Тазкия (295)
Руҳий-маънавий қисм «тазкиятун-нафс» – «нафсни поклаш» деб аталиб, унда мўминларнинг нафсларини, яъни шахсиятларини поклаш, уларга фазийлатларни касб қилдириш ва разолатлардан холий қилиш киради.
Тилини ҳақоратдан сақлаган мусулмон нафсини ҳақорат,
Абу Вафо ибн Ақил роҳимаҳуллоҳ айтади:
Инсон одатда биров ҳақида ёмон гумонга бориб қолса ҳам, унинг айбларини гапириб, устидан шикоят қила бошлайди.
Қанчадан-қанча кишилар жуда ҳам кичик, ҳатто эслашга арзимас ишлар сабабли ғам чекиб юради.
Ҳадисда зикр қилинган ҳалок қилувчилардан яна бири, ўздан ажабланиш - кибрланишдир. Чунки ўздан ажабланган киши ўз айбларини гарчи катта бўлса ҳам кўрмайди. Балки у ўзининг яхши хулқи, гўзалликларига катталаштирувчи ускуна орқали қарайди ва ўз томонидан у яхшиликларини катталаштиради.
Умму Маъбад розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло учун бандалари ўртасида тенг қилган бандаликдан ташқари ҳар кимнинг ўз даражасига қараб бандалик қилиш бор. Улардан:
Юқоридаги ҳадисда зикр қилинган ҳалок қилгувчилардан яна бири эргашилувчи ҳаводир. Қуръон бу ҳақда ҳам турли жойларда айтиб огоҳлантирган. Аллоҳ таоло Довуд алайҳис саломга айтди:
Баҳз ибн Ҳакимдан, отасидан, бобосидан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: «Одамлар билиб қолишлари учун фожирни зикр қилишдан тортинасизларми?! Уни ўзидаги нарса ила зикр қилинглар, токи одамлар ундан ҳазир бўлсинлар». (Табароний, Байҳақий, Ҳоким, Хатиб, Ибн Абу Дунё ва бошқалар бошқа лафз ва санад билан ривоят қилган)
Одамнинг икки ўғли ҳақидаги қиссада Қуръон бизларга ҳақиқатни айтиб беради. Бизлар бу қиссада ёмон ака яхши укасини ўлдиришга олиб борганини кўришимиз мумкин.
Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Хасталиги ариб, тузалган бемор мусаффолик ва рангда худди осмондан тушган дўлга ўхшайди», дедилар».(Термизий, Дайламий, Табароний, Баззор, Ибн Асокир ва бошқалар бошқа лафз ва санад билан ривоят қилган)
Бу иш риё билан қилинган булса ҳам, савобдан холи эмас