Дарахтга латта боғлаш (баъзи минтақаларда "чок-латта боғлаш" ёки "бағри-дард боғлаш" деб ҳам аталади) одатда халқона одатлар ва урф-одатлардан бири бўлиб, инсонларнинг эзгу ниятлари, тилаклари ва умидларини ифода этиш мақсадида амалга оширилади. Бу одат кўпроқ Осиё мамлакатларида, шу жумладан, Ўзбекистонда ҳам кузатилади. Бу амалда қуйидаги қадамлар бажарилади:

1. Ният қилиш: Аввало, инсон ният қилади. Бу ниятлар турли хил бўлиши мумкин, масалан, соғлик, омад, тинчлик ёки орзуларнинг амалга ошиши.

2. Латта танлаш: Одатда тоза ва янги матодан ёки латтадан фойдаланилади. Латталар турли рангда бўлиши мумкин, ва бу рангларнинг ҳар бири турли маъноларни ифода этиши мумкин.

3. Латтани боғлаш: Одам дарахтнинг шохига ёки шохларга латтани боғлайди. Бу боғлаш орқали ўз ниятини ёки орзусини "дарахтга боғлайди" ва у орзу амалга ошишини истайди.

4. Тавоф қилиш ёки дуо қилиш: Латта боғланганидан кейин баъзида дуо қилинади ёки айрим ўринларда дарахт атрофида тавоф қилиниб, эзгу ниятлар тилаб қолинади.

Бу одат қадим замонлардан бери келиб чиққан бўлиб, одамлар ўзига маънавий қувват олиш ва орзуларини рўёбга чиқариш учун шу йўлни танлаганлар. Бу амал кўпроқ маънавий қийматга эга бўлиб, унинг ичида эзгу ният ва умидлар ётади.

Исломнинг муносабати

Исломда дарахтларга латта боғлаш ёки шу каби одатларга нисбатан айрим нуқтаи назарлар мавжуд. Аксарият уламолар буни бидъат деб ҳисоблайдилар, яъни Ислом таълимотларига мос келмайдиган, янги пайдо бўлган одат. Бунинг сабаби шундаки, Исломда бевосита Аллоҳга суяниш, унга дуо қилиш ва фақат Унинг ўзига умид қилиш лозимлиги таъкидланади. Қуйида Исломнинг бу каби одатларга нисбатан айрим қарашлари келтирилади:

1. Тавҳидга зид бўлиши: Исломда тавҳид (ягона Аллоҳга ишониш) асосий эътиқодий асослардан бири ҳисобланади. Латта боғлаш ва орзуларни ана шу восита орқали амалга оширилишига ишониш тавҳидга зид бўлиши мумкин, чунки бу нарса орқали инсон Аллоҳдан бошқа бир нарсадан мадад сўраётгандай бўлиб қолади.

2. Ширкдан сақланиш: Ислом уламолари одамларни бундай урф-одатлардан огоҳ бўлишга чақирган. Чунки бундай ҳаракатлар инсоннинг қалбидаги маънавий эътиқодларини Аллоҳдан бошқа воситаларга боғлашга олиб келиши ва уни ширкка етаклаши мумкин. Ширк эса Исломдаги энг катта гуноҳлардан бири ҳисобланади.

3. Дуо ва ниятларни Аллоҳга боғлаш: Исломда орзу ва ниятлар фақат Аллоҳга юборилиши таъкидланади. Қуръон ва ҳадисларда ҳар қандай муаммо ёки ташвишда фақат Аллоҳдан ёрдам сўраш ҳақида кўплаб тавсиялар келтирилган.

4. Таваккул (суяниш): Исломда мусулмон киши ўз ишларида таваккул қилиши, яъни Аллоҳга суяниш ва Унинг иродасига кўра ҳаракат қилиш таъкидланади. Бундай ҳаракатлар таваккулнинг камчилиги сифатида қабул қилинади.

Демак, Ислом нуқтаи назаридан дарахтга латта боғлаш амалини диннинг асосий кўрсатмаларига мувофиқ бўлмаган, яъни бидъат ёки ширк деб қабул қилинади. Шунинг учун мусулмонлар бундай одатлардан узоқ туришга, орзу-умидларини фақат Аллоҳга боғлашга чақирилади.

Абу Муслим тайёрлади