Қўрқоқ араб (бадавийлар) ҳукмдорлар ўз ободончилиги билан банд бўлсалар, исроиллик яҳудийлар Ғазо ва Ливан мусулмонларини ерларидан ҳайдаб, дунёниенг кўз ўнгида тириклайин ёқмоқда...
«Бугунги кунда арабларда бу маънода амалда жиноятчи бўлмайдиган бирорта ҳам давлат раҳбари йўқ»...
Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламдан «охирги соат»нинг аломатлари, яъни қиёматнинг яқинлашиб қолганлиги ҳақида сўралган. Унинг таъкидлашича, маълум бир гуруҳ одамлар баланд бинолар қуриш учун рақобатлашар экан:
‒ Менга Қиёмат ҳақида маълумот беринг?,‒ деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам:
‒ Саволга тутилган савол бергандан кўра бу мавзуда билимдон эмас,‒ деб жавоб бердилар.
‒ Менга унинг аломатлари (белиглари)дан айтиб беринг.
‒ Чўрининг ўз мураббиясини туғиши, ялангоёқ, яланғоч чўпонларнинг иморатларда ўтириб кеккайишларни кўришингиз унинг аломатларидандир. (Сунан Ибн Можа, 63-ҳадис)
Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ялангоёқ, яланғоч чўпонларнинг зикри ҳақида аниқ тавсифига эътибор беринг:. Муҳаммад алайҳиссаломдан бу одамлар кимлиги сўралганда, у арабларнинг исмини айтиб: «Бу ялангоёқ чўпонлар кимлар У зот (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Араблар», деб жавоб бердилар. Муснад Имом Аҳмад ибн Ҳанбалнинг инглиз тилидаги таржимаси 3-жилд, Доруссалом томонидан нашр этилган, 2012, Ҳадис № 2924, б. 43. Ҳасан ҳадис.
Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам араблар орасидаги ўта аниқ бир гуруҳ, яъни ялангоёқ, яланғоч чўпонлар бир кун келиб баланд иморатлар қуришда беллашишлари ҳақида башорат қилганларини кўрамиз. Аслида, бу батафсил тавсиф арабларнинг ўзига хос тури - бадавийларга тегишли. Ўтган минг йил ичида арабларнинг икки тури мавжуд эди: шаҳар аҳолиси ва бадавийлар. Биринчиси кўпчиликни ташкил қилади ва Дамашқ, Қоҳира ва Бағдод каби қадимий шаҳарларда яшайди. Бундан фарқли ўлароқ, бадавийлар кўчманчилар бўлиб, улар чексиз саҳролар бўйлаб саёҳат қилишади ва доимо ҳаракатда. Араблар ер юзидаги энг бой ва энг маълумотли халқ бўлган Исломнинг олтин асрида ҳам бадавийлар минг йиллар давомида қандай ҳолатда бўлган бўлса, бугун ҳам худди шундай аҳволда қолишди: камбағал, ўқимаган ва дунёнинг қолган қисмидан узилган.
Ўтган асрнинг 40-йилларида инглиз тадқиқотчиси сер Уилфред Тесигер бадавийлар яшайдиган чўлларни кезиб, уларнинг аҳволини ҳужжатлаштирган эди: “Тинглаб, бадавийларнинг мавжудлиги қанчалик хавфли экани ҳақида яна ўйладим. Уларнинг турмуш тарзи, табиийки, кўп нарса уларнинг назорати остида эмас эди. Улар кўп ҳолатлар туфайли ўзларини эртанги кун билан таъминлай олмадилар: тасодифий ёмғир, босқинлар, касаллик ва ҳоказо. Юзлаб бахтсиз ҳодисаларнинг ҳар бири исталган дақиқада уларни тирикчилик воситасисиз қолдириши ёки ҳаётларини тугатиши мумкин эди. Улар қўлларидан келганини қилдилар ва ҳеч ким мустақил бўлмади, лекин агар бирор нарса нотўғри бўлса, улар Худонинг иродаси сифатида ўз тақдирларини аччиқ ва ҳурмат билан қабул қилдилар.
Кўпгина илк мусулмон олимлари ва мумтоз муфассирлар Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи васаллам)нинг башоратини «чўл аҳли» номи билан машҳур бўлган араб бадавийларига хитоб сифатида тушунишган. Машҳур фақиҳ Имом ан-Нававий (1233 - 1277) Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи васаллам) башоратларини талқин қилишда шундай деган: «Саҳро ва шунга ўхшашлар муҳтож ва фақир одамлардир. Вақти келадики, улар учун дунё очиқ бўлади, токи улар бинолар қуришда бир-бирлари билан рақобатлашадилар ва Аллоҳ билгувчидир».
Машҳур олим ал-Қуртубий (1214 - 1273) шундай деган: «Бу ерда айтилган нарса жамиятда бурилиш нуқтаси бўлиши, чўл аҳолиси ишларни ўз қўлига олиши ва барча ҳудудларни зўрлик билан бошқариши ҳақида башорат қилишдир. Улар ниҳоятда бойиб кетишади ва уларнинг асосий ташвиши баланд бинолар қуриш ва улар билан фахрланишдан иборат бўлади».
Нуфузли олим Ибн Ҳажар (1372 - 1449) бу башорат ҳақида шундай деган: «Улар деганда саҳро аҳли назарда тутилган». Кўрамизки, асрлар илгари ёзган илк мусулмон олимлари ва мумтоз шарҳловчилар араб бадавийларига таъриф беришда изчил бўлган. Бу Муҳаммад алайҳиссаломнинг бу одамлар ҳақидаги таърифи қанчалик аниқ бўлганини кўрсатади. Бугун Арабистон ярим оролида биз арабларнинг маълум бир гуруҳини - бадавийларни кўрмоқдамиз, улар 20-асрнинг ўрталарига қадар камбағал туя ва қўй боқишган, аммо ҳозир улар Муҳаммад алайҳиссалом башорат қилганидек, энг баланд минораларни қуриш учун рақобатлашадилар. Қандай қилиб ҳамма нарса бир зумда ўзгарди? Қандай қилиб ер юзидаги энг қашшоқ халқлардан бири, том маънода латта кийимда юрган, эр юзида жуда бой давлатга айланди? Ушбу тез ўзгаришларни амалга оширишга имкон берган нарса «қора олтин» нинг кашф этилиши эди, яъни. нефт замонавий дунё истагининг асосий объектларидан биридир. Кўринишидан бўш чўлларда бадавийлар уни жуда кўп топдилар. Бир авлод ичида бадавийлар туялардан кадиллакларга ўтишди!
Бугунги кунда дунёдаги энг баланд бинолардан бири Арабистон ярим оролида, айниқса бадавий араблар яшаган ҳудудларда жойлашган. 2012 йилда дунёдаги энг баланд бино Маккадаги Соат минораси (баландлиги - 601 метр) бўлган. Бу улкан иншоот Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам таваллуд топган чўл шаҳарда қурилган. У қуриб битказилганидан икки йил ўтиб, Дубайда баландлиги 828 метр бўлган Бурж Халифа қурилган. Бурж Халифа қуриб битказилганидан бир мунча вақт ўтгач, Саудия Арабистонидаги рақиб оила баландроқ (1000 метр) Kingdom Tower қуришини эълон қилди. Замонавий бадавий араблар дунёдаги энг баланд бинони ким қуришида бир-бири билан рақобатлашади.
Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни бундай башорат қилишга нима ундаган эди? Агар у шундай башорат қилмоқчи бўлса, уни ўз даврининг супер кучлари билан боғлаш мантиқийроқ бўлар эди: Рим, Форс ёки ҳатто Хитой (араблардан фарқли ўлароқ) аллақачон фавқулодда бинолар ва саройлар қуришга мойил эди. Масалан, Аясофия ибодатхонаси Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламдан бир аср олдин милодий 537 йилда Византия императори томонидан қурилган ва қарийб минг йил давомида дунёдаги энг катта жомеси бўлиб қолган.
Қолаверса, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ўз пайғамбарликларида келтирган тафсилотлари диққатга сазовордир. Келажакни башорат қила оламан деб ёлғон даъво қиладиган фирибгарлар ўзларининг башоратларини турли вазиятларда қўллаш учун умумий ва ноаниқ қиладилар. Башорат қанчалик умумий ва ноаниқ бўлса, охир-оқибат унга ўхшаш бирон бир ҳодисани топиш эҳтимоли шунчалик юқори. Масалан, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам «баланд бинолар қурилишини кўрасиз» каби башорат қилишлари мумкин. Бундай башорат ҳар қандай нарсага қўллаш учун этарлича мослашувчан бўлган жуда умумий тавсифлардан фойдаланади.
Таққослаш учун, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг башорати жуда кўп аниқ тафсилотлар билан тўлдирилган. У бино қурилиши учун двигател - рақобат ҳақида аниқ тушунча берди. Шунингдек, у араб бадавий қурувчиларнинг ўзларини аниқлаб, уларнинг ўзига хос хусусиятларини тасвирлаб берди: ташқи кўриниши («яланг оёқ ва яланғоч») ва турмуш тарзи («чўпонлар»). Биз бундай башоратда жуда кўп ўзгарувчилар борлигини кўрамиз, уларнинг ҳар бири жуда батафсил ва жуда аниқ тарзда бажарилиши керак, бу воқеа содир бўлиш имкониятини қатъий чеклайди.
Араб бадавийлари орасида баланд бинолар қурилиши ҳатто Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ватани Маккага ҳам етиб борди. Сўнгги бир неча ўн йилликларда Маккада қурилиш қурилишида катта ўсиш кузатилди. Маккадаги машҳур соат минораси ҳозирда дунёдаги учинчи энг баланд иншоот ҳисобланади. Қандай қилиб бундай қурилиш мумкин бўлди? Макканинг кўплаб қадимий тоғлари бузиб ташланган, ўрнига баланд бинолар барпо этилган. Ажабланарлиси шундаки, буни Муҳаммад (с.а.в.) ҳам башорат қилганлар. Тоғлар бир кун ўз жойларидан кўчирилишини айтдилар: «Тоғлар ўз жойидан кўчирилмагунича, соат келмайди». Табароний, Му жам ал-Кабир, № 6857.
Бутун тоғларни йўқ қилиш бўйича бу улкан ташаббус фақат 20-асрда портловчи моддалар пайдо бўлиши билан мумкин бўлди. Ушбу замонавий технологик ютуқлар туфайли тоғларни вайроналарга айлантириш мумкин бўлиб, бинолар ва автомагистраллар каби йирик шаҳар инфратузилмасини қуриш мумкин.
Шуни таъкидлаш керакки, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўзи мусулмонларни ноҳақ кимсалар томонидан олиб кетилишини истамаган.
Шуни таъкидлаш керакки, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўзи мусулмонларни асоссиз равишда бойлик тўплаш билан овора бўлишини истамаган. Дарҳақиқат, у ўз халқини бузиши мумкинлигини билиб, бу хавф ҳақида тез-тез огоҳлантирган. У ғайриоддий бинолар қуришни ёқтирмасди ва рағбатлантирмасди. У оддий бир уйда яшаб, бошқа мусулмонлар ҳам бу соддаликни сақлаб қолишларини истаган содда одам эди. У буни ўргатган ва шундай яшаган.
Агар у аксини истаганида, арабларни баланд бинолар қуришга ундаган бўларди ва эҳтимол у буни ўзи бошлаган бўларди! Дарҳақиқат, Қуръоннинг ўзи бундай хатти-ҳаракатни рағбатлантирмайди: «Ҳар тепаликка бир белги бўладиган бино қуриб, беҳуда ўйин қилаверасизми? Ва худди мангу туражакдек «маснаълар» тутаверасизми?» (26:128-129).
Абу Муслим таржимаси
