Дунё Нефт бозорида нималар рўй бераётгани ҳақида, айниқса, узоқ муддатли истиқболда, пандемиядан ҳам хавфлироқ тарзда нималар бўлиши ҳақида ўз блогида тармоқ таҳлилчиси Андрей Налгин ёзади. Унинг эслатишича, Россиянинг ОПЕК+ битимини барбод қилишига жавобан Саудия Арабистони ҳақиқий уруш бошлади ва нефт нархини саноқли ҳафталар ичида 2-3 баравар тушириб юборди.
Бу ҳаракатлар таҳлилчи учун бемаъни бўлиб кўринади, чунки америка сланец нефти бундан 5 йил олдин ўзининг арзон нархларда узоқ вақт ишлай олиш қобилиятини кўрсатганди. Мана энди, статистика маълумотларига кўра, америкада сланец қазиб олишнинг сезиларли пасайиши рўй бермади. Ушбу хатти-ҳаракатлар таҳлилчи учун ақлга сиғмайдиган кўринади, чунки беш йил олдин Америка сланец нефти ўзининг яшовчанлигини ва узоқ вақт арзон нархларда ишлаш қобилиятини исботлаб берганди. Ҳозирда ҳам статистикага кўра, АҚШда сланец қазиб олишда сезиларли пасайиш кузатилмаган. Бунинг сабаби шундаки, ҳозирда нархларнинг кескин пасайишига қадар очилган қудуқлар ўзлаштириш жараёнидан ишлаб чиқаришга ўтди - ва шунинг учун барча асосий харажатлар ортда қолди ва энди нефтни чиқариш қудуқларни сақлашдан кўра арзонроқ. Башоратларга кўра, ҳозирги шароитда сланецли нефт компаниялари кунига 1-2 миллион баррел етказиб юбориши мумкин, бугунги кунда талабнинг пасайиши кунига 8 миллион баррелни ташкил этади ва пандемия туфайли у 14-16 миллионга тушади.
Бу шуни англатадики, агар сланец нефти сиқиладиган бўлса ҳам, бу камида 4-6 йил ичида бўлади, бу вақт давомида нархлар жуда паст даражада сақланади. Саудия Арабистони бундай узоқ қамалга бардош беролмайди.
Бироқ, нархларни нолга туширишда ҳали ҳам мантиқ мавжуд. Гап шундаки, Саудиянинг нефт саноатини бошқарадиган валиаҳд шаҳзода Муҳаммад бин Салмон бир лаҳзалик мақсадларни кўзламайди, аммо ўз нефтидан максимал даражада фойдаланишни истайди. У йигирма йилдан кўпроқ вақт давомида иқлим ўзгариши туфайли қайта тикланадиган энергияга ва иссиқхона газларини қисқартиришга қизиқиш сезиларли даражада ошишини, Саудия Арабистонидаги нефт захиралари эса ярим асрдан кўпроққа етишини ҳисобга олади. Шундай экан, кераксиз ресурсга айланмагунча, уни имкон қадар тезроқ қазиб олиш ва сотиш керак!
Бунда ҳам маъно бор, агар Саудия нефтини бошқаларга қараганда қазиб олиш ва ташиш осонроқ эканлигини ҳисобга олсак, у бошқа ҳар қандай, шу жумладан сланецли ва руслар нефтига қараганда тоза, яъни у рақобатчиларга қараганда жуда кўп афзалликларга эга. Россия фақат пушаймон бўлиши мумкин - у Саудия билан ҳеч қандай тарзда рақобатлаша олмайди. Шундай қилиб савол туғилади: Россия Urals учун нархларнинг ҳозирги, жуда паст даражасида етарли захирага эга бўладими?
Кўшимчасига, коронавирус ҳам аралашди, чунки унга қарши курашиш учун Россияга Саудия Арабистонига қараганда кўпроқ маблағ керак, тотал ўғирликлар шраоитида эса – бундан ҳам кўпроқ! Агар пандемия вирусологлар айтганидек, бир ёки икки йил давом этса-чи?
Шуни ҳам таъкидлаш керакки, Трамп Россияни бозордан сиқиб чиқарар экан, у фақат Муҳаммад бин Салмондан нархларни жуда пастга тушмасликни сўраган ва Саудияликларни кўпроқ нефтни қазиб олиш ниятида қўллаб-қувватлаган.
Бундан ташқари, Америка Саудия Арабистонига махсус вакил юборади, у қироллик билан биргаликда нефт бозорини барқарорлаштириш учун ишлайди, яъни гап аслида Россияга қарши нефт иттифоқи ҳақида боради.
Американинг доллар босадиган ускунаси, Россияга қарши санкциялар, Россияни тиз чўктирадиган замонавий технологиялар ва шунга ўхшаш воситалар ҳақида ҳам унутмаслик керак.