Гуноҳларнинг ози ҳам, кўпи ҳам, махфийи ҳам, ошкораси ҳам заҳар каби зарар бериши аниқдир. Аллоҳнинг сатр қилиши ва унда ҳийла қилгани билан мағрур бўлма. Чунки Аллоҳ таоло малакут оламидан сенга назар солиб туради.

Абу Нуаймнинг “Ҳиля”, Ибн Касирнинг “Ал-бидоя ван-ниҳоя” китобида келтирилишича, Имом Ҳасан Басрий роҳимаҳуллоҳ айтганлар: “Мўмин ўз нафсига раҳбардир. Нафсини Аллоҳ азза ва жалла учун ҳисоб-китоб қилади. Албатта, нафсларини дунёда ҳисоб-китоб қилган қавмга Қиёмат куни ҳисоб-китоб енгил бўлади. Албатта, ҳисоб-китоб қилмасдан ушбу ишни тутганларга Қиёмат куни ҳисоб-китоб қийин бўлади.

Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг амаллари ва сийрати шарифаларида ушбу мақсад келтирилган. Имом Ҳайсамий роҳимаҳуллоҳнинг “Мажмаъ аз-завоид” китобида Имом Табароний ҳасан иснод билан ривоят қилган. Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бир кишига: “Эй фалончи, қандай тонг оттирдинг?” дедилар. У: “Сизга Аллоҳни мақтайман (ҳамд айтаман)”, деди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мана шу - мен сендан ирода қилган нарса”, дедилар”.

Ибн Муқаннаъ “Ал-адаб ал-кабийр” китобида кишидан узоқ (бегона) аёллар ҳақида сўз юритиб, уларга нисбатан меҳр-муҳаббат кўрсатишдан огоҳлантириб: “У аёлларнинг танишларидан нотанишлари фазилатидан иборат кўзлар ва қалбларда зийнатланган нарсалар бекор нарса ва алдовдир. Балки ўзининг ҳузуридаги юз ўгирадиган кўп нарсалар у (бегона аёл)ларга нафси интилган нарсадан афзалдир”, деган.

Бировнинг қилган ишига мукофот (ҳақ) бермасдан қўйма

Абу Вафо ибн Ақил роҳимаҳуллоҳ айтади:

Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло учун бандалари ўртасида тенг қилган бандаликдан ташқари ҳар кимнинг ўз даражасига қараб бандалик қилиш бор. Улардан:

Соғлом фитратлар Аллоҳ унга берган соф табиат туфайли ҳақни қабул қилиб, ботилни рад этади. Қалб ҳаққа боғланиб, унда собит тураверса, ҳақ ҳам ботилга устидан ғолиб бўлиб тураверади.

Мустафо Сибоий айтади:

Ато Хуросоний роҳимаҳуллоҳ: “Зикр мажлислари ҳалол-ҳаром мажлисларидир. Қандай қилиб сотиб олишинг, сотишинг, намоз ўқишинг, рўза тутишинг, никоҳланишинг, талоқ, қилишинг, ҳаж қилишинг ва бошқа шунга ўхшаш нарсалар (урганиладиган мажлислардир)”, деган. Абу Бакр Саввор Адавий бир ҳалқада биргаликда илм ўрганиб ўтирар эдилар. Улар билан бирга бўлган ёш йигит: “Субҳаналлоҳ, Алҳамдулиллаҳ”, деб айтинглар”, деди. Шунда Абу Саввор ғазабланиб: “Ҳолингга вой булсин, у ҳолда биз нима нарса (усти)дамиз”, деди”. Буни Имом Аҳмад “Зухд” китобида ривоят қилган.