Тақлид ва ижтиҳод ҳақида бир ҳакимона гап
Ашраф Али Таҳонавий айтадилар: «Мутаассиб бўлмаган бир бемазҳаб одам менинг олдимга келган эди, унга шундай дедим: «Тақлиднинг, яъни мазҳабга эргашишнинг мадори яхши гумондир.
Қалбдаги қониқиш, илҳом ва тақлиднинг динлар ҳақида билим манбалари бўлолмаслиги
Юқоридаги асосларга кўра, сезгилар, хабарлар ва ақлнинг билим манбалари эканлиги исботлангач, айтамизки, динларнинг тўғрилигини ё нотўғрилигини кўрсатадиган ушбу нарсалардан бошқа сабаб йўқ.
Мазҳабга ва мазҳаббоши имомга тақлид қилишни қачон бас қилиш керак?
Бу ерда икки хил ҳолат борки, қандай шароитда бўлмасин, муқаллид бу икки ҳолатда ўзининг имомига эргашишдан, унга тақлид қилишда давом этишдан ўзини тийиши керак бўлади.
Кўр-кўрона тақлид – жоҳиллик
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Дунёдаги қадимий ва бой тиллардан бири бўлган ўзбек тили халқимиз учун миллий ўзлигимиз ва мустақил давлатчилигимиз тимсоли, бебаҳо маънавий бойликдир. Туркий тилларнинг катта оиласига мансуб бўлган ўзбек тилининг тарихи халқимизнинг кўп асрли кечмиши, орзу-интилишлари, дарду армонлари, зафарлари ва ғалабалари билан чамбарчас боғлиқ.
Ислом гўзаллиги ва ўзини-ўзи алдаш
Кўпинча қуйидаги каби гапларни эшитиш мумкин: «Биз одамларга исломни чиройли томондан кўрсатишимиз керак». Гўёки жуда тўғри сўзлар, лекин ҳозирги кунда уларнинг нотўғри тушунилиши сабабли исломга ғайриисломий урф-одатлар кириб боряпти ва суннатга риоя қилишга путур етказиляпти.
Ислом тақлид душманидир
Илм бир нарсага ишонч ҳосил қилмай туриб, далилини билмай туриб, тақлид қилишдан қайтаради. Бу борада ҳозирги замон илми эски илмга тўғри келмайди. Чунки, қадимда, хусусан ўрта асрларда, овруполиклар бирор нарсанинг тўғри ёки нотўғрилигига машҳур кишилардан баъзиларининг фикрига қараб баҳо берар эдилар. Мисол учун, Арастудан чиққан ҳар бир фикр тўғри бўлади, ундан хато фикр чиқиши мумкин эмас, деган фикрга ўхшаш.
«Cалафий»ларнинг адашуви
Бу оқимнинг бошқалардан ажралиб турувчи жиҳати шуки, улар солиҳ салафларимизнинг мазҳабларини инкор қиладилар. Улар машҳур солиҳ салафларнинг (солиҳ аждодларимизнинг) ҳақ мазҳабини инкор қиладилар, бироқ шунга қарамай жоҳил ва беғам мусулмонларни уламо ва фуқаҳоларни «яхши кўрамиз», уларни ниҳоятда «ҳурмат қиламиз» деб алдашга уринадилар.
Ғарб мафкурасига тақлид
Ҳозирги асримизда кўпларнинг фатво беришда оғишишлари орқасида ётган асосий сабаб ғарбнинг мафкураси ва ғарбнинг цивилизациясига тақлид ёки қарамлик-истасангиз “қуллик” деб айтинг,-дир.