Ҳижрий иккинчи асрда Боғдод ва Мисрда қоғоз ишлаб чиқариш корхоналари аллақачон мавжуд эди. Қисқа вақт ичида қоғоз ишлаб чиқариш санъати ҳатто Сицилия ва Андалусияга ҳам кириб борди. Маъмун ҳукмронлиги даврида, Ғарбий Европа қоғоз борлигини ҳали билмаган пайтда, Бағдодда қоғоз ишлаб чиқариш жуда кенг тарқалган эди. Ривоятларга кўра, Табаристон (Шимолий Эрон) юқори мартабали мансабдор шахсларидан бири Боғдодга Ҳаж йўлида тўхташган. Халифа Мамун унга ўтин сотишни тақиқлаб қўйди ва у қоғозни ёқилғи сифатида ишлатишни бошлади.
Аббосийларнинг қудратли вазири Ибн Фарат ҳақида шу нарсани ривоят қилишадики, унинг уйида қоғоз сақлаш учун махсус хона ажратган. Уникига келган одамлар эҳтиёжлари учун қоғоз олишлари мумкин эди. Ушбу воқеа Ибн Фаратнинг бойлиги ва Бағдодда қоғознинг кўплиги ҳақида далолат беради.
Ибн ал-Налим (Х аср) ўз даврида маълум бўлган кўплаб қоғоз турлари мавжудлигини эслайди, бу эса ушбу даврда қоғоз ишлаб чиқариш жадал ривожланаётганлигидан далолат беради. Бу китобларнинг пайдо бўлишига ва кутубхона тармоғининг кенгайишига ҳисса қўшди, чунки қоғоз ишлаб чиқариш йўлга қўйилган ҳамма жойда китоб ишлаб чиқариш ишида ижобий ўзгаришлар бўлди. Шунинг учун Ёқубий даврида Боғдодда 100 дан ортиқ китоб дўконлари бўлган. Кутубхоналар ишини яхшилашга ёрдам берадиган керакли китобларни рўйхатга олиш ҳам шу ерда олиб борилди.
Барча исломий шаҳарлардаги масжид ва мадрасалар аста-секин тадқиқотчилар учун очиқ бўлган кутубхоналар ташкил қилина бошлади. Байт-ул-Ҳикмада (Ҳикматлар уйи) Мамуннинг катта кутубхонаси бор эди, унинг китоблари турли тилларда ёзилган. Шерозда Даиламийлар ҳукмдори бўлган Азад ал-Даул (915–981) кутубхонаси жуда катта эди. Сомонийлар даврининг машҳур географи ва саёҳатчиси Мақдисининг (345-381) гувоҳликларига кўра, у ўша даврда фаннинг барча соҳаларида ёзилган барча китобларнинг намуналарини ўз ичига олган. Ушбу кутубхонадаги китоблар алоҳида хоналарда жойлашган ва фан тармоқлари бўйича таснифланган. Сомонийларнинг амирлари ҳам худди шундай кутубхонага эга бўлган. Ушбу кутубхонада у узоқ вақт давомида Абу Али ибн Синонинг (дунёга машҳур мусулмон олими, йирик файласуф ва табиб) китобларини кўчириш ва илмий изланишлар билан шуғулланган. Соҳиб ибн Ибаднинг - Даиламий ҳукмдори Фахр ал-Даул (976–997) вазири шахсий кутубхонаси ҳам маълум. Ривоятларга кўра, ушбу кутубхонанинг китобларини ташиш учун 400 та туя керак эди. Ушбу кутубхонадаги баъзи китоблар Султон Маҳмуд Ғазнавийнинг Рай шаҳрига ҳужуми пайтида йўқ қилинди. Бошқа Даиламийлик ҳукмдор Баҳо ад-Даулнинг вазири Сабур ибн Ардашир Бағдоднинг Карҳ даҳасида машҳур ва обрўли имомлар томонидан кўчирилган ўн минглаб китоблардан иборат кутубхона қурди. Сурия ва Мисрдаги йирик кутубхоналар ҳақида эслатиб ўтилган. Миср Фотимийлар халифаси ал-Азиз Биллаҳ II (975–996) вазири Ёқуб ибн Калс томонидан ташкил этилган кутубхонада баъзан бир хил китобларнинг ўнлаб ёки ҳатто юзлаб нусхалари бор эди. Фотимийларнинг бошқа бир халифаси Ҳаким  (996-1020) ҳукмронлиги даврида сарой кутубхонасида юз минглаб китоблар бўлган. Халифа ал-Мустансир Биллаҳ (1020-1035) даврида китоблар сони 200 мингдан ошди. Олимлар ушбу китоблардан бепул фойдаланишлари мумкин эди. Андалусиядаги китоблар сотиш бўйича ким ошди савдолари қизиқиш, бойлик ва завқ рақобатлашадиган жой эди. Уммавийлар халифаси Ҳаким II Қуртубада кутубхона қурди, у ерда ривоятга кўра 400 минг нусхада китоб сақланган. Бу китобларнинг фақат сарлавҳалари рўйхати 44 жилддан иборат эди. Бу халифа мунтазам равишда китобларни сотиб олиш ва саройга янги муаллифларни жалб қилиш учун ўз вакилларини Боғдод ва Сурияга юборган. Ғаронтада, Уммавий халифалари даврида 70 та оммавий кутубхоналар фаолият кўрсатган. 400 йил ўтгач, француз қироли Карл Доно (1364–1380) кутубхона ташкил қилишни истади. У ҳатто мингта ҳам китоб йиға олмади. Ушбу шоҳ томонидан кутубхонага тўпланган китобларнинг учдан бир қисми руҳонийларнинг ибодат китобларидан иборат эди. Марокаш султони кутубхонасида 300-400 минг нусхада китоб бор эди. Андалусиядан чекиниш пайтида эвакуация қилиш учун махсус кема ажратилган, у кутубхона билан биргаликда қароқчилар қўлига тушиб қолган. Кейинчалик бу китоблар Испания қироли Филипп III (1598-1621) мулкига айланди ва унинг машҳур Скориол кутубхонасининг асосини ташкил этди.
Боғдоддан келган муътазалий Ибн ал-Надимнинг сўзларига кўра, «ал-Фиҳраст» асари мусулмонлар орасида илм-фаннинг турли соҳаларида жуда кўп сонли китоблар ҳақида тасаввурга эга бўлиш учун етарли эди. Хоразмийнинг "Мафатиҳ ул-Улум" ("Илмлар калитлари"), Фахриддин Розийнинг "Жам-ул-Улум" (Фанлар мажмуи), Амулий ва Кашшофнинг "Нафаис ал-Фу-нун" ("Илмий қадриятлар"), Таҳанавийнинг «Исталаҳат» («Атамашунослик») каби Ислом уламолари томонидан ёзилган турли хил энциклопедиялар мусулмонлар манфаатларининг кенглиги, исломий мамлакатлардаги кутубхоналарнинг ранг-баранглиги ва кўп сонли эканлигидан далолат беради. Дарҳақиқат, мусулмонлар дунёдаги энг катта жамоат кутубхоналарининг асосчиларидир ва уларнинг ҳомийлари доимий равишда жамоат кутубхоналарини яратишда рақобатлашдилар. Бир қатор олимларнинг иккинчи халифа Умар ибн Хаттоб топшириғи билан Амр ибн Асомнинг Искандария кутубхонасини қуритиш ҳақидаги даъволарига келсак, улар фақат Абдуллатиф Бағдодий ва Ибн Кефтининг (XIII аср) иқтибосларига таянадилар. Ушбу баёнотлар тарихий далилларга эмас, балки асоссиз ривоятларга ўхшайди. Ибн Ибри (яҳудий олими-илоҳиётшуноси (1224–1287), насронийликни қабул қилган ва руҳоний бўлган. У «Мухтасар ал-Даввал» («Мамлакатларнинг қисқача тавсифи») китобида худди шу афсонани эслатади) Бироқ, у ушбу воқеанинг ҳақиқати тўғрисида унчалик ишончга эга эмас, шунинг учун у ўзининг "Тарих" номли асарида уни қолдириб кетади.
Ишнинг моҳияти шундаки, Ислом пайдо бўлишидан анча олдин жуда кўп китоблар йўқ қилинди ва бу даврда Искандарияда Амр ибн Ас, Ибн Кефтининг таъкидлашича, улардан шаҳар ҳаммомларини ёқиш учун фойдалана оладиган китоблар жуда кўп бўлмаган. Мадина (Теисафун) кутубхонасининг араблар томонидан йўқ қилинганлиги ҳақидаги афсоналар ҳам асоссиз ва буни тасдиқловчи манбалар нисбатан янги.
Берунийнинг Хоразмий китобларини йўқ қилгани тўғрисидаги даъволари ҳам шубҳали ва ишончли далил сифатида хизмат қила олмайди.
Ёнғинлар натижасида қадимий кутубхоналар доимий равишда йўқ қилинишига қарамай, жамоат ва хусусий кутубхоналарда сақланиб қолган жуда кўп исломий қўлёзмалар қадимги кутубхоналарнинг кўплиги ва бойлиги фойдасига ишончли далилдир.