Лиранинг қаттиқ валюталарга нисбатан қадрсизланиши банклар томонидан тақдим этиладиган фоиз ставкаларининг ошишидан ошса, ҳукумат омонатчилар кўрган зарарларни қоплайди.
«Доллар нархининг ошиши лирадаги депозитларда акс этади. Агар хорижий валютанинг рентабеллиги депозитдаги даромаддан юқори бўлса, фарқ тўғридан-тўғри давлат томонидан тўланади» - деди Туркия президенти Эрдўған.
Эълондан олдин лира 10 фоиздан кўп пасайди, долларга нисбатан рекорд даражада паст бўлган 18.4 га етди. Кейинчалик, у 12га кўтарилди, бу тарихнинг бир кунлик давридаги энг катта ўзгариш бўлди ва кунни 25 фоизга ошиш билан якунлади.
Туркия валютаси бир неча ойдан бери эркин тушиб, сентабрдан бери долларга нисбатан қийматининг ярмидан кўпини йўқотди. Инфляция ҳозирда 21 фоизни ташкил қилади.
Лиранинг қулаши оддий туркларнинг харид қобилиятига путур етказди, уларнинг аксарияти ўзларини валютанинг янада тушиб кетишидан ҳимоя қилиш умидида доллар сотиб олишга шошилди.
Иқтисодчиларнинг айтишича, инқирозга асосан Эрдўғаннинг ўзи сабаб бўлмоқда, чунки у юқори фоиз ставкалари инфляцияга сабаб бўлади, деган умумий қабул қилинган иқтисодий қарашларга зид фикр юритади.
Инфляция ўсаётган шароитларда у Марказий банкни фоиз ставкаларини пасайтиришга мажбур қилди. У, шунингдек, арзонроқ валюта иқтисодий ўсишни рағбатлантириш ва Туркиянинг экспортини оширишга хизмат қилади, деб, бу қадамларни ҳимоя қилди.
Якшанба куни Эрдўған у ислом қоидаларини назарда тутиб, фоиз ставкаларини ошириш ҳақидаги фикрларини ҳимоя қилди.
"Мендан бошқа ҳеч нарса кутма", деди у якшанба куни кечқурун қилган чиқишида. "Мусулмон сифатида мен диний қоидалар талаб қиладиган нарсаларни бажаришда давом этаман".
Ушбу изоҳлар Лиранинг қулашига олиб келди ва душанба куни эрталаб доллар учун 18 даражасига етди.
Бироқ, лира эгаларига босимни юмшатиш учун қадамлар қўйилиши ҳақида кейинроқ эълон қилинганидан сўнг, валюта курси кескин кўтарилди.
Душанба куни Эрдўған," биз валюта курслари кўтарилишидан келиб чиққан ташвишларни бартараф этишни истаган фуқароларга янги молиявий муқобил вариант тақдим этамиз", деди.
Ушбу чора-тадбирлар қандай амалга оширилиши ва бозор ташвишларини бартараф этиш учун етарли бўладими-йўқми ҳали аниқ эмас.
Ушбу чора-тадбирларни эълон қилиш билан бир вақтда, турк раҳбари иқтисодий қарашларини тарғиб қилишда давом этди: "Фоиз ставкалари тушиши билан, биз бир неча ой ичида инфляция пасайишини кўрамиз"
Бугун эса турк лираси пасайишни давом эттирди ва доллар яна кўтарилди.