Жума куни кечқурун Мьянма давлат телевидениеси одамлар намойишларда иштирок этмаслиги кераклигини айтди: “Даҳшатли фожиалар ва одамларнинг ўлимларидан сўнг сизни орқадан ёки бошингизга ўқ отишлари мумкинлигини тушунишингиз керак”, - дейилади хабарда.
Расмийлар хавфсизлик кучларига ўлдириш учун ўт очиш буюрилганини очиқ айтмаяпти. Аввалроқ улар норозилик намойишлари пайтида ҳалок бўлган айрим одамларнинг оломондан ўққа тутилганини асоссиз даъво қилган эди.
Бироқ бундай оҳанг 27 март куни нишонланадиган Мьянма Қуролли кучлари кунида оммавий намойишларни олдини олишга қаратилган қатъият ҳақида гапирди. У 1945 йилда Аун Сан бошчилигида бошланган Япон босқинига қарши қуролли қўзғолон хотирасига бағишланади. У демократик мухолифатнинг ҳозирги етакчиси, ҳозирда қамоқда бўлган ва бир неча жиноятларда гумон қилинаётган Аун Сан Су Чжининг отасидир.
"Ҳақиқий дўстлар"
Ўтган йилларда Мянма Қуролли кучлари кунида кўплаб хорижий дипломатлар ва ҳарбий хизматчилар ҳарбий парадларда қатнашган. Бироқ, тўнтаришдан сўнг мамлакат халқаро изоляцияга тушиб қолди ва бошқа давлатнинг ягона вакили бу сафар Россия Мудофаа вазирининг халқаро ҳамкорлик бўйича муовини Александр Фомин эди.
Ҳокимиятнинг ҳарбий тус олишига жавобан АҚШ, Буюк Британия ва Европа Иттифоқи мамлакат раҳбариятига қарши санкциялар киритди.
Мьянма армияси бош қўмондони Мин Аун Хлаин ҳокимиятни эгаллаб, ҳамкорлик учун Россияга миннатдорчилик билдирди. "Биз бугун бу ерда ҳозир бўлган рус ҳарбийларининг иштирокини қадрлаймиз. Россия ҳукумати ва Россия армиясининг барча вакиллари бизнинг ҳақиқий дўстларимиз, гарчи биз катта масофада бўлсак ҳам", - дейди Хлаин.
Хлаин билан музокаралар чоғида Фомин “Мьянма Жануби-Шарқий Осиё ва умуман Осиё-Тинч океани минтақасида Россия Федерациясининг ишончли иттифоқчиси ва стратегик ҳамкори”, - дея хабар бермоқда "Интерфакс" Россия Мудофаа вазирлиги хабарига таяниб.
"Сиз, ҳурматли жаноб генерал, ўтган йили Улуғ Ватан урушидаги Ғалабанинг 75 йиллигига бағишланган юбилей парадимизда иштирок этдингиз, - деди Фомин. - Ва бу ташриф сизнинг ташрифингизга жавобдир. Бу тадбирларда халқларимизнинг Гитлер фашизми ва Япон милитаризмига қарши кураши билан бирлашамиз”.
Стокгольм тинчлик тадқиқот институти маълумотларига кўра, 2014 йилдан 2019 йилгача Мьянма ҳукумати томонидан сотиб қурол-яроғнинг камида 16%и Россияга тўғри келади.
Мьянмада Россия етказиб берадиган авиатехника ва бронетехникага хизмат кўрсатиш техника маркази фаолият юритади. Россия Мудофаа вазирлиги маълумотларига кўра, Москва Мьянмага 30 та МиГ-29, 12 та ўқув-жанговар Як-130, олтита Су-30СМ самолети, 10 та Ми-24 ва Ми-35П вертолет, 8 та "Печора-2М" зенит-ракета комплекси, шунингдек, радиолокация станциялари, бронетанк техникаси ва артиллерия тизимлари етказиб берган.
Мьянма мухолифати Россиянинг оммавий норозиликларга чек қўйилиши оқибатида ўтказилган ҳарбий параддаги иштирокини кескин танқид қилди. "Justice for Myanmar" ("Мьянма учун адолат") гуруҳи Адлия вакили Яданар Маун Рейтер агентлигига баёнот берди: "Россия халққа қарши террорга ёрдам бермоқда, - дея Мауннинг сўзларини келтиради Рейтер. - Россия расмийлари Мьянмага ташриф буюриб, ноқонуний ҳарбий хунтани қонунийлаштираётгани жирканчдир”.
Мамлакатда нималар рўй беряпти
Шанба куни Мин Аун Хлаин мамлакат аҳолисига телевидение орқали мурожаат килди ва Мьянмада вақт ўтиши билан сайловлар ўтказишга ваъда берди, гарчи аниқ санани айтмаган бўлсада.
"Армия демократияни таъминлаш учун барча халқ билан бирлашишни истайди, - дейди Хлаин. -Барқарорлик ва хавфсизликка таҳдид солувчи зўравонлик ҳаракатларини талаблар қўйиш орқали оқлаб бўлмайди”. У ҳарбийлар Аунг Сан Су Чжи ва “Демократия учун Миллий Лига” партияси “ноқонуний ҳаракатлар”ига қарши мамлакатда ҳокимиятни қўлга олиши керак эди, деб қўшиб қўйди.
Бу орада ҳарбийларнинг огоҳлантиришларига қарамай, шанба куни Мьянмадаги бир неча шаҳарда норозилик намойишлари бўлиб ўтди. Бироқ намойишларнинг олдини олишга ҳаракат қилиш учун кўчаларга катта миқдордаги полиция ходимлари олиб келинди.
Шанба куни ҳалок бўлганлар аниқ сонини айтиш қийин, аммо турли тахминларга кўра, камида 60 киши ҳалок бўлган. Мьянма маълумотларига кўра, ҳозир кун давомида 90 га яқин намойишчи ҳалок бўлган. The Irrawaddy сайтининг хабар беришича, 28 та турли ҳудудда 59 киши, жумладан, уч нафар бола ҳалок бўлган.
Мамлакатнинг энг йирик шаҳри Янгонда шаҳар чеккаларидан бирида полиция участкаси ташқарисида камида тўрт киши ҳалок бўлган зўравонлик тўқнашувлари содир бўлди. Намойишчилар иккинчи йирик шаҳар Мандалайнинг кўчаларига ҳам чиқишди. Улар демократия партияси учун Миллий Лига байроқларини кўтариб, бир - бирига уч бармоқли салют - Мьянмадаги демократлар фаоллари томонидан қабул қилинган имо-ишора билан салом беришди. Журналистлардан бирининг Франс-пресс агентлигига айтишича, полиция мамлакат шимоли-шарқидаги Лашио шаҳарчасида жанговар ўқ-дорилар билан ўт очган.
Ижтимоий ахборот воситаларида еълон қилинган лавҳалар шуни кўрсатадики, полиция ҳамма жойда кўздан ёш оқизувчи газдан ҳам фойдаланган.
Тўнтариш
Ўтган йил ноябрь ойида ўтказилган сайловда Аун Сан Су Чжининг “Демократия учун Миллий Лига” партияси ғолиб бўлди.
Мьянма армияси бош қўмондони генерал Хлаин бошчилигидаги ҳарбийлар янги сайланган парламентнинг биринчи сессияга тўпланишига рухсат бермади ва ҳокимиятни ўз қўлига олаётганини маълум қилди. Улар ноябрь сайловлари натижалари қалбакилаштирилган, деб айтишди, лекин ҳеч қандай далил тақдим этилмади. Мустақил халқаро кузатувчилар сайловларни адолатли деб тан олди.
Аун Сан Су Чжининг ҳозир қаерда экани номаълум. У билан бирга Мьянма президенти Вин Мьин ва “Демократия учун Миллий Лига” деярли барча етакчилари ҳам ҳибсга олинди.
