Тадқиқотчилар бир гуруҳ эркакларга аёлларнинг кўз ёшлари ёки физиологик эритмага дучор қилишди. Бир нечта тажрибалар натижасида кўз ёшларини ҳидлашда тажовузкорлик даражаси 43,7 фоизга пасайганлиги аниқланди.
Вейцман номидаги илмий институт (Исроил) ва Дьюк университети (АҚШ) олимлари тажриба ўтказиб, аёлларнинг кўз ёшлари таркибида эркаклардаги тажовузкорлик даражасини 40 фоиздан кўпроқ камайтирадиган кимёвий моддалар борлигини тасдиқлади. Бу ҳақидаги мақола PLOS Biology журналида чоп этилди.
Инглиз табиатшуноси ва саёҳатчиси Чарлз Дарвин йиғлаш тасодифий ва кўзни намлаш ва тозалашдан бошқа ҳеч қандай функцияга эга эмаслигига ишонган. Бироқ, кемирувчиларда олиб борилган кўплаб тадқиқотлар шуни кўрсатдики, аёлларнинг кўз ёшлари эркакларда тажовузкор хатти-ҳаракатларга тўсқинлик қиладиган кимёвий сигналларни ўз ичига олади.
"Инсон кўз ёшларида кимёвий сигналлар мавжудлиги ҳақида чекланган далиллар мавжуд. Аёлларнинг кўз ёшлари ҳидсиз кимёвий сигнални ўз ичига олади, у нафас олганда, эркакларда тестостерон даражасини пасайтиради, аммо бу таъсирнинг хулқ-атвор аҳамияти ҳали ҳам яхши тушунилмаган. Эркаклардаги тестостерон даражаси тажовузкор хатти-ҳаракатлар билан боғлиқ экан, биз кемирувчилардаги каби инсон кўз ёшларида тажовузни тўсиб қўювчи кимёвий сигнал борлиги ҳақидаги фаразни синаб кўришга қарор қилдик", — деди янги иш муаллифлари.
Биринчи тажрибада олимлар 22-25 ёшли олти аёлнинг ёноқларидан оқаётган кўз ёшларини йиғишди. Иштирокчилар бу вақт ичида қайғули видеоларни томоша қилдилар, комбинацияланган гормонал контрацептивларни қабул қилишлари шарт эмасди ва ҳеч қандай косметика ишлатмадилар. Натижаларни назорат қилиш ва икки марта текшириш учун иштирокчиларнинг ёноқларига шўрланган эритма томизилди, улар худди шундай тарзда йиғилди.
Йигирма беш нафар йигит (2-тажриба, икки кун давом этди) эса, рақиб ҳам шахс эканлигига ишонч ҳосил қилишса ҳам, компьютер алгоритми билан ўйин ўйнашди. Жараён иштирокчидан пул "ноҳақ" олинганда провокациялар ва иштирокчи рақибдан пул олиши мумкин бўлган қасосни ўз ичига олди. Ўйинчиларнинг тажовузкорлик даражаси махсус коэффициент ва қасос реакциялари сонининг иштирокчи дучор бўлган провокациялар сонига нисбати билан баҳоланди.
Тажрибадан олдин барча эркаклар 35 сония оралиғида 13 марта бурунларига олиб келинган банкаларни ҳидлашди (ичида аниқ нима борлигини билишмади). Дастлабки уч марта субъектлар физиологик эритмани, қолган 10 марта аёлларнинг кўз ёшларини ҳидладилар. Улардан ҳид билиш қўзғатувчиси қанчалик ёқимли, шиддатли ёки таниш эканлигини баҳолаш сўралган. Кейин, узоқ муддатли таъсирни таъминлаш учун ҳар бир эркакнинг юқори лабига 100 микролитр кўз ёши ёки физиологик эритмали «ёстиқча» ёпиштирилган.
"Биз кўз ёшлари таъсиридан кейин тажовузкорлик даражасининг сезиларли даражада пасайишини кузатдик. Физиологик эритмани ҳидлагандан кейин коэффициент 1,67 ± 1,7 бўлсакўз ёшидан кейин у 0,94 ± 0,92 га тушди. Бошқача айтганда, йиғлаш тажовузкорликнинг 43,7 фоизга камайишига олиб келди. Эффект мустаҳкам эканлигига ишонч ҳосил қилиш учун биз тасодифий тақсимотни яратиш учун жуфтлаштирилган натижаларни тасодифий равишда 10 минг марта қайта тайинладик ва кейин олинган ҳақиқий натижани шу тақсимот билан солиштирдик. Ушбу натижага эришиш эҳтимоли 2,9 фоизни ташкил этди, бу эса кемирувчиларда бўлгани каби, инсон кўз ёшларининг асосий кимёвий сигнал функцияси "агрессияни тўхтатиш" сигналидир, деб тушунтирди тадқиқотчилар.
Миянинг кўз ёшлари ҳидига муносабатини баҳолаш учун 26 эркак ўйин ўйнаш вақтида функционал магнит-резонанс томографиядан ўтказилди. Бу тажовуз билан боғлиқ бўлган миянинг иккита соҳасини аниқлашга ёрдам берди, иштирокчилар ўйин пайтида қўзғатилганда фаолликни кўрсатди, лекин эркаклар кўз ёшларини ҳидлаганда, худди шундай вазиятларда фаол эмасди. Бундай мия фаолиятидаги фарқ қанчалик катта бўлса, ўйинчи рақибидан шунчалик кам қасос олди.
Тажрибаларда фақат аёлларнинг кўз ёшлари текширилган бўлса-да, олимлар барча кўз ёшлари бир хил таъсир кўрсатишини тахмин қилишган. Бироқ, бундай кимёвий сигналларнинг роли ҳақида тўлиқ тасаввурга эга бўлиш учун қўшимча тадқиқотлар талаб қилинади. Мисол учун, кўз ёшлари ҳидининг таъсири аёлларнинг ўзида синовдан ўтказилиши керак.
Абу Муслим тайёрлади
