Ҳужжатда 1974–1985 йилларда нефт нархлари юқори бўлгани, шундан сўнг эса 18 йил (!!!) давомида жуда паст нархлар кузатилгани эслатилган. Айни шу даврда СССР иқтисодий инқирозга учраб, парчаланган эди.
Россия ҳукумати халқаро нефт нархларининг қулашига боғлиқ равишда яқинлашаётган молиявий фалокатни бора-бора очиқроқ англаяпти. Reuters маълумотларига кўра, Россия Марказий банки февраль ойида ҳукумат учун ҳужжат тайёрлаган ва унда нефт нархлари 1980-йиллардаги каби узоқ муддатли қулаши такрорланиши мумкинлиги ҳақида очиқ огоҳлантириш берилган. Ушбу ҳужжат бош вазир Михаил Мишустин раҳбарлигидаги йиғилишда тақдим этилган.
Москвада захиралар йўқ ва иқтисодиёт бутунлай нефтга боғланган. Матбуотга сизиб чиққан ушбу ҳужжат таҳдиднинг ҳақиқий кўламини намоён қилади.
Трамп ҳам Россияга таҳдид қилмоқда
Дональд Трамп Россияга қарши янада қўшимча санкциялар жорий қилишини айтди, агар тинчлик келишуви бўлмаса. Шунингдек, у АҚШда нефт қазиб чиқаришни кўпайтиришини ва ОПЕК етакчиси Саудия Арабистонини ҳам жаҳон иқтисодиётига ёрдам сифатида нефт ишлаб чиқаришни оширишга чақирди.
АҚШ ва ОПЕК бозорни қулатиши мумкин
Марказий банк тақдимотига кўра, нефт нархлари томонидан “жуда катта хавф” мавжуд. Бунинг сабаби шундаки, АҚШ ва ОПЕКдан ташқари давлатлар ишлаб чиқаришни оширмоқда, ОПЕКнинг бўш қувватлари эса рекорд даражага яқинлашмоқда — бу Россиянинг бутун нефт экспорти ҳажмига тенг.
Агар ОПЕК ишлаб чиқаришни камайтирса, у ҳолда улар бозор улушларини мустақил нефт ишлаб чиқарувчиларга бой берадилар. Бир пайт келиб Саудия Арабистони каби мамлакатлар бозорни қайтариб олиш учун агрессив ишлаб чиқариш сиёсатини бошлаши мумкин. Бу эса Россия учун жиддий зарба бўлади. Чунки Россия нефтини ишлаб чиқариш таннархи Яқин Шарқникидан бир неча ўн доллар юқори ва бу Москва фойдасини кескин пасайтиради.
Қўрқинчли ўхшашлик: СССРнинг парчаланиши
Ҳисоботда алоҳида слайдда 1974–1985 йиллар орасидаги юқори нефт нархларидан сўнг 18 йил давомидаги паст нархлар эслатилиб, шу омил СССР иқтисодий ҳалокатининг асосий сабабларидан бири бўлгани таъкидланади. Ҳозир эса шунга ўхшаш сценарий замонавий Россияга таҳдид солмоқда.
Марказий банк илгари ҳам нефт нархларини хавф омили сифатида тилга олган, аммо ҳеч қачон узоқ муддатли қулаши эҳтимоли ҳақида бу даражада гапирмаган эди. Энди эса бу таҳлил қилиниб, воқеанинг жиддийлигини кўрсатмоқда.
Бошқа хавфлар ҳам ўсмоқда
Марказий банк ҳисоботи билан бирга Россия иқтисодиёт вазирлиги ўз тақдимотини намоён қилди. Унда бошқа таҳдидлар ҳам тилга олинган: инвестиция фаоллигининг пасайиши, давлат харажатларининг кўпайиши ва ёмон қарзлар. Бу таҳликали иқтисодий турбулентлик манзарасини янада кучайтиради.
Хавфсиз сценарий кўринмаяпти
Reuters таъкидлашича, ҳозирда ОПЕК ишлаб чиқаришни кескин ошириш ниятини билдирмаяпти. Аммо АҚШ ва Бразилия, Гайана, Қозоғистон каби бошқа давлатлар ОПЕК билан келишмасдан ҳам етказиб беришни кўпайтириши мумкин, бу эса нархлар қулашига олиб келади.
Россия бюджети учдан бир қисмини нефт-газ даромадлари ташкил этади. Европа газ бозори Россия учун йўқотилган. Санкциялар, захиралар йўқлиги ва хомашё экспортига тўлиқ боғлиқлик шароитида Москва иқтисодий ҳалокатга юз тутиш хавфи остида. Бу фақат вақт масаласи бўлиб қолиши мумкин.
Абу Муслим тайёрлади
