Тазкия (292)
Руҳий-маънавий қисм «тазкиятун-нафс» – «нафсни поклаш» деб аталиб, унда мўминларнинг нафсларини, яъни шахсиятларини поклаш, уларга фазийлатларни касб қилдириш ва разолатлардан холий қилиш киради.
Одамлардан азият етгандаги бир қанча ишларда тавҳид кўринишлари бор: Улардан биринчиси кечирим кўринишидир. Кечиримлилик сизга бировдан азият етган чоқларида қалбингизнинг саломатлиги, унинг мусаффолиги ва поклиги белгисидир.
Риёкорнинг кийими пок, қалби эса нажасдир. У мубоҳларни бажаришда зўр бериб, касб қилишда ялқовлик қилади. Дини туфайли ҳаёт Кечириб, очиқ-ойдин ҳаром бўлган нарсалардан тақво қилмайди. Лекин унинг иши авомга махфий бўлса-да, хослар учун махфий эмас. Барча зуҳди ва тоати зоҳирида кўринади, ботини эмас, зоҳири бунёдкор. Вой бўлсин сенга, Аллоҳга тоат қилиш қаллоблик билан эмас, қалб билан бўлади. Бу нарсаларнинг ҳаммаси қалб ва асрорларга боғлиқ.
Аллоҳ таолони тил билан хоҳ жаҳрий, хоҳ махфий, хоҳ якка, хоҳ жамоат бўлиб зикр қилиш ўз шарт ва одоблари билан бўлса, машруъдир. Лекин баъзи инсонлар турли ҳаракатлар, мусиқа садолари билан қўшиқ қилиб, сакраб, жазавага тушиб, имомга эгилиб, кўтарилиб, айланиб, бир-бирини итариб, қадамларни ритм ва оҳангга солиб уриш, ҳалқа бўлиб айланиб амалга оши-радиган зикр соғлом фитратга мос эмас ва (Аллоҳдан) қўрқадиган қалб ундан бош тортади.
Кўпинча “самарадорлик” сўзига оддий, дунёвийлик нуқтаи назарида қараймиз, Исломда эса самарадорлик умуман бошқа маъно касб этади. Масалан, бизнинг тушунчамизга кўра, банкрот (муфлис) бўлган одам мол-мулки, бойликларидан маҳрум бўлиб, катта қарзларини бера олмайдиган, яъни топиши қарзларини узишга етмайди кишидир.
Шайх Абдулқодир (Аллоҳ у кишидан рози бўлсин) 545 йили шавволнинг бешинчи куни дедилар: Аллоҳдан четда бўлиб, Уни кўрмаслигинг сени алдаб қўймасин. Мусибат ва хор ҳаёт сенга ҳукмрон бўлмасдан олдин бу ғурурингдан қайт. Синовлар таъмини татиб кўрмаган бўлсанг, шубҳасиз, алданиб қоласан. Тез кунда қўлингдан кетувчи нарсалар ичида сузиб юрганингдан хурсанд бўлма.
“Уларга Одамнинг икки ўғли хабарини ҳақ ила тиловат қилиб бер. Икковлари қурбонлик қилганларида, бирларидан қабул қилинди, бошқасидан қабул қилинмади. У: «Албатта, мен сени ўлдиражакман», деди. Бириси: «Албатта, Аллоҳ тақводорлардангина қабул қиладир. Агар сен мени ўлдириш учун қўл кўтарсанг, мен сени ўлдириш учун қўл кўтармасман. Мен, албатта, оламларнинг Робби Аллоҳдан қўрқаман...” (Моида сураси, 27-28)
Менинг ўзим билан бирга саёҳатга отланган бир тўда ҳамроҳларим бор. Улар пухталик билан сафар тадоригини кўрдилар. Бозорларни айланиб сафар учун энг яхши ва энг фойдали нарсаларни дид ва фаросат билан танлаб, харид қилдилар.
Оқшом ойнаи жаҳон қаршисидаги оромкурсига ястаниб, ахборотни кузатар эдим. Телевизор ойнасида ер юзининг турли бўлакларида ҳаёт кечирувчи мусулмон умматининг бошига ёпирилиб келаётган турфа хил балою мусибатлар, жабру ситамлар тўфонини ифода қилувчи қайғули лавҳалар кўзимни ёшлаб, кўнглимни ғашлаб, бир-бир намоён бўларди.
Сунний тасаввуф ўзи нима ва унинг вазифаси нимадан иборат? Аввало, турли омилларга кўра «тасаввуф» сўзи орқали ифода қилинаётган ҳақиқатни руҳий тарбия, тазкиятун нафс, сулук ва шунга ўхшаш маънолар билан ифода қилинганини айтиб ўтмоғимиз лозим.
Амалингиз холис Аллоҳ учун бўлсин. Ўзгалардан раҳмат кутманг. Яхшилик қилиш эвазига нонкўрлик кўрсангиз, хафа бўлманг. Қилган яхшилигингизни кўп санаманг. Ажр-мукофотни фақат Аллоҳдан кутинг.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дунёдан бутунлай юз ўгирган ва Аллоҳ таолога бутун борлиғи билан талпинган зот эдилар. Шу боис Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Рамазон ойини ҳар вақт хурсандчилик ва шодлик билан кутиб олар эдилар. Чунки бу ой тоат-ибодат, сахийлик, раҳмат ва барака мавсуми саналади. Бундан ҳам ортиқ хурсандчилик борми?! Аллоҳ тоало Қуръони каримда шундай марҳамат қилган:
Бу ишлар наҳий қилингандир. Пайғамбар соллоллоҳу алайҳи васаллам: “Биродаринг билан тортишма. У билан мазаҳлашма. Унга хилоф қиладиган ваъдани берма”, деганлар.
Якка ўзингиз сафарга чиқдингиз ва олдингизда икки йўл пайдо бўлди. Бири қийин, тоққа кўтарилган йўл бўлса, бошқаси осон, кенгликка ястанган йўлдир.