Пешво зотга назар солиш нафсга эшитишдан кўра нафсга кўпроқ таъсир қилади. Уларга назар соладиган кишига яхшилик таъсирини қолдиради. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобалари ушбу нарсадан етарли насибага эга бўлганлари, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг улар билан бирга ўтирганлари, у зотни кўрганлари ва яқин бўлганлари туфайли у (саҳоба)лар Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан кейин одамлар учун чиқарилган энг яхши уммат бўлганлар.

Мен айтаманки, муаллиф роҳимаҳуллоҳ рост айтган.

У зот роҳимаҳуллоҳ айтади: “Маъсиятлардан ҳазир бўл, эҳтиёт бўл. Чунки улар ёмон оқибатларга олиб боради. Гуноҳлардан, хусусан, хилватлардаги гуноҳлардан қаттиқ эҳтиёт бўл. Чунки Аллоҳ таолога қарши чиқиш банданинг У Зот субҳанаҳу ва таоло кўзидан туширади (яъни, Аллоҳ назар солмай қўяди).

Мустафо Сибоий айтади: “Агар нафсинг маъсиятни истаса, унга Аллоҳни эслат. Агар қайтмаса, кишиларнинг ахлоқини эслат. Шунда ҳам қайтмаса, одамлар уни билиб қолса (нима бўлади, деган) шармандаликни эслат. Агар шунда ҳам қайтмаса, билгинки, ўша вақтда сен ҳайвонга айланиб бўлибсан!”. Эй қалб ва кўзларни ўзгартирувчи Зот, қалбларимизни динингда собит қил.

Имом Роғиб Исфаҳоний роҳимаҳуллоҳ “Аз-зарийъа ила макорим аш-шарийъа” ва “Тафсийл ан-нашъатайн ва таҳсийл ас-саъадатайн” асарларида ақлнинг шариат билан бўлган шаъни ҳақида ёзганлар. Унинг хулосаси қуйидагича:

Имом Аҳмад ибн Ҳанбал ҳақда собит турди, у собитлик туфайли халқнинг муҳаббати ва Ҳақ таборака ва таолонинг ёрдами келди. У зот роҳимаҳуллоҳ “Қуръон махлуқлиги” масаласидаги миҳна ҳаракатларида ушланиб, ҳибсга олинди ва оёқларига кишан урилди. У ҳибсга ҳам, қилич билан ўлдирилишига ҳам парво қилмади. Лекин у ўз жисми қамчи зарбидан бўлган азобни кўтара олмай, ҳақиқатга бўлган сабри заифлашишидан қўрқди. Унга ҳақ узра собит туриш, Аллоҳ таоло йўлида бало ва азобга сабр қилиш ҳақида ҳеч ким ўйламаган кишилар тарафидан қўллаб-қувватлаш ҳақида сўзлар келди.

Муаллиф роҳимаҳуллоҳ “Яхшиликни тақводан қидир...” деган сўзи билан тақвонинг яхшилик бўлган буюк таъсирига ишора қилган. Аллома Ферузободий “Басоир зави аттамйиз фи латоиф ал-Китоб ал-азиз” асарида тақвонинг Қуръони каримда келтирилган таъсирлари ва хушхабарларини баён қилган. Улар 27 та башоратга етган, сизга уларни баён қиламиз. У зот роҳимаҳуллоҳ айтган:

Жидал - душманлик ва ғолиб бўлиш. Арқонни эшиш учун бураш ҳам жадал дейилади. Гўё икки тортишувчи ўз сўзи билан ғолиб келиш учун бошқани раъйи ва мақсадидан буради. Бу қораланган ишдир. Лекин адолат юзасидан ёки ҳақиқатни ошкор қилиш бундан мустасно. Лекин бугун бундай иш ва уни қиладиганлар жуда ҳам камдир.

Имом Молик айтган: “Қалби бурилган одамга қулоғингдан жой берма. Чунки сенга бундан (бидъатдан) нима ўргатишини билмайсан, дейилар эди”.

Ҳақиқатни айтувчи, унга амал қилувчи бўл. Аллоҳ сенга нур ва басират (қалб кўзи)ни зиёда қилади. Унга буюриб, юз ўгирадиганлардан бўлма. Бас, гуноҳини зиммангга олиб кетасан ва Аллоҳнинг азобига рўбарў келасан. Аллоҳ азза ва жалла илундай марҳамат ҳилган: