Ислом (872)
«Бугунги кунда сизга динингизни мукаммал қилиб бердим. Сизга неъматимни батамом қилдим. Ва сиз учун Исломни дин деб рози бўлдим». (Моида сураси)
Подкатегории
Жамоат намозида сафни текис қилиш ва бўш қолган жойларни тўлдириш фазилатлари ҳақида кўплаб ҳадислар келган.
У (борлиқни) фаол идрок этувчидир. Чунки асло ҳаракати ва идроки бўлмаган нарса ўликдир. Идрокнинг энг ози идрок этувчи ўз-ўзича сезмоғидир. Узи сезмайдиган нарса эса жонсиз жисмлар ва ўлик танлардир.
Қуёш ботиши билан, тезда ифтор қилиб олиш лозим. Уни узрсиз ортга суриш дуруст эмас.
Пайғамбармиз Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламга юборилган шариатнинг ўзига хос жиҳатларидан бири бошқа пайғамбарларнинг шариатларига нисбатан енгилликлар, рухсатлар берилганидир. Биргина намознинг ўзида касал ва узрли инсонлар, қариялар, шунингдек, мусофир кишиларга хдм бир қатор енгилликлар берилган. Унга кўра мусофир кишилар тўрт ракатли фарз намозларни икки ракатга қисқартириб ўқишлари жоиз экани оят ва ҳадислар билан собит бўлган. Равотиб суннат намозлар эса қаср қилинмаган ҳолда тўлиқ ўқилади. Фарз намозларнинг қаср қилиниш масаласида бирор эътиборга молик ихтилоф йўқ. Буни барча мазҳаб вакиллари бир овоздан эътироф қиладилар. Аммо фарзларга давомли равишда тобеъ бўлган равотиб суннатлар сафарда ўқиладими ёки уларни тарк қилинадими деган масалада бироз ихтилоф бўлиб, Имом Нававий айтганларидек, жумҳур уламолар наздида сафарда суннати равотибларни ўқиш мустаҳаб амалдир. Аммо баъзи тоифалар суннатлар сафарда тарк қилинади, суннатларни сафарда тарк қилиш суннат, деган маънода ихтилоф қилганлар.
Аллоҳ сенга тавфиқ берсин! Билгинки, ривоятларнинг саҳиҳи билан иллатлиси орасини, ҳадисларнинг ишончли ровийларини муттаҳам ровийларидан ажрата олган ҳар бир кишига фақат дуруст ровий ва адолатли ноқил деб билган кишилардан ҳадис ривоят қилиб, муттаҳам бидъатчи гумроҳлардан нақл қилинган ривоятлардан сақланиши вожиб бўлади.
Маълумки, мўмин-мусулмонлар беш маҳал фарз намозлари билан бирга суннат намозларини ҳам ўқишади. Суннат намозлар муаккада ва ғойри муаккадага бўлинади, яъни таъкидланган ва таъкидланмаган суннатлар. Муаккада суннатлар ҳукм жиҳатдан Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бардавом бажарганлари учун вожибга яқин мақомда туради. Уларга бепарволик қилиш мумкин эмас.
Аллоҳ таоло нарсаларни яратмасидан Яратувчи, Холиқдир. (Махлуқларга) ризқ бермасидан Розиқдир (ризқ берувчидир).
Бу сифатлар маъноси ҳам ижодга қайтади. Лекин мавжуд нарса тирик бўлса, унинг феъли тирилтириш деб исмланади, аммо ўлик бўлса, ўлдириш деб ном олади. Аллоҳ таолодан ўзга бирор ўлим ва ҳаётни яратувчи бўлмагач, Аллоҳ таолодан бошқа ҳеч бир Муҳйий ва Мумийт ҳам йўқдир.
Бу сифатларнинг маъноси ижод қилувчидир. Лекин ижод (йўқдан бор қилиш) олдин кўрилмаган бўлса абад деб исмланади, аввал ўтган бўлса «иодат» — «қайтариш» деб ном олади.
Бу сифат олим маъносидадир, лекин «илм» сўзи маълумотларни санаб битириш, уларни қамраб олиш маъносига нисбатан қўлланилганида «иҳсо» деб аталади. Мутлақ Муҳсий шундай зотки, унинг илмида ҳар бир маълумотнинг ҳудуди, адади, миқдори очиқ-ойдин бўлади. Банда гарчи ўз илми билан баъзи маълумотларни била олсада, аксар маълумотларни билишдан ожиздир. Шу боис банда ушбу Муҳсий сифатининг аслий маъносига тааллуқи каби заифдир.
У ҳамду сано айтувчи Зотдир. Аллоҳ таоло азалдан Узининг ҳамди ва бандаларининг абадий ҳамди билан Ҳамийддир. Бу маъно Уни зикр қилувчи зокирларга нисбатан қўлланганда Жалол, олийлик, камолот сифатларига қайтади. Чунки ҳамд комил сифатларнинг мукаммаллигини зикр қилмоқдир.
Динимизнинг кўзга кўринган барча уламолари жиҳод сўзига қуйидагича таъриф берганлар: