Бир неча ўнлаб мамлакатларда мавжуд иқтисодий тенденцияларни таҳлил қилиб, Жаҳон банки таҳлилчилари янги инқироз яқинлашмоқда, бу аввалгиларига ўхшамайди ва ҳалокатли оқибатлардан ошиб кетади деган хулосага келишди.
Жаҳон банки асосий муаммони хусусий ва давлат секторларида тез суръатлар билан ўсиб бораётган қарздорликда деб кўради.
Жаҳон қарзи ҳажми аллақачон 246 триллион долларга етган. Бу мутлақ рекорд, глобал ЯИМдан - сайёрадаги барча маҳсулотлар ва хизматларнинг қийматидан уч баравар юқори.
Сўнгги ўн йил ичида Хитой янги қарзларнинг асосий ҳосил қилувчиси бўлганлиги таъкидланган. 2010 йилдан бери Хитойнинг қопланмаган мажбуриятлари ялпи ички маҳсулотга нисбати қарийб уч чоракка - 255 фоизгача ўсди ва уларнинг умумий ҳажми 20 трлн. доллардан ошди.
Хитойнинг корпоратив қарзи дунёдаги энг катта саналади. 2008 йилда молиявий инқироз юз берганда, Пекин кредит беришни кенгайтириш билан жавоб берди. 2016 йилга келиб, ялпи ички маҳсулотнинг тахминан 160 фоизи корпоратив қарзга ва умумий ҳажмнинг 230 фоизига этди.
"Хитойда ишлаб чиқарилган - 2025" стратегик дастурини амалга ошириш доирасида сўнгги йилларда Пекин энг янги технологияларга эга бўлиш учун Ғарб компанияларини катта миқёсда сотиб олишга киришди. Бунинг учун хитойлик ишбилармонлар фаол равишда қарз олишган. Натижада, фақат ўтган йили, Халқаро ҳисоб-китоблар банкининг маълумотларига кўра, Хитойнинг корпоратив қарзи 3,8 фоиз пунктга ўсди. Таққослаш учун, давлат қарзи 0,8 фоизга, уй хўжаликлари қарзи эса 0,9 фоиз даражага ошган.
Хитой компанияларига махфий банкинг кредит олиш имкониятини беради: ушбу сектор хавотир соладиган даражаг етган. Кўпгина мижозлар аллақачон кредитлар юки остида колиб кетганлиги сабабли ва қоидаларга мувофиқ янги кредитларга мурожаат қила олмаётганликлари сабабли, Хитой банклари банклар ва бизнес ўртасида воситачилик қилувчи молиявий воситачиларга ва пул берувчиларга пул беришади. Тахминан 2012 йилдан бери ана шундай махфий кредитлар бериш ҳажми ва суръати ҳамда активларни бошқариш бўйича хизматлар кўрсатиш бўйича анъанавий молиявий институтларни етакчилик қилиб келмоқда. Ушбу механизмлар сармоядорларга юқори даромадларни тақдим этишга имкон беради, аммо катта риск билан бирга келади. Махфий банк хизматлари туфайли Хитой компанияларининг қарз юки ўсишда давом этмоқда. Ҳозирда Хитойда ушбу секторнинг ҳажми этти триллион долларга етди.
Халқаро валюта жамғармаси аллақачон огоҳлантирган: бу «пуфак» мамлакат иқтисодиётини қулатиши ва 1997 йилдаги инқирозга ўхшаш янги Осиё инқирозини бошлаши мумкин.