Риё учун имон калималарини айтган мунофиқда ёруғлик бор эди, гўёки олов ёқиб унинг ёруғида юриб бораётган кишида олов ёниб турган вақтда ёруғлик бўлгани каби. Имондан кечганда эса оловини ўчириб қўйиб, зулматда қолган кишига айланди. Энди у тўғри йўл ҳам топмайди, буни кўра ҳам олмайди. Сўнгра Аллоҳ деди: “Аллоҳ нурларини кетказди” (Бақара, 17), яъни (риё учун) гапирган “имон”ларини кетказди. Уларни зулматда кўра олмайдиган қилиб қолдирди. Улар залолатда бўлиб, ҳидоятни кўрмайдилар. Бу Муқотилнинг қавли.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Мунофиқнинг аломати учтадир», Имом Муслим бунга зиёда қилади: «Гарчи у рўза тутиб, намоз ўқиса ва ўзини мусурмон ҳисобласа-да» сўнгра икки имом иттифоқ қилади: «Сўзласа ёлғон сўзлайди, ваъда берса, хилоф қилади ва омонат қўйилса, унга хиёнат қилади», дедилар (Муттафакун алайҳ).

Ҳузайфа розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Албатта, нифоқ Пайғамбар алайҳиссаломнинг замонларида бор эди. Аммо бугун у фақат иймондан кейинги куфрдир», деди (Имом Бухорий ривояти).

Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Мунофиқнинг масали икки қўчқорнинг орасида ҳали у қўчқорга, ҳали бу қўчқорга борадиган, қўчқор талаб совлиқ қўйга ўхшайди», дедилар (Имом Муслим ривоят ҳилган).

Аллоҳ деди: “Осмондан жала келтирувчи булут каби” (Бақара, 19). Қуръондаги бу мисолда мунофиқлар тунда сувсиз биёбонда қолиб, кучли ёмғирга тушган қавмга ўхшатилади. Қуръон эса ёмғирга ўхшатилган. Инсонлар ёмғир (сув) билан ҳаёт. Албатта, Қуръонга имон келтирганлар учун унда ҳаёт ва манфаат бордир. Қуръонни ёлғонга чиқарган мунофиқлар борасида эса совуқ тунда чақмоқ ва кучли момақалдироқ билан ёққан ёмғир мисол келтирилади. Аллоҳ таоло айтадики: “Унда қуюқ зулмат бор” (Бақара, 19).

Умму Маъбад розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:

Куфр навларининг ичида Исломий борлиқ ва Исломий ҳаётга хатари энг улкан ва қаттиқроғи мунофиқлик куфридир. Чунки бундай кимсалар, намоз, закот ибодатларида, бошқа амалларни бажаришда мусулмонлар орасида, улардан эътибор кўриб яшайдилар. Шу билан бирга улар ичкари-да мусулмонларга душмандирлар. Уларга ҳийла-макр қиладилар. Мусулмонларнинг душманларини ўзларига дўст тутадилар. Шунинг учун ҳам Қуръони Карим мунофиқларнинг хабарларини баён қилиб, уларнинг айбларини очиб, уларнинг сифат-ахлоқларини маълум қилади. Тавба сураси “Фозиҳа - шарманда қилувчи” деб ҳам номланди. Чунки сура уларнинг турларини кетма-кет келти-риб, уларнинг сифатларини очиб ташлади. Улар ҳақида “мунофиқлар” деган хос сура ва кўплаган оятлар нозил қилингандир.

2/206 Мунофиққа Алловдан қўрққин дейилса, уни кибру ҳаво тутади. Жаҳаннам унга етарлидир.

Умар ибн Хаттоб розиаллоҳу анҳудан, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Умматимга энг қўрқадиган қўрқинчим: ҳар бир тили олим бўлган мунофиқдир». (Аҳмад).

Ўзини одамларга кўз-кўз қилиш, улардан мақтов эшитиш пайида бўлиш риёдир. Риё ҳар қандай амални ҳабата қилади: риёкор машаққат чекиб ишлаган ажр-савобларидан айрилади. Бу ҳам етмаганидек, хўжакўрсинга амал қиладиган кимса қиёмат куни оғир аҳволда қолади. Хусусан, Қуръон ўқиётган инсон ниятини холис қилмаса, оқибати яхши бўлмайди. Мана бу ривоятда риёкор қорилар охиратда қай кўйга тушишлари ўта таъсирчан ифодаланган.