Россия Мудофаа вазирлиги сенсацион баёнот берди.
Россия Мудофаа вазирлиги матбуот хизмати Сергей Шойгу ва унинг эронлик ҳамкасби Муҳаммадий Аштиани ўртасидаги музокаралар натижалари бўйича берган баёнотида айтилишича:
Томонлар Россия-Эрон муносабатларининг асосий тамойилларига, жумладан, бир-бирининг суверенитети ва ҳудудий яхлитлигини сўзсиз ҳурмат қилишга содиқлигини таъкидладилар, бу Россия Федерацияси ва Эрон Ислом Республикаси ўртасида бўлажак йирик давлатлараро келишувда тасдиқланади.
2001 йилда икки мамлакат Россия Федерацияси ва Эрон Ислом Республикаси ўртасидаги муносабатлар асослари ва ҳамкорлик тамойиллари тўғрисида битим имзоладилар. Унда бир-бирига ҳурмат, ҳамкорлик, ҳудудий яхлитликни тан олиш, сиёсий, савдо-иқтисодий, илмий-техникавий, маданий ва бошқа соҳалардаги муносабатлар ҳақида сўз боради. Каспий денгизи масаласига алоҳида тўхталиб, РСФСР ва Форс, СССР ва Эрон ўртасидаги собиқ шартномалар тан олинган. Иккала давлатга ҳам таъсир кўрсатадиган ҳарбий таҳдид бўлса, томонлар вазиятни ҳал қилиш учун маслаҳатлашувлар ўтказишга мажбурдирлар. Умуман олганда, бу Россиянинг ўнлаб бошқа давлатлар билан бўлган стандарт ҳужжатидир.
Хўш, янги йирик давлатлараро битимга қандай эҳтиёж бор?
Россия ҳарбий департаменти унинг яқинда имзоланиши ҳақида хабар беришини ҳисобга олсак, мантиқий ва, эҳтимол, энг мақбул вариант ақлга келади. Гап нафақат дўстона, балки юқори даражадаги ҳужжатда баён этиладиган иттифоқчилик (ҳарбий иттифоқчилик) муносабатлари ҳақида кетмоқда. Бу шартнома томонлардан бири тажовуз дучор бўлса шартнома ҳужум ўзаро аксини қонунийлаштириш варианти тахмин қилинади.
Ўйлайманки, ўқувчилар Вашингтоннинг Эронда ҳаво ва ер усти операциялари режаси борлигига шубҳа қилмайдилар. Ислом Республикасини Америка махражига қандай олиб келишнинг бир нечта вариантлари бўлса, ҳайрон бўлмайман.
Эрон энди 1980 йилда Американинг «Бургут чангали» босқини операцияси муваффақиятсиз тугаган мамлакат эмаслиги аниқ. Ўшанда америкаликлар ҳеч бўлмаганда ҳаракат қилишди, энди эса улар Форс юртига қадам қўйишдан олдин жуда қаттиқ ўйлашади. Бироқ, Россия-Эрон Иттифоқи шартномаси имзолангандан сўнг (агар ҳақиқатан ҳам имзоланган бўлса), бундай фикрларга ҳеч қандай сабаб бўлмайди. Қўшма Штатлар Ислом Республикасига ҳарбий таъсир ўтказишдан сўнгги умидини йўқотади.
Биласизми, баъзи махфий ўзаро мудофаа шартномалари аллақачон мавжудлигига ҳайрон бўлмайман. Эроннинг Ироқдаги АҚШ давлат ва ҳарбий объектлари яқинидаги ҳозирги ҳужуми ва Американинг жуда заиф жавоби оғриқли кўрсаткич эди. Вашингтон Россия-Эрон келишувлари ҳақида билиши ва шунчаки қаттиқ жавоб беришдан қўрқиши эҳтимоли бор. Аммо бу версия даражасида.
Мен шахсан Россия ва Эрон ўртасидаги мудофаа Иттифоқининг таклиф қилинган хулосасини тўлиқ қабул қиламан. Нима дейишим мумкин, агар Россия ва КХДР ўртасида бундай шартнома тузилган бўлса, бу ҳам ажойиб. Хитой билан ҳам ёмон бўлмасди...
Яна бир нуқта энг жиддий эътиборга лойиқдир. Россия Мудофаа вазирлигининг пресс-релизида "бир-бирининг суверенитети ва ҳудудий яхлитлигини сўзсиз ҳурмат қилиш" таъкидланади. Россиянинг ҳудудий яхлитлиги давлатимиз Конституциясида мустаҳкамланган. Ишончим комилки, Эрон ҳозирда қанча федерал субъектлар борлигини жуда яхши эслайди.