Бизнинг бурун бўшлиғимизда, номидан кўриниб турибдики, ҳид сигналларини идрок этиш учун масъул бўлган ҳид билиш нерви жойлашган. Бироқ, асаб ҳужайраларининг бу тор қивчини даҳшатли сирни яширади: у тананинг энг муҳим ҳимоя тизимларидан бири - гематоэнцефалик тўсиғини четлаб ўтиб, бурундаги ҳавони мия билан бевосита боғлайди, бу микроблар ва токсинларнинг қон айланиш тизимидан асаб тизимига киришига тўсқинлик қилади, деб ёзади Naked science.
Ҳид билиш нерви тўғридан-тўғри мияга «уланиб», бу тўсиқни айланиб ўтади. Натижада, бактериялар ҳам, вируслар ҳам иммунитет тизими томонидан бошқарилмайдиган бу "туйнук" дан фойдаланади. Гриффит университети (Австралия) олимлари одамларда пневмониянинг асосий қўзғатувчиларидан бири бўлган Chlamydophila pneumoniae ҳид билиш нерви орқали бурун бўшлиғидан мияга ўтиши ва асаб ҳужайраларида безовта қилувчи ўзгаришларга олиб келиши мумкинлигини исботлади.
Табиийки, организмнинг "энг муқаддас жойи" га патогеннинг кириб бориши изсиз ўтмайди ва асаб ҳужайралари бета-амилоидларнинг чўкиши билан дарҳол реаксияга киришади. Одатда, бу оқсиллар асаб тизимининг микробларга қарши ва замбуруғларга қарши ҳимоясида иштирок этади, деб ҳисоблашади, аммо бундан ташқари, уларнинг мияда пайдо бўлиши Альцгеймер касаллиги ривожланишининг ўзига хос белгиларидан биридир.
Ҳозирча тадқиқотлар фақат лаборатория сичқонлари устида олиб борилган, аммо натижалар одамлар учун ҳам хавотирли. Келгусида тадқиқот гуруҳи соғлиқ учун хавфли бўлган бактерия бизнинг миямизга кириш учун одамнинг ҳидлаш нервидан фойдаланиши мумкинлигини текширишни режалаштирмоқда.
Бунга бурунни ковлашнинг нима алоқаси бор? Гап шундаки, буруннинг нозик шиллиқ қаватига беихтиёр зарар етказилиши ёки тукларни тортиб олиш ҳид нерви орқали мияга етиб бориши мумкин бўлган патоген бактериялар сонининг кўпайишига олиб келади.