг маъноси эса очиқ-ойдиндир. Чунки у дин душманларига қаҳр қилиб, Уз дўстларига ёрдам беради.
Қувват калимаси тўлиқ тўкис қудратга далолат қилади, матонат эса кучли қувватни ифодалайди.
Барча муфассирлар ибодатга «жуда кучли хушуъ ва хузуъ» деб таъриф берганлар. Узини хокисор тутиб, Яратганни улуғлашнинг номи ибодатдир. Жумладан, китобларда ибодатга бундай таъриф берилган:
Маълумки, кейинги пайтларда ўзларини гоҳ салафий, гоҳ аҳли ҳадис эканини даъво қилувчи айрим тоифалар мазҳаб ва мазҳабга эргашувчиларга турли маломатлар ёғдириб, уларни бидъатчи деб айблаб, буюк имомларга тош отишни ўзларига касб қилиб олганлар. Уларнинг фикрига кўра: "Мазҳаб бошқа, шариат бошқа. Мужтаҳид имомлар томонидан баён қилинган аҳкомлар, масалалар, гўё имомларнинг шахсий фикр ва тушунчалари бўлиб, уларга эргашишни Аллоҳ ва унинг росули бирор кишига вожиб қилмаган, деб қаралади. Шунингучун тўрт мазҳабдан бирига эргашиш вожиб ёки мустаҳаб эмас. Мусулмон киши ўша мазҳаблардан муайян бирига эргашишга мажбур эмас. Балки, ким уларнинг бирига муттасил равишда эргашадиган бўлса, у мутаассиб ва кўр-кўрона эргашувчи, адашган ҳисобланади".
Ажал биттадир. Қатл қилинган киши ҳам ўз ажалида (умри тугагани учун) ўлади. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:
Қуйидаги ишларни ўз хоҳиши билан қасддан қилган кишининг рўзаси бузилади, унга ҳам қазо, ҳам каффорат, яъни қул озод қилиш, бунга қодир бўлмаса, кетма-кет, орасини узмай олтмиш кун рўза тутиш, бунга ҳам қодир бўлмаса, олтмиш мискинга таом бериш вожиб бўлади.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Эй иймон келтирганлар! Овозингизни Пайғамбар овозидан юқори кўтарманг...» (Ҳужурот сураси, 2-оят) нозил бўлганда, Собит ибн Қайс: «Мен дўзахий эканман», деб уйида ўтириб олди. Собит ибн Қайс Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам олдига бормай қўйди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Саъд ибн Муъоздан: «Эй Абу Амр! Собитга нима бўлди, касалми?» деб сўрадилар. Саъд: «У қўшним бўлади. Уни касал бўлганини билмадим», деди. Саъд уни олдига келиб, унга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг гапларини айтиб берди. Собит: «Бу оят нозил қилинди. Сизларга маълумки. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга нисбатан орангизда овози энг баланди менман. Мен дўзахийман», деди. Саъд буни Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга айтиб берди. Расулуллоҳ соллаллоху-алайҳи васаллам: «Йўқ, у жаннатийлардан», дедилар».
У барча ишларнинг ваколати топширилган Зотдир. Лекин ваколат берилувчи икки хил бўлади. Биринчиси айрим ишларга вакил қилинади ёки барча ишларга вакил қилинади. Барча ишлар топширилган зот фақат Аллоҳ таолодир.