Куфр олами, дин душманлари Исломга қарши жазавали хуружини ҳеч қачон, ҳатто бир соат ҳам тўхтатмаган. Исломнинг илк даврида Макка мушриклари, Рум насронийлари ва Форс мажусийлари унга қанчалик зарба бериш, музаффарона юришини тўхтатишга уринишган бўлса, кейинчалик бошқа дин, тузум ва мафкуралар ҳам бу курашдан четда турмаган.

Инсондаги бу гўзал хилқат, ажиб юз, хушбичим қомат, кўркам қош-кўзлар, мутаносиб қўл-оёқлар, бир нафас ҳам ором олмай, тўхтовсиз ва беминнат ишлайдиган ички аъзолар ўзича пайдо бўлиб қолмаган.

Яқинда бир дўстимникидаги меҳмондорчиликда унинг беш ёшли набирасига “Улғайганингда ким бўлмоқчисан?” деган саволни бердим. Болакай ё шифокор, ё юрист, ё муҳандис, ё учувчи бўламан деб, одатда болаликдаёқ танлови бошланадиган орзусини айтса керак, деган хаёлда турувдим, унинг жавоби мени ҳайрону лол қилди.

Бугун ҳаммамиз исрофгарларнинг исрофгарига айланиб кетдик. Деярли кўп нарса, у қимматми ёки арзон, аҳамиятлими ёки аҳамиятсиз, нодирми ёки сероб, ҳамма нарса бараварига исроф қилиняпти. Хонадонларимизда ортиб қолган таомлар ташлаб юборилмоқда.

Пайғамбар ўзи сизларга ато этган нарсани олинглар, у зот сизларни қайтарган нарсадан қайтинглар ва Аллоҳдан қўрқинглар! (Ҳашр сураси, 7-оят).

Одамзод яратилишига кўра қўрқоқдир. Янги туғилган чақалоқдан тортиб қартайган қариягача –ҳаммани қўрқув умр бўйи таъқиб этади. Чақалоқ қўрқув йиғиси билан дунёга келади. Кейинроқ онасини йўқотиб қўйиш, оч қолиш, ваҳимали шовқин-суронлар, йиқилиб тушиш каби нарсалар уни ваҳимага солади.

Яқинда бир дўстимникидаги меҳмондорчиликда унинг беш ёшли набирасига “Улғайганингда ким бўлмоқчисан?” деган саволни бердим. Болакай ё шифокор, ё юрист, ё муҳандис, ё учувчи бўламан деб, одатда болаликдаёқ танлови бошланадиган орзусини айтса керак, деган хаёлда турувдим, унинг жавоби мени ҳайрону лол қилди. “Катта бўлсам, “Жип”да юрадиган миллионер бўламан”, деди у ёшига номуносиб аллақандай жиддийлик билан.

Ҳамма замонларда, ҳамма ўлкаларда яхши хулқли, олийжаноб, ширинсўз, ҳалим инсонлар жамиятнинг кўрки, одамларнинг аълоси бўлиб келган ва бундан кейин ҳам шундай бўлиб қолади. Айниқса, Шарқ олами бу борада бутун инсониятга ибрат-намуна бўлган.

Бир ёзувчи инсоннинг дунёдаги ҳаёт йўлини уч сўзга жамлаган экан: туғилди, яшади, ўлди. Аммо ана шу уч сўз замирида не-не воқеа-ҳодисалар, турмуш кечинмалари, қувонч ва изтироблар бўлиб ўтишини ҳамма яхши билади. Энди инсон ҳаётининг қандай кечишини бир тасаввур қилиб кўринг.

Азалдан фақирлар мақталади. Чунки инсонлар камбағалларни яхши кўришга буюрилган, Аллоҳ учун энг яхши одамлар камбағаллардир, дейилган. Барча пайғамбарлар ҳам камбағаллик билан имтиҳон қилинган. Фақир-камбағалларни севишда Набийни севиш бор.

Азалдан фақирлар мақталади. Чунки инсонлар камбағалларни яхши кўришга буюрилган, Аллоҳ учун энг яхши одамлар камбағаллардир, дейилган. Барча пайғамбарлар ҳам камбағаллик билан имтиҳон қилинган.

Одамзод яратилишига кўра қўрқоқдир. Янги туғилган чақалоқдан тортиб қартайган қариягача –ҳаммани қўрқув умр бўйи таъқиб этади. Чақалоқ қўрқув йиғиси билан дунёга келади. Кейинроқ онасини йўқотиб қўйиш, оч қолиш, ваҳимали шовқин-суронлар, йиқилиб тушиш каби нарсалар уни ваҳимага солади.